როგორც ავტორს, ეკა ქევანიშვილს, ყველაზე მეტი უშრომია „ახალი საუნჯისთვის“. საიუბილეო 50-ე ნომერია ახლა თქვენ წინაშე, და წინა 49 ნომრიდან უმრავლესობაში, თუ რამდენიმე გამონაკლისს არ ჩავთვლით, სწორედ იგი აკეთებდა ქართველი ავტორების პროფაილებს. და რაკი თვითონ აკეთებდა, ამიტომ ისე გამოდიოდა, რომ მასზე ვერ მზადდებოდა. ჯერ ვიფიქრე, როგორც რედაქტორს, თავად მომემზადებინა მასზე პროფაილი, მაგრამ მერე უკეთესი იდეა მომივიდა თავში: მეთხოვა „ახალი საუნჯის“ ყველა მისი „ნომრის ავტორისთვის“, რომ თითო კითხვა დაესვათ ეკასთვის და მერე ამ კითხვებით აგვეწყო მისი ცხოვრების თუ ფიქრების „ლეგო“. კაი ხანი ტრიალებდა ეს აზრი, თავიდან იუარა კიდეც ეკამ, მაგრამ მერე დავაჯერე, საინტერესო გამოვა-მეთქი და საიუბილეო „ნომრის ავტორს“ როცა ვარჩევდით, მივხვდი, რომ სწორედ ახლა იყო ამ პროექტის განხორციელების მომენტი: თან წინა „ნომრის ავტორების“ ხმაც გაიჟღერებდა და მკითხველი თვალს გადაავლებდა ამ რუბრიკის ისტორიას, და თან, ბოლოს და ბოლოს, ის მწერალიც გახდებოდა „ნომრის ავტორი“, რომელმაც ამდენი „ნომრის ავტორის“ პორტრეტი შექმნა. ჰოდა, გავანდე ეს აზრი „ახალი საუნჯის“ რჩეულებს და წამოვიდა შეკითხვებიც. როგორც ყოველთვის ხდება, 100%-იანი გამოხმაურება არ ყოფილა, მწერლები ისედაც არ გამოირჩევიან განსაკუთრებული შედეგიანობით, თანაც ზაფხულია ახლა, ზოგი წყლის პირას აგდია, ზოგი უჰაერობით იტანჯება და ორივე შემთხვევაში კონცენტრაცია მოდუნებული აქვთ. მაგრამ რაც მოვიდა, ძალიან განსხვავებული შეკითხვები იყო და ვფიქრობ, ამ განსხვავებულმა შეკითხვებმა ეკას ხასიათი ძალიან კარგად წარმოაჩინა. ჰო, მეც დავუსვი ერთი შეკითხვა, როგორც ჟურნალის რედაქტორმა, ეს უფლება გამოვიყენე. მოკლედ, თქვენ წინაშეა ეკა ქევანიშვილი, რომელსაც მისი კოლეგები სხვადასხვა მხრიდან ესხმიან თავს და ისიც ცდილობს, არ დაიბნეს, ყველას შესატყვისი პასუხი გასცეს.
დავით ჩიხლაძე: როგორ გგონია, იყო თუ არა პოეზია დინოზავრების დროს?
რომ ყოფილიყო, ალბათ, დინოზავრებიც გადარჩებოდნენ.
თუმცა, ვიცი, ეს არ არის პოეტური პასუხი. პოეტური იქნებოდა, მეთქვა, და ფანტაზიაც მომეშველიებინა, რომ დინოზავრებსაც სჭირდებოდათ რაღაც არაპროზაული დედამიწაზე ყოფნისთვის. და იმ დროის ხეებს და წყლებს და მიწას. იქნებ იმ დროს პოეზია მხოლოდ მარცვლები იყო, რომლებიც საუკუნეების მერე სიტყვებად შეიკრა? შეიძლება, დიდი თევზების ლაყუჩების ხმა იყო ოკეანეებში, ან უზარმაზარი ფრინველების ფრთების ტყლაშუნი. შეიძლება, სხვა სახე ჰქონდა პოეზიას - არა ხმოვანი და რითმიანი, არამედ, უბრალოდ, რაიმე სიამეს ერქვა, მაშინდელ დაუნდობელ ბუნებრივ კატაკლიზმებში რაც გამობრწყინდებოდა ხოლმე? შეიძლება, ახალი, პატარა დინოზავრის გაჩენა იყო პოეზია?
ლია ლიქოკელი: ქევანების ქვეყანა რომ არსებობდეს, ბევრი ქევანათი დასახლებული, როგორი იქნებოდა ის ქვეყანა?
ალბათ, დიდი ალიაქოთი და ხანდახან ომიც. მიუხედავად იმისა, რომ ბუნებით პაციფისტი ვარ, ყველანაირი ომი და დაპირისპირება მძულს და ერთმა უკუღმართად ნათქვამმა სიტყვამ შეიძლება ვაზაში ორი კვირის ნადები ვაშლივით დამაჭკნოს, სიმშვიდე ქევანების ქვეყანაში, ალბათ, მაინც ვერ იქნებოდა. ქევანები ყველაფერს გააპროტესტებდნენ, რაც მათ თავისუფლებას შეზღუდავდა, რაც ყალბი მოეჩვენებოდათ. წესით, ქევანები უსამართლობას ვერ აიტანდნენ და თუ რომელიმე ამ წესს დაარღვევდა, ერთმანეთს დაერეოდნენ. მაგრამ მშვიდობიანობის დროს, ქევანების ქვეყანაში ქვაბების და კოვზების დიდი რახარუხი ატყდებოდა - ფერადი სუფრები გაიშლებოდა ნაირნაირი პუდინგებით და ცხარე- მჟავე კერძებით, ეზოებში პამიდვრების სუნი დადგებოდა, დიდი ხეები იქნებოდა ამ ქვეყანაში, რომელთა მოჭრა დანაშაულად ჩაითვლებოდა და პატარა სახლები, რომ ადამიანები მიწასთან უფრო ახლოს ყოფილიყვნენ და ცასთან შორს - რომ რამე საოცნებო დარჩენოდათ ცაში. ბუნებრივი ქვეყანა იქნებოდა ქევანების ქვეყანა.
ალეკო შუღლაძე: დიდბიუჯეტიანი მხატვრული ფილმის ან სერიალის რეჟისორობა რომ შემოგთავაზონ, სცენარიც შენი იყოს, რა თემას მოჰკიდებ ხელს, რომელ მსახიობებს აიყვან და შენ თვითონ როგორი პერსონაჟის როლს შეასრულებ?
თუ არჩევანი მექნებოდა, ალბათ, მაინც დოკუმენტურ ფილმს ან სერიალს გადავიღებდი, რომელშიც ჩემი პერსონაჟობა მხოლოდ ამბის თხრობაში აისახებოდა - ალბათ, ყველა ჩაძირული გემის და ჩამოვარდნილი თვითმფრინავის ამბავზე იქნებოდა ეს ფილმი. არ ვიცი, რისი ბრალია, მაგრამ ბავშვობიდან აკვიატებული მაქვს ეს თემა - როგორც კი მარტო დავრჩები ხოლმე და თვალს მოვეფარები, ინტერნეტში მაშინვე ასეთი ამბების ძებნას ვიწყებ. ჩემი ფილმიც ამაზე იქნებოდა - წყალში ჩაძირულ და ციდან მოწყვეტილ ამბებზე. იმ პირობით, რომ ყველა ადგილს მეც მოვინახულებდი. ამ ფილმის გმირებიც გამოგონილი კი არა, ნამდვილი, ამბის შემსწრე ან ამბის მცოდნე ხალხი იქნებოდა.
შოთა იათაშვილი: ლიტერატურული ჟურნალის მთავარი რედაქტორი რომ იყო, როგორ ჟურნალს გააკეთებდი? ჩათვალე, რომ ფინანსები გაქვს.
არცერთი ნომრის გამოსვლა ჩუმად რომ არ ჩაივლიდა - ასეთი ჟურნალის რედაქტორობა მენდომებოდა. მწერლები ინტერესით და დაძაბულობითაც დაელოდებოდნენ ყოველ ახალ ნომერს იმიტომ, რომ მასში მოხვედრა რაღაცის ნიშანი იქნებოდა - რაღაცის კი არა, ხარისხის. დღეს ცნობილ, თანამედროვე უცხოელ ავტორებთან ცოცხალი ინტერვიუები ჩაიწერებოდა - სკაიპით კი არა, პირისპირ, მათი წიგნების და კაბინეტების გარემოცვაში, ცოცხალი ნობელიანტების და სხვა პრესტიჟული ლიტერატურული პრემიების მფლობელი ავტორების რუბრიკა მექნებოდა. ბესტსელერებზე ცალკე ვილაპარაკებდით ყველა ნომერში. ლიტერატურის მხეც კრიტიკოსებს დავიქირავებდი. კიდევ, ყველა ნომერში თითო ქართველი ავტორის რამდენიმე ლექსის ან ტექსტის ნაწილის უცხოურ თარგმანს დავბეჭდავდი და ასე დავაგროვებდი ერთგვარ „თარგმანების ბანკს“, პირიქით - უცხოელების თარგმანებიც იქნებოდა, აუცილებლად. ყველა ნომერში ახალი წიგნების მოკლე მიმოხილვა მექნებოდა. მწერლებს ერთმანეთის წიგნებზე ვალაპარაკებდი, რაც იმას ნიშნავს, რომ ისინი ერთმანეთს წაიკითხავდნენ. ლიტერატურული ფესტივალების და რეზიდენციების შესახებ მუდმივად დავბეჭდავდი ინფორმაციას... ავტორებს წესიერად გადავუხდიდი. ვოცნებობ ხო?
გიორგი ლობჟანიძე: რას შეცვლიდი დაუნანებლად შენს ცხოვრებაში?
ხან რა ამოვაგდე ჩემი ცხოვრებიდან და ხან რა ამ კითხვის პასუხზე ფიქრისას და რატომღაც, ვერაფერს დავემშვიდობე უპირობოდ და დაუნანებლად. ალბათ, ყველაფერი იმიტომ მოხდა, როგორც მოხდა, რომ დღეს აქ და ასე ვმჯდარიყავი და ეს ტექსტი მეწერა - თბილისის გარეუბნის ერთი კორპუსის მეშვიდე სართულზე, სიცხეში, უკონდიციონერო სამზარეულოში. ვითომ, არ დავბადებულიყავი იმ ოჯახში, სადაც დავიბადე? მაშინ როგორ მივხვდებოდი, რისი შეცვლა მსურდა? არ გავყოლოდი კაცს, რომელსაც გავყევი? მაშინ როგორ მივხვდებოდი, რომ თავისუფლება ერთი ხელის გაშვებას და მეორის ჩაკიდებას არ ნიშნავს? ის არ შემყვარებოდა, ვინც შემიყვარდა? მაშინ სად ჯანდაბიდან მოვიდოდა ამდენი ლექსი, რაც დამიწერია? როგორ გამეცნო ადამიანები, წიგნებიდან? არ ამერჩია ეს პროფესია? მაშინ როგორ უნდა მესმინა პულსისთვის მუდმივად? მე კი გათიშვა სამყაროსგან არ შემიძლია, უფრო ვიღლები. შვილი არ გამეჩინა? მაშინ დედაჩემის დარდს როგორ მივმხვდარიყავი? სადღაც რაღაც არ მეთქვა, რაც ვთქვი? ეგ შეიძლება. ენაზე კბილის დაჭერა ხანდახან გმირობაა. უფრო მეტი რომ მესწავლა და სადმე ჰარვარდებში რომ ჩამებარებინა და არ ვიცი კიდევ რა? განსაკუთრებული სურვილი რომ მქონოდა და შესაძლებლობაც, ალბათ, ვიზამდი.
ცირა ყურაშვილი: შენი თავდაპირველი შეკითხვა ჩემდამი, როცა ნომრის ავტორი მე ვიყავი, ბავშვობის გარემოს ეხებოდა. მეც სწორედ ეს მაინტერესებს შენგან - იმ შთაბეჭდილებათა კიდევ ერთხელ დასაზუსტებლად, რაც გაფანტულად შენს ლექსებში, მცირე ჩანაწერებსა თუ პირად საუბრებში ჩანს - რაჭა, ამბროლაური, ყოველდღიური შრომის ფერხულში ჩაბმული განათლებული და კულტურული მშობლები, ახლობლები. ბავშვობის გარემო - ის ხომ მთელი სიცოცხლის განმავლობაში გვასაზრდოებს.
მე პატარა ქალაქში ვიზრდებოდი - დიდი ოცნებებით. შეიძლება იმ მთებისხელა ოცნებებით, რამხელა მთებიც ამ ქალაქს გარს ერტყა. ამ ქალაქში ყველაფერი ცოტა იყო, რაც მე მიყვარდა და მაინტერესებდა. ერთი ცალი მაგნიტოფონი, ისიც მეზობლის. მუსიკის მოსასმენად იქ გადავდიოდი ხოლმე. მე გვიან მიყიდეს, მგონი, უკვე სკოლას ვამთავრებდი. ერთი ცალი ველოსიპედი და ერთი ცალი სკეიდბორდი - ჩემი კლასელების - ნათხოვარი სიყვარულები, რამდენიმე ბავშვი რომ ვინაწილებდით. ცოტა იყო განსხვავებული ტანსაცმელი - ზოგს, გამორჩეულად ვისაც გვათამამებდნენ, ონში მცხოვრებ „ებრაელ სპეკულანტებთან“ გვიყიდიდნენ ხოლმე – მახსოვს, ერთი ასეთი ღია ვარდისფერი ბოტასი როგორ ჩავიცვი ერთ პირველ სექტემბერს. ერთნაირობის შიში და ზიზღი სულ მქონდა. პატარა ქალებში კი ეს ყოველთვის ძალიან შესამჩნევია ხოლმე. ამიტომ, მე სულ რაღაცას განსხვავებულს ვეძებდი - მატრაკვეცულად. წიგნები ბევრი იყო - ან, მაშინ მეგონა, რომ ბევრი იყო. ამიტომ ყველაზე საინტერესო ამბები ამ წიგნებში ხდებოდა და მეც, ჩემი მეგობრების მსგავსად, მოვათრევდი ხოლმე ქალაქის ბიბლიოთეკიდან, როცა ჩემი სახლის ბიბლიოთეკა ამოვწურე. მამაჩემი ამბობდა, რომ შენკენ თითი არავინ არასოდეს უნდა გამოიშვიროსო - სულ რაღაც თანამდებობაზე იყო, თავისი პროფესიით (ინჟინერია), მაგრამ ბევრი ფული არასოდეს გვქონია. არადა, კომუნისტების დრო იყო, ყველა რაღაცას ახერხებდა. ამიტომ ჩვენ - ვშრომობდით. ჩამწკრივებულები მივდიოდით ხოლმე ყანა-ვენახში და მაშინ ძალიანაც მძულდა ეს მარში. მე კინოში წასვლა მინდოდა, „ბირჟაზე“ გავარდნა, იქ ერთი-ორი ბიჭი მეგულებოდა, ვის დასანახადაც ჩემი ახალი კედები უნდა ჩამეცვა... ხანდახან ვერ გამოდიოდა ეს გავარდნა. საქმე ბევრი იყო. მაგრამ სამაგიეროდ, არასოდეს მოგვშიებია. ჩემს ოჯახში ყოველთვის სტუმრის და საჭმლის კულტი იყო. დღემდე ასეა. რაც ცოტა ნერვებს კი მიშლის, მაგრამ, ახლა ვერაფერს შევცვლი. გადასარჩენად პანტა მსხალი და ტყემალიც ხშირად გვიგროვებია, არაყი რომ გამოგვეხადა და რამეში გაგვეცვალა. ნატურალური მეურნეობა. მერე მაგაზე ლექსიც დავწერე. მაგრამ იყო კარგი პერიოდებიც - ეგეთი თავისუფლება, რაც იმ პატარა ქალაქში ცხოვრებისას მქონდა, მერე აღარც მიგრძვნია.
ელა გოჩიაშვილი: ჩაანაცვლებდი თუ არა იურიდიულ კანონებს ზნეობრივი კანონით სამართლიანობის სასარგებლოდ და კანონმორჩილების საზიანოდ. თუ - მათ შორის ხარ, ვინც მიიჩნევს, რომ კანონს უეჭველად უნდა დაემორჩილო და თუკი არ მოგწონს, შემდგომში იზრუნო მის შესაცვლელად.
არადა, ორივე ხომ ადამიანის მოგონილია. ზნეობრივიც და იურიდიულიც. მე, მაინც მეორისკენ გადავიხრებოდი, ელა, რადგან ზნეობის კატეგორიები მაინც უფრო აბსტრაქტული მგონია და მეშინია ასეთი სამართლის. ეგრეც ვერ მჯერა ბოლომდე ადამიანების, რომ სამართლიანობის მიღწევისთვის მხოლოდ ზნეობრივი კანონის იმედზე ვიყო. მაინც ვფიქრობ, რომ იურიდიული კანონები მეტად ცივი გონებითაა ნაფიქრი - მე ახლა დღეს არსებულ ასე თუ ისე საუკეთესო სისტემების კანონებს ვგულისხმობ ცხადია და არა ტოტალიტარულ სისტემებში არსებულ სამართალს. კი, ვფიქრობ, იურიდიული კანონის შეცვლა და შემობრუნება სასიკეთოდ მეტს შედეგს მოიტანს, ვიდრე მისი ჩანაცვლება.
თეონა დოლენჯაშვილი: მინდა შენ მიერ დასმული კითხვა შემოგიბრუნო და გკითხო: რამდენად მნიშვნელოვანია ის თემები, რაზეც წერ? შეგიძლია უბრალოდ ყველაფერზე წერო თუ მნიშვნელოვანია, შენი სათქმელი იყოს საზოგადოებისთვის აქტუალური და სოციალურად მძაფრი? საერთოდ, როგორ ფიქრობ, უნდა იყოს თანამედროვე პოეტი სოციალურად დრამატულიც თუ პოეტის (მწერლის) „საკვლევი მასალა“ მხოლოდ ადამიანის სულია და არა ის, რაც ვთქვათ, დღეს ჟურნალ-გაზეთების ჰედლაინებად იქცევა? ამ მოვლენათა ასახვა შემოქმედებაში და ამ ავანგარდში ყოფნა პოეტის ნაკლია თუ ღირსება? თუ საერთოდ არ აქვს მნიშვნელობა, რა არის ხოლმე ლექსის „იდეა“ და მთავარი მაინც გამოხატვის ოსტატობა და ფორმის სრულყოფაა?
ასე გიპასუხებ: მგონი, მაინც სუბიექტურია ეს ამბავი - მეეჭვება ერთი, ურყევი ჭეშმარიტება არსებობდეს - ასე ან ისე. ვის მხოლოდ სიამოვნების მიღება და გაცემა სურს ლიტერატურისგან და ლიტერატურით, ვის კი შეუძლია ის ბასრ იარაღად აქციოს. მე ყოველთვის ვწერდი და ვწერ იმაზე, რაც მაწუხებს და მაღელვებს. არასოდეს დამიწერია დაგეგმილად, არასოდეს მიფიქრია, რომ ეს „მომგებიანი“ თემაა, არასოდეს დამიყვია ჩემი მკითხველი „სამიზნე ჯგუფებად“ და არასოდეს მიფიქრია ამა თუ იმ ნაწილის მოხიბლვაზე. პოეზიას, და ზოგადად, ლიტერატურას, ეგ მაშინვე ეტყობა, მაშინვე დაჰკრავს ხოლმე სიყალბის ელფერი და რაც ყველაზე მთავარია, კომპრომისები არ უყვარს. რაც ჩემთვის არის მნიშვნელოვანი - იმ სათქმელს ვირჩევ და თუ ვინმეს შეუძლია განსაჯოს, რამდენად მაღელვებდა სინამდვილეში „დამარცხებული მუშა“ ან შევწუხდი უსამართლობით, ან დედაჩემის სიბერე სინამდვილეში ფეხებზე მეკიდა ან სოხუმის ერთი ქუჩა, განსაჯოს - მისი უფლებაა. დიდად არ მაღელვებს. უფრო დათქმები მაღიზიანებს ხოლმე, რომ მხოლოდ ასეთი შეიძლება იყოს პოეზია, რომ პოეზიის დანიშნულება „ესა და ესაა“. ჩემი უფლება - თავისუფლებაა და ვერავინ დედამიწის ზურგზე ვერ დამიწესებს, როგორი უნდა იყოს ჩემი ლიტერატურა. და კიდევ, მე გემოვნების მჯერა. გემოვნებიანად წერა კი ყველაფერზე შეიძლება. ასანთის კოლოფზეც კი.
გიორგი არაბული: რატომ ეშინიათ სისტემებს ლიტერატურის, რატომ უფრთხიან მხატვრულ ტექსტებს, 21-ე საუკუნეში ქვეყნიდან გაძევებული და გაქცეული მწერლები რატომ არიან? და რამდენად შეუძლია ლიტერატურას მოძალადე სისტემების ნგრევა.
მე მგონი, შენს კითხვაშივეა პასუხი - სისტემები. სიტყვაც ისეთია - სისტემა, რაღაც მწყობრად აწყობილი და რაღაც ნიშნით დალაგებული - ცხადია, როცა ვინმე ამ ვიღაცის მიერ დალაგებულის არევას ცდილობს, როცა ამ სისტემაში ვერ ჯდება და მეტიც, ამ სისტემას დასცინის, ის მომენტალურად ხდება მიუღებელი. და სისტემებსაც ხომ გააჩნია, რაც უფრო სასტიკია სისტემა და რაც მეტი აქვს დასამალი და მისაჩქმალი, მით მეტი ძალით იფეთქებს ხოლმე ასეთ სისტემაში მცხოვრები ერთი ან ორი ან მეტი გაბედული ავტორის ხელიდან პროტესტი. ასეთ სისტემასაც მეტად ეშინია სიტყვის და მისი ერთადერთი თავდაცვა - ცენზურა და გაძევებაა. შეცვლა კი არა - აკრძალვა. ასეთი სისტემები კი, დავხედოთ დედამიწას, ჯერ კიდევ ძალიან ბევრია. და დიახ, ყველა აკრძალვა ასეთ დროს ნგრევის შიშითაა გამოწვეული.
პაატა შამუგია: ბარტმა თქვა, რომ ავტორი მოკვდა. ადორნომ თქვა, რომ აუშვიცის შემდეგ ლექსის წერა სირცხვილია. რა უნდა ვქნათ ჩვენ - უსირცხვილო მკვდრებმა?
უსირცხვილო მკვდრებმა წერა უნდა გავაგრძელოთ, რომ ბარტის და ადორნოს ნათქვამები კიდევ დიდხანს შემორჩეს მეხსიერებას და ისტორიას. უსირცხვილოდ უნდა დავწეროთ, რომ მათ ამ აზრის გამოთქმის აბსოლუტური უფლება ჰქონდათ - ჩვენ კი გვაქვს აბსოლუტური უფლება ამ აზრებს არ დავეთანხმოთ, ან პირიქით. ვისაც როგორ სურს. ლიტერატურა უფრო გამძლეა, ვიდრე თუნდაც რომელიმე გენიოსის ერთი ჭკვიანური ფრაზა. ყველაფერს მოინელებს.
თეა თოფურია: ბავშვობაში რამეზე დაკვრას გასწავლიდნენ? რამე ინსტრუმენტზე უკრავ?
20 წელია, ჩემი მეგობარი ხარ და, მგონი, არც სალამური დაგინახავს ჩემს ხელში აკვნესებული და არც პიანინოსთან თავჩახრილს წამწყდომიხარ სადმე. რა უცნაური კითხვა დამისვი - თუ მუსიკა არის ჩემში რაიმე დოზით, მხოლოდ იმ ლექსების რიტმში, რასაც ვწერ. თუმცა იყო კი, ერთი მტანჯველი შვიდწლიანი პერიოდი, საბჭოთა ბავშვების საერთო უბედურება - სავალდებულო სიარული მუსიკალურ სკოლაში და „ნეაპოლიტანური სიმღერის“ რამდენიმე ტაქტი, რომელიც გონებაში შემომრჩა, მაგრამ დაკვრით ვეღარ დავუკრავ. ზოგადად, მაშინდელი დაძალებული აქტივობებიდან არაფრის სიყვარული აღარ გამომყვა სტუდენტობამდე (ლექსის გამოთქმით თხრობიდან ქართული ხალხური ცეკვებით დამთავრებული). მუსიკალური სკოლიდან გამოსული ხმები დღემდე უსიამოვნო განცდას მიტოვებს. იქნებ ამიტომაც, არასოდეს არანაირ ინსტრუმენტზე დაკვრის სწავლის სურვილი არ გამჩენია. ის კი არა, რომელიმე შეკრებაზე რომ გიტარას გადმოიღებდნენ ხოლმე ან პიანინოსთან შეგროვდებოდნენ რაღაცა თვითშემოქმედებით, მე იქიდან მივდიოდი.
დათო ქარდავა: ეკა, ვიცი, როგორ იმოქმედა შენზე ისეთმა ბუნებრივმა მოვლენამ, როგორიც მიწისძვრაა, ვგულისხმობ, გასული საუკუნის 90-იან წლებში, დასავლეთ საქართველოში, იმერეთსა და რაჭაში მომხდარ ძლიერ დამანგრეველ მიწისძვრას. ასევე საყოველთაოდ ცნობილია მონტესკიეს გეოგრაფიზმი - თეორია, რომლის მიხედვითაც, კლიმატი გავლენას ახდენს ადამიანის ხასიათზე, ზნეობაზე და ა.შ. მაინტერესებს, რა გავლენას ახდენს შენზე, შენს ტექსტებზე ბუნება, ბუნებრივი მოვლენები - ქარი, წვიმა, თოვა, მწველი სიცხეები. რომელი მათგანი გამხნევებს, გმუხტავს ენერგიით, რომელი პირიქით - გაცლის ენერგიას. მათ შორის, შემოქმედებით ენერგიას. ერთი სიტყვით, მაინტერესებს, როგორია ეკა ქევანიშვილის სამყაროს მეტეოროლოგია.
მე თოვლი ვარ. იანვარში დავიბადე და თურმე, მაგრად ბარდნიდა. ჩემს ლექსებშიც, თუკი რამის გახსენება მინდა წარსულიდან, თოვლი ისევე უხვად მოდის, როგორც ჩემს ბავშვობაში. მსგავსი თოვლი იშვიათად მინახავს მერე. ისეთი ხმაც - ფეხსაცმელების ჭრაჭუნის, იშვიათია დედაქალაქში. ახლაც, თუ ხანდახან თბილისში მოთოვს, თუ არავინ მიყურებს, მაშინ განსაკუთრებით, ჩემი საძინებლის ფანჯარასთან ვდგები ხოლმე და თვალებს ვხუჭავ. თოვლს ძველებურად მოაქვს სისუფთავის შეგრძნება და ამ დროს დიდი ქალაქის ცხოვრებაც ნელდება. პატარავდება. ყველას ნაფეხური მოჩანს და ყველა ჭუჭყი ზედაპირზეა. შესაძლოა იმიტომ, რომ მეტეოროლოგიას ჩემს ტექსტებში, როგორც წესი, არა ბუნების აღსაწერად და ტექსტის მხატვრულად გასამდიდრებლად, არამედ ამბის ნაწილად, რაღაც მოგონების გასაცოცხლებლად ვიყენებ, თოვლს ყველაზე ხშირად შეხვდებით. იქნებ იმიტომაც, რომ ის უკვე ჩემს დღევანდელ ცხოვრებაში იშვიათია. მიწისძვრა რომ ახსენე, იმ შიშს უკვალოდ არ ჩაუვლია - ნგრევა ყველაზე დიდი შიშია ჩემს ცხოვრებაში და ალბათ, ყველაზე მეტად რაზეც მიფიქრია სიკვდილთან მიმართებით, ის არის, როგორ უნდა გამოვასწრო სახლიდან, რომელიც ინგრევა. მაშინ, იმ დიდი და ხანგრძლივი მიწისძვრის დროს, პირველი, რაც დავინახე, შავი ქარბუქი იყო. მას მერე ქარი მძულს და ვერანაირად შემოვირიგე. წვიმაც სოფელში მიყვარს - მწვანეს რომ ჯადოსნურ მწვანედ გადააქცევს და სახურავზე აშხაპუნებს. მიყვარს, ჯერ ნელა რომ იწყება და მერე ეხეთქება. ამ დროს ზედა სართულის რომელიმე ოთახში უნდა იწვე და ხის კოჭებს უყურო. თბილისში წვიმაც რაღაცნაირია - ტალახიანი, ასფალტის მეგობარი. მზე ბოლოსთვის მოვიტოვე - განსაკუთრებულ სიყვარულად. ახლა გამახსენდა, დამიწერია, როგორ გიზგიზებდა ერთი ქერა ბიჭის თავი მზესავით, რომელიც მიყვარდა, ან რაიმე სხვა კონტექსტში. ალბათ, ისევ იმიტომ, რომ ზამთარში დავიბადე, საპირისპირო სეზონის, ზაფხულის და მწველი მზის მიმართ განსაკუთრებული ვნება მაკავშირებს. მიყვარს და სულ მეშინია, რომ მალე მორჩება. მიყვარს, იმიტომ რომ, ხომ ვთქვი, მე თოვლი ვარ. და მზე ერთადერთია, რაც მერევა. ძლიერი მტერი ყოველთვის მიყვარდა.
თემურ ჩხეტიანი: ვინ წარმოუდგენია, ანუ, ვის ისურვებდა ეკა ქევანიშვილი „ახალი საუნჯის“ მე-100 ნომრის ავტორად? დაგვისახელე ორი ადამიანი, ერთი ვისაც უკვე ეკუთვნის, მაგრამ ჯერ არ ყოფილა ნომრის ავტორი და მეორე, სრულიად ახალგაზრდა, რომელიც შენი აზრით, უახლოეს 4 წელიწადში დაიმსახურებს ამას.
თავიდან, როცა პროფაილების წერა დავიწყე, ალბათ, 2004 ან 2005 წელი იყო, არასოდეს დამიყენებია ასე საკითხი - ამას ეკუთვნის და იმას არა. ლიტერატურულ პრემიაზეც რომ იტყვიან ხოლმე, ამას ეკუთვნის, დროაო, ეგეც არ მესმის. მერე და მერე, როცა ავტორები გამრავლდნენ და იმ სიასაც გასცდნენ, ვისზეც მე მხოლოდ ჩემი ინტერესით და სურვილით დავწერდი, ეგ „ეკუთვნისაც“ გაჩნდა რაღაც დოზით და თავდაპირველი კონცეფციაც შედარებით დაიკარგა. თუმცა, აღარ იყო ისეთი სუბიექტური, როგორც თავიდან, როცა მხოლოდ მე ვირჩევდი სასურველ ავტორს. ამიტომ, ასე ვერ გიპასუხებ - ვის ეკუთვნის და ვის არა. თანაც მე ვინ ვარ ბოლოს და ბოლოს, მაგას განვსაზღვრავდე. თუ ქართველ ავტორებზე მეკითხები, ვინც დღეს ვრცელი ინტერვიუს მოცემაზე უარზეა და თან მასზე არასოდეს დამიწერია, მასზე დავწერდი - აკა მორჩილაძეს ვგულისხმობ. კიდევ, ვისი ჩაწერაც რაღაც მიზეზებით უბრალოდ ვერ მოვასწარი, ახლა კი, არ ვიცი, დავითანხმებ თუ არა, ასეთი, ბესიკია, ხარანაული. კიდევ ერთი ავტორი მაინტერესებს თავისი ტექსტებით და თავგადასავლით, გივი მარგველაშვილი.
ოთხ წელში ვინ გაიბრწყინებს, არ ვიცი. რაც დღეს იბეჭდება და რასაც მე თვალს ვადევნებ, ასე თამამად გამიჭირდება რომელიმე სახელის გამოყოფა. მხოლოდ ცალკეული ლექსებით ვერ ვიმსჯელებ, გამიჭირდება. ცოტას დაველოდები და მერე გიპასუხებ.
ბესო ხვედელიძე: დამისახელე ერთი ქართული ლექსი, რომელსაც დაწერდი აუცილებლად, ოდესღაც მის ავტორს რომ არ დაეწერა. ზუსტად იგივეს თუ არა, ემოციურად მსგავსს.
ალენ გინსბერგის „ამერიკას“. თუმცა ზაზა კოშკაძემ დამასწრო და დაწერა „საქართველო“.
დიმიტრი წიკლაური: ეკა, როცა მარკესი გახმაურდა, თქვა, მე ვინა ვარ, ბორხესი მოიკითხეთო, როცა კორტასარით აღფრთოვანდნენ, კარპენტიერის წაკითხვა ურჩია მკითხველს, ერთმანეთს ქაჩავდნენ, იგივე ფუენტესი და სხვები. პაბლო ნერუდა მსოფლიოს ნომერ პირველი პოეტიაო, უოლტ უიტმენს ჯიბეში ისვამსო და აგორდა სამხრეთ ამერიკული ლიტერატურული ბუმი. როგორ ფიქრობ, რამდენად ინტერესდებიან საქართველოში შექმნილი ლიტერატურული ტექსტებით და ევროპა-აზიის საზღვარზე მცხოვრები მწერლების ხედვით, რა პერსპექტივა ისახება ამ მიმართულებით, თუ სიტყვებთან ბრძოლა ადგილობრივი მნიშვნელობის ჭაპანწყვეტად დარჩება დიდხანს და დიდხანს?
პირველი, რაც უცებ გამახსენდა, ის არის, რომ საზღვრები „ვეფხისტყაოსანმაც“ კი ვერ გაანგრია. ვერ, არ გამოდის. დიდი ენის მატარებელი პატარა ხალხის ბედია, ალბათ. რაც უნდა დაწერო, როგორც არ უნდა გადარიო შენი ქვეყნის მკითხველები, რა ტირაჟებიც არ უნდა მოხსნა და რამდენი რეცენზიაც არ უნდა დაიმსახურო შინ, როგორი ცნობილიც არ უნდა გახდე აქ, გარეთ მაშინვე წერტილისოდენა ხდები. ვერც გალაკტიონი მივიდა სხვა ენაზე მკითხველამდე. ვერც ვაჟა. ამიტომ, სკეპტიკურად ვარ მეც განწყობილი და შეგუებულიც, აქა-იქ, უცხოურ ლიტერატურულ პრესაში გაელვებულ წერილებს, რამდენიმე თარგმანს სხვადასხვა ენაზე, ცალკეული ავტორების აღიარებას რაღაც მასშტაბით. თუ ერთ დღეს რომელიმე ქართველი ავტორის წიგნის ტირაჟი მილიონობით გაიყიდება, უკანა ყდაზე კი რომელიმე ცოცხალი გენიალური მწერლის ორ სიტყვას წავიკითხავ ამ წიგნის შესახებ, მხოლოდ გამიხარდება.
ირმა ტაველიძე: არის თუ არა წერა შენს სასიცოცხლო მოთხოვნილებათა შორის? რა ადგილი აქვს შენს ცხოვრებაში იმას, რასაც წერ? ერთ დღეს პოეტები რომ გააძევინ სახელმწიფოდან, გაძევებული პოეტის ტკბილმწარე ხვედრით მოიხიბლები თუ მებრძოლ ჟურნალისტად დარჩები და მათ უპირობო დაბრუნებას მოითხოვ?
არის, იმიტომ, რომ სხვა თითქმის არაფრის კეთება ვიცი, რაც ასეთ სიამოვნებას მომანიჭებს, და რითიც ვიცხოვრებ - პირდაპირი, მატერიალური თვალსაზრისით. თუმცა ხანდახან თვეები ისე გადის, არ ვწერ და არ ვკვდები. ეგეთ დროს ვფიქრობ, ესე იგი, რაღაც სხვა, უფრო ძლიერი არსებობს, რაც მას ანაცვლებს და სჯობნის. რა, კონკრეტულად - არ ვიცი. მაგრამ ზუსტად ვიცი, რომელ მხარეს დავდგები, პოეტები რომ ქვეყნიდან გააძევონ. სადაც დღეს ვდგავარ, ჟურნალისტად. ეს იარაღი უფრო ბასრია. ომში კი ის იმარჯვებს, ვისაც უკეთესი იარაღი აქვს. თან, რა იარაღის ხმარებაც იცი, სჯობს ის იარაღი გამოიყენო.
ზაზა კოშკაძე: მე მაქვს ეგეთი შეკითხვა: რა ვუყო ჯვარს ჩემი კორპუსის კარებიდან?
არაფერი. დაწერე მასზე. ისე და იმდენჯერ, როგორც მოგინდება. მე თუ მკითხავ, მან უკვე გახადა შენი კორპუსი გამორჩეული. იმ შენი ეზოს საფლავებივით, რომლის სიახლოვესაც ბავშვობაში თამაშობდი.
ლელა სამნიაშვილი: ეკა, წერის უნარს რაში გაცვლიდი რომ შეგეძლოს? თუ არის რამე, რისი კეთებაც ძალიან გინდა, მაგრამ ისე აეწყო, რომ არ ან ვერ აკეთებ?
მეეჭვება, მხატვრობა მდომებოდა. ან მუსიკით მომენუსხა ვინმე - სურვილადაც არ გამივლია თავში არასოდეს. არც მსახიობური ნიჭი მდომებია. ასე შემიძლია, უსასრულოდ ჩამოვთვალო, რა არ მდომებია და ვერაფრით მოვიგონო ისეთი რამ, რაშიც წერის უნარს გავცვლიდი. შეიძლება იმიტომ, რომ სიტყვის ყველაზე მეტად მჯერა. სიტყვა მგონია მთავარი გადამრჩენიც და მთავარი მკვლელიც.
ვასო გულეური: ერთ შეხვედრაზე ერთმა ქართველმა მწერალმა თქვა - ბავშვებს სევდიანი წიგნები არ უნდა წავუკითხოთო. შენ როგორ ფიქრობ? ბავშვობაში როგორი წიგნების კითხვა გიყვარდა და რომელმა წიგნმა ან წიგნებმა მოახდინა ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება შენზე? შეგიძლია, გაიხსენო შენი ბავშვობის ყველაზე მხიარული და ყველაზე სევდიანი ამბავი?
მაგ თვალსაზრისით, მე „დაუნდობელი“ დედა ვარ. მე ვფიქრობ, ბავშვობაში, სევდიანი ამბის წაკითხვით თუ მოყოლით მიღებული განცდა მომავალ, ნამდვილ ცხოვრებაში ბარიერებს გიხსნის. ჩემს შვილს, ნიცას, ბავშვობაში არ უყვარდა ასეთი წიგნების კითხვა. სევდიანია? მკითხავდა ხოლმე. და თუ ჩემგან დასტურს მიიღებდა, გვერდზე გადადებდა გადაუშლელად. სევდიანია „ძმები ლომგულები“, თან ძალიან, მაგრამ როდის გაუგებ მათ უკეთ, როცა 30 წლის, მილიონი შენი პრობლემით გაქვს თავი გამოტენილი თუ 12-13 წლისა, ან უფრო პატარა, როცა ყველაზე კარგად შეგიძლია უსამართლობის გაპროტესტება? ან სხვისი დარდით დარდი? ამიტომ, მერე მე ვეუბნებოდი, რომ ასეთ წიგნებს და მათ გმირებს სჭირდებოდა თავისი მკითხველი. რომ ისინი სპეციალურად დაიწერა საბავშვო ლიტერატურად. იქნებ ვცდები, იქნებ უნდა ავარიდოთ დამატებით თავისტკივილებს ბავშვები? იქნებ უნდა ვუთხრათ, რომ ის სამყარო არ არსებობს და თუ არსებობს, მას არ შეეხება? არ ვიცი. ამ პოზიციის დამცავებს თავისი მყარი არგუმენტები აქვთ და მათთან კამათს არ ვაპირებ. მე ვაფრთხილებ, მაგრამ სიმართლეს ვეუბნები ხოლმე. ასე მირჩევნია.
სოსო მეშველიანი: ამ ბოლო დროს ხშირად მეფიქრება ამაზე, რაღაც ბავშვივით ჩავიხვიე და მინდა ყველა მწერალს თუ პოეტს ვკითხო ხოლმე. განსაკუთრებით, მათი აზრი მაინტერესებს, ვინც ჩემსავით სოფლიდან მოდის. მოკლედ, როცა შენმა ოჯახის წევრებმა, თუნდაც ახლო ნათესავებმა, პირველად გაიგეს, რომ ლექსებს წერდი, რომ გადაწყვიტე პოეტი გამხდარიყავი, რა რეაქცია ჰქონდათ, როგორ შეხვდნენ ამ ამბავს? იყო ეს მოულოდნელი მათთვის? იყო მათი მხრიდან ხელის შეშლა თუ პირიქით?
მე მგონი, მეტ-ნაკლები დოზით, საქართველოში ყველა მშობელს, მამიდას, დეიდას და სხვა ახლო ნათესავს აქვთ ხოლმე ხბოს აღტაცება, თუ მათ შვილებში თუ დისშვილებში და ა.შ. ვინმე ისეთი გამოერევა, ვინც „წერს“. განსაკუთრებით მაშინ, თუ თავად არასოდეს უწერიათ, წიგნი და ლიტერატურა კი ძალიან უყვართ. და უფრო კი, განსაკუთრებით მაშინ, თუ მწერლები უსულო და უხორცო არსებებად წარმოუდგენიათ. მიუწვდომელ არსებებად. ჩემთანაც, რაღაც ხანი ასე იყო, რაც მაშინაც და ახლაც ცოტა კომიკურ ამბად დარჩა. თუმცა მერე და მერე ეს ტალღა მინელდა. ვფიქრობ, ჩემები დიდად სერიოზულად არასოდეს აღიქვამდნენ ჩემს „პოეტობას“. არც ჩემს ტექსტებს ჩაღრმავებიან, ერთი-ორი იშვიათი გამონაკლისის გარდა. რაღაც უფრო აბსტრაქტული სიხარული ჰქონდათ, ასე მგონია, რომ ერთ წიგნს მეორე მოჰყვა, მეორეს - მესამე, მათგან კიდევ ერთს რაღაც მცირე აღიარება... შესაძლოა, მათი მხრიდან ნაკლებად დაინტერესების გამო იყო, რომ წერისას მუდამ თავისუფალი ვიყავი. არ მიფიქრია, ზედმეტად გახსნილი ტექსტები რომ მეწერა, ისინი რას იფიქრებდნენ. მე, ზოგადად მგონია, რომ ლიტერატურას კომპრომისები არ უყვარს და ისეთ თემაზე, რომელსაც კომპრომისი და სიტყვების შერჩევა სჭირდება, მირჩევნია სულ არ დავწერო, ვიდრე შესალამაზებლად პუდრა მოვაფრქვიო, რომ არავინ გამინაწყენდეს. ეგეთი პუდრმისაყრელი ჩემი სახეც მეყოფა.
მარიამ წიკლაური: ამდენი პროფაილის ავტორს, ალბათ, შეუძლია თქვას, რა საერთო თვისება აქვთ „ქართველ ავტორებს“? და მეორე, როგორ ფიქრობ, შეიძლება დღეს, ამ ტექნოლოგიურად ძალიან გახსნილ დროში ლიტერატურული პროცესის მიღმა დარჩეს ვიღაც ან რაღაც ძალიან მნიშვნელოვანი, ლიტერატურას წლების მერე რომ ექნება მოსაძიებელი?
ისინი, ჩემი ჩათვლით, ძალიან ბევრს ლაპარაკობენ თავიანთ თავზე. ეს კი, დროთა განმავლობაში, მოსაწყენი ხდება. შეიძლება ესეცაა ერთ-ერთი მიზეზი, რატომ ვერ იწერება გამორჩეული წიგნები და რატომ ვართ ნაკლებად საინტერესონი წიგნის მსოფლიო ბაზრებისთვის.
ვერასოდეს გამოვრიცხავ, რომ სადღაც იჯდეს ვინმე გენიოსი და ჩუმად წერდეს. თითქოს, ასეთ გამოჩენებს თუ აღმოჩენებს მოველი კიდეც.
ლუკა ბაქანიძე: რასისტული გამოთქმა იყო - კარგი ინდიელი მკვდარი ინდიელიაო. ეგ პოეტებზეც რა მაგრად ჯდება არა ქართულ რეალობაში? და რო ჯდება, რატო ჯდება შენი აზრით? რას მატებს ამისთანას სიკვდილი ხელოვანს, რო ბევრი ტუპოი ტიპს ძეგლს უდგამენ და ვარსკვლავს უხსნიან სიკვდილის მერე და კაი, ცოცხალ და ქორფა მწერლებს კიდე კონკურსი „საბა“ გვემარიაჟება აგერ?
სიკვდილი, უბრალოდ ადვილი გამოსავალია - სიკვდილის მერე ყველაფერი მოსულა. ცუდი პოეტის ამაღლებაც და კარგი პოეტის დამდაბლებაც. სიმართლე რომ გითხრა, მე
არავითარი ძეგლების, ვარსკვლავების და პანთეონების არსი არ მესმის, მიწისთვის ჯაჯგური ვერ გამიგია, როცა ზუსტად ვიცი, რომ იმ მიწის ქვეშ ყველას ჭიები გვჭამენ. სად შემჭამს ეგ ჭია, მთაწმინდაზე თუ ახალსოფლის სასაფლაოზე, სულ ცალ ფეხზე მკიდია და რატომღაც მგონია, მართლა მაგარ მწერლებს კიდე უფრო მეტად უნდა ეკიდოთ. იმ კითხვასაც არ შევუწუხებივარ, ისევ და ისევ დროებითობიდან გამომდინარე, ვიღაც რატომ ააღზევეს, როცა მოკვდა და ცოცხლებს რატო არ გვაგოგმანებენ. რატომღაც, ჩემი ღელვის სფეროში ეგ ამბები არასოდეს მოხვედრილა, ლუკრეციო, და საერთოდ, მომხრე ვარ, დაგვწვან!
ნინო თარხნიშვილი: რომელ წიგნში შეცხოვრდებოდი და დარჩებოდი საცხოვრებლად?
წიგნების თაროსთან რომ დავდგარიყავი ახლა, გონება დამეძაბა და ყველა ჩემი საყვარელი წიგნის შინაარი და პერსონაჟი გამეხსენებინა, ალბათ, კარგად მოფიქრებულ და არგუმენტირებულ პასუხს გაგცემდი. რომელიმე თავზეხელაღებულ გმირს ავარჩევდი. ყველაზე ჯადოსნურ თავგადასავალში გადავცხოვრდებოდი. მაგრამ თუ უცებ დავწერ ახლავე და გულწრფელად, სად მომინდებოდა ყოფნა, ეს „ტომ სოიერის თავგადასავალია“, სადაც ყველაფერი ნამდვილია.
