სალიმ ბაბულაოღლი (1972) ცნობილი აზერბაიჯანელი პოეტი, მთარგმნელი და ესეისტია. აზერბაიჯანში დიდი წარმატება ჰქონდა მის პოეტურ კრებულებს "პოლკოვნიკს არავინ სწერს" და "ილიას გოჩმენის ლექსების რვეული"; მისი ლექსები მსოფლიოს 20-ზე მეტ ენაზეა თარგმნილი. მისი წიგნები გამოცემულია საქართველოში, თურქეთში, უკრაინაში, რუმინეთში, გერმანიაში, სერბიასა და ირანში. იგი ევროპის თავისუფლების პოეტის კონკურსის დიპლომანტია (2018); დაჯილდოებულია სერბიის სამეფო აკადემიის ივო ანდრიჩის მედლით და თებრიზის უნივერსიტეტის (ირანი) შაჰრიარის სახელობის საერთაშორისო კულტურის მედლით (2018).
პასუხები გაზეთ „კასპის“ შეკითხვებზე
კითხვა-პასუხი ტელეფონის მეშვეობით შედგა
ვუძღვნი პოეტ ფერიდ ჰუსეინს
გმადლობ, კარგად ვარ. და თქვენც გისურვებთ მხოლოდ სიკეთეს.
ჭვრეტას თუ საქმედ არ მივიჩნევთ,
მოცალეობის ჟამი მაქვს ახლა.
უფრო სწორად კი, ახლა ფანჯრიდან გავცქერი ქუჩას.
ცა თითქოს დაბლა ჩამოწეულა,
ასე ხდება ზამთარში მუდამ.
და ქარი მღერის, ღიღინებს იმას,
რასაც ათასი წლის წინ მღეროდა.
მთვარეც უკვე მერამდენეჯერ
დაიმალება ღრუბლების მიღმა.
ანუ ჩვენ ასე მოგვეჩვენება.
ცივა, მაგრამ დეკემბერში რომ არ ციოდეს, უფრო ცუდია.
მე მესმის თქვენი, ჩვენ ამ თემაზე, მახსოვს, ადრეც გვისაუბრია.
ვიცი, როცა მეკითხებით ჩემს ბავშობაზე,
გულისხმობთ იმ ზუსტ სცენებს, რომლებიც
დაუვიწყარ დღეებს თან ახლავს.
მინდა, იცოდეთ: ჩვენი ბავშვობა სათამაშო როდია, კარგო,
რომ დაგვივარდეს და დაგვეკარგოს;
ვფიქრობ, ბავშვობა მეხსიერების წიაღში კი არა, არამედ
ჩვენს სულში სუფევს.
და თუ ვიწამებთ, რომ ცოდვები აკნინებს სულსაც,
მაშინ ისიც უნდა ვიწამოთ,
რომ ბავშობა ჩვენზე უფრო ცოცხალია და
ცხოველმყოფელი შუქით კიაფობს.
ალბათ ამქვეყნად ძნელია მკვდრებმა
ცოცხალთა შესახებ ილაპარაკონ.
ეს ირონია არ არის, არა, და სულ არ არის თვითირონია.
ასე თუ ისე, საკითხავია მეორე ზღვარზე:
გვმართებს თუ არა ნაღდი გმირობა ამ ქვეყანაზე?
და აი, ახლა ხელს ვადებ ანბანს
და ვადასტურებ, რომ სიტყვები, როგორც ყოველთვის,
ღრმა არის, მაგრამ ჩვენ მათ სწორად ვეღარ ვიყენებთ.
ლექსებსა სწერთო? - მეკითხებით. განა თქვენ პოეტს არ დაურეკეთ?
აი, სირთულის თაობაზე ვერ გეთანხმებით.
ალბათ თქვენც კარგად მოგეხსენებათ, სირთულის მიღმა
ბავშვობისა და უმწიკვლობის გაცრუებული იმედები რომ იმალება.
აბა, უბრალოდ როგორ აგიხსნათ განცდებით სავსე წუთისოფელი
როგორ ცდილობს ჩემს შეცვლას, ანდა
მე როგორ ვცდილობ შევცვალო იგი; ტყუილი გითხრათ?!
მხოლოდ ბავშვებს აქვთ სრული უფლება
ეს ყველაფერი ერთი სიტყვით გამოხატონ და გაგვაგებინონ.
როცა ვხვდებით, რომ ჩვენს სულში ბატკანს
ჩვენსავე სულში მობორიალე მშიერ მგლისთვის ვზრდით,
გვიანია და აღარაფერი აღარ იცვლება.
ენა გვებმება და სიტყვებში იჟღინთება ჩვენი ყოყმანი
და ეს ამძიმებს სიტყვას ქვასავით.
აი, იმგვარად, როგორც წყალში არეული
ქვიშა ამძიმებს და ამღვრევს წყალსა.
ეს მოხდა დილით, მთლად გარიჟრაჟზე,
მზე ჯერ არ იყო ამოწვერილი,
მამა თავის მეგობრებითურთ ზღვის პირს მიადგა,
მე და ჩემი ძმაც ვახლდით მამაჩემს.
მათ სანაძლეო დაედოთ თურმე, რომ გარიჟრაჟზე იბანავებდნენ.
ზღვა ბობოქრობდა
და აზვირთული მისი ტალღები
სამი დევგმირის სიმაღლის იყო,
დილის ბინდბუნდში უფრო მაღლებიც მოჩანდნენ მგონი.
მე და ჩემს ძმას ნაფოტივით აქეთ-იქით გვაქანავებდა.
უცებ ბეჭებზე დამაწვა წყალი,
თითქოს ვიღაცა წამწვდა ფეხში და ჩამითრია.
გაოცებისგან თვალები ერთობ გამიფართოვდა,
წყლისა და ქვიშის მღვრიე ნარევი
მაშინ პირველად ვიხილე ზღვაში.
და გამახსენდა, ბებია როგორ ურევდა ჩაის -
მე ეს მენახა მრავალჯერ დილით,
როცა ვუმზერდი თვალმოჭუტული ჩვენს მწირ საუზმეს.
შიში ბოლომდე ვერც კი ვიგრძენი,
თუმც საამისო დრო არცა მქონდა.
მწამს, ქვიშიანი წყალიცა ვყლაპე, თან ალბათ ბლომად.
მუცელქვეშ ვიგრძენ მამაჩემის რკინის მკლავები,
მტაცა ხელი და ნაპირისკენ გამომაქანა.
მე სიცივისგან მაძაგძაგებდა, თვალებს ვჭუტავდი
და მზეს ვუმზერდი, სანახევროდ თავამოყოფილს
და ტალღებზე სხივებასხლეტილს.
მერე კი მზერა გადავიტანე ზღვაში ხელახლა ჩასულ მამაზე,
რომელიც მაშინ ამ დუნიაზე უძლიერესი კაცი მეგონა;
ბოლოს შევხედე ჩემზე ერთი წლით უფროს ძამიკოს
და გათოშილმა, ენის ბორძიკით ვუამბე, რაც იქ, წყლის ქვეშ ვნახე.
მე მაშინ სიტყვა „მორევი“ და „ქარიშხალი“ ჯერ არ ვიცოდი.
იმავ საღამოს შეუძლოდ გავხდი,
სიცხიანსა და ოფლში გაწურულს
მახსოვს დედის მზრუნველობა და სათნო სახე.
და მახსოვს, როგორ მიცვლიდა პერანგს,
მახსოვს მზესავით სასთუმალთან ანთებული დედის ღიმილი,
მახსოვს მისი ხელისგულის ღვთიური სითბო,
და ძმრის სუნი სველ საფენებზე.
სიცხედაწეულ სხეულს სიმშვიდე რომ ეუფლება,
ა, ის სიმშვიდე მენატრება ახლა ძალიან.
ხედავთ, რამდენი ვილაპარაკე,
თუმც ამავე დროს იმასაც გრძნობ, რომ
ეს ის არ არის (მთლად ის არ არის), რაც მაშინ მოხდა.
რაღაც ვერ ვთქვი, რაღაც კი სხვა ფერში დავხატე.
ჩანს, სადღაც ქარი უნდა ჩაყუჩდეს
და დაილექოს ქვიშა წყლის ფსკერზე,
რომ ყველაფერი უტყუარი და ნათელი გახდეს.
თქვენ შეგიძლიათ დაწეროთ, რომ ვერ გავიხსენე.
თუ მონათხრობი ასე გაიგეთ, საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს.
მოგონებები და სცენები ართულებს საქმეს,
ეჰ, მითუმეტეს, როცა ჩვენ ვყვებით,
სახეცვლილებას განიცდის ჟამი.
ზოგჯერ სიმართლე სულაც არ მოჩანს
და ჩვენი ყალბი ჩასწორებებით
იმალება მეხსიერების ბნელ კუნჭულებში, როგორც კურდღელი,
მელას რომ ჰკიდა თვალი თავისი სოროს პირდაპირ.
რაღა თქმა უნდა, რაღაცები კარგადაც მახსოვს.
თუმცა მინდა, რომ ისიც იცოდეთ,
ჩვენი ბავშვობის მოგონებები
კიდევ იმიტომ არის ეგზომ მიუწვდომელი,
რომ ჩვენი ქვეყნად ყოფიერების
ყველაზე ზუსტი დასტური გახლავთ.
მათ თუ გავამხელთ, რაღა დარჩება?!
ეგენი თითქოს გვიცავენ კიდეც.
კი, კარგად ვხვდები, იმაზე ფიქრობთ, თქვენ რა დაწეროთ,
სიმართლე გითხრათ, მე არ ვიცი, რით დაგეხმაროთ...
დაწერეთ, რომ მან ასე მითხრა:
„საღამო გახლავთ და მე დაორთქლილ მინასთან ვდგავარ,
და მუნჯ ფიგურებს მივჩერებივარ;
და სადღაც უხმოდ ელვარებს მეხი,
იგი წამიერ შუქს ჰფენს რაღაცას და ვიღაცეებს;
და ზოგჯერ, ზოგჯერ ვერაფერს არჩევ,
სილუეტებიც ქრება უკვალოდ;
მხოლოდ წყვეტილი ხმებიღა გესმის -
სიცილი, ექო, ბრძანება და მოთქმა-გოდება...“
დაწერეთ, რომ მას ბედნიერი ბავშვობა ჰქონდა.
თქვენ გესმით ჩემი? ეგრე კი არა, ასე დაწერეთ.
დაწერეთ, რომ ბედნიერი იყო, რადგანაც
ის იყო ბავშვი.
9-11 დეკემბერი, 2019 წელი
აზერბაიჯანულიდან თარგმნა იმირ მამედლიმ
