ლია ლიქოკელი თანამედროვე ქართულ ლიტერატურულ სივრცეში ცოტა ხნის წინ გამოჩნდა.

აი, დავწერე ეს წინადადება და მაშინვე ვინანე, რადგან მე მგონი, დიდს არაფერს ნიშნავს დიდი ხნის წინ გამოჩნდა თუ ასი წელია მის ლექსებს ვკითხულობთ. ჩვენ გავიცანით ახლა, თორე ის სულ ასეთი იქნებოდა. პოეტები სულ ასეთები არიან, თავიდანვე. თუმცა, ამ წინადადებას მაინც არ წავშლი, რადგან ის, რასაც ლიაზე მოვყვები, ჯერ კიდევ ბეეევრი ადამიანისთვის არის ახალი ამბავი.
ზოგადად, ლიაა ახალი.
ის არც ორასი კილოა, როგორც თავად წერს ხოლმე ხშირად სოციალურ ქსელში, არც თავის თავზე ბებერია, რა დასამალია და, არც დევს წაჰყოლია ცოლად. ყოველ შემთხვევაში, ჯერჯერობით. თმა ნამდვილად ბროწეულისფერი აქვს, უფრო სწორედ, როდის – როგორ. დამახასიათებელი ნიშანი – ყველა ჯურის უცნაური არსების სიყვარული, თუმცა, სიყვარულზე ზედმეტი არაფერი უთხრათ, „შეიძლება გული გაუსკდეს“. და თუ მაინც, მაშინ ის მოგიყვებათ, „როგორ შეუყვარდა ყვავი“. და საერთოდაც, როცა სიყვარულზე მიდგება საქმე, ის ობობებზე, კატებსა და ცხვრებზე უფრო მეტს ლაპარაკობს, ვიდრე ადამიანებზე. არ ვიცი, იქნება ასე უფრო ადვილია. იქნებ ადამიანები ისე საინტერესოები აღარ არიან...
მოკლედ, ლია ლიქოკელმა ქართულ პოეზიაში მართლა მოიტანა ძალიან უცნაური სამყარო. და ამ სამყაროს კიდევ უფრო უცნაური ახსნაც შემოგვთავაზა.
მისი ლექსები ცოტა ხნის წინ გამოსულ მის პირველ პოეტურ კრებულშია თავმოყრილი, რომელიც გამომცემლობა „საუნჯემ“ გამოსცა. წიგნს „დევის ცოლის სიცილი“ ჰქვია. რა აცინებს, მაგას მე ნუ მომაყოლებთ, წიგნი უკვე არსებობს და თავად ნახეთ.
ამბავი კი, უფრო სწორად ლია, ასე დაიწყო:

 

 

დასაწყისი. ხევსურეთი. ლია.

 

იქ გავიზარდე. ძალიან ჩვეულებრივი ოჯახი გვქონდა, არაფერი განსაკუთრებული, ახლაც რომ გვესტუმრო, იქნებ ვერც იგრძნო, ხევსურეთში რომ ხარ. ერთი შეხედვით განსაკუთრებული არაფერია. მაგრამ მთლად ასეც არ არის. მე ბებია და პაპა მყავდა. და ძალიან, ძალიან შორეულ ბავშვობაში რაღაც ამბებს მიყვებოდნენ ხოლმე. მაგალითად, დევებსა და მაძახურებზე. მაძახურა იქაური ფოლკლორის საინტერესო პერსონაჟია - ცუდი ვინმეა ძალიან, მოვა სადმე ახლომახლოს და ძახილს დაგიწყებთ. თქვენს სახელს დაიძახებს, და ვაი და უპასუხოთ - დაიწყევლებით. რასაც მოგაძახებთ, და კარგს არაფერს იძახის, ის დაგემართებათ. მაგრამ მაძახურა ორჯერ იძახის მარტო, მესამედ არ შეუძლია, ამიტომაც იყო ეს წესი ხევსურეთში - მასპინძელი არ გიპასუხებდათ, სანამ სამჯერ არ დაუძახებდით.
კიდევ ერთი ვინმე იყო, მისი ამბების მოსმენა მიყვარდა, დედაჩემი მიყვებოდა ხოლმე - გაბურთ ეშმა. გაბური კაცი იყო და ერთხელ ისე იეშმაკა, რომ ეშმაკი დაიჭირა. წაიყვანა სახლში და ყველაფერს იმას აკეთებინებდა. რომ არ გაპარვოდა, ფრჩხილები დააჭრა და ხმლის ქარქაშში შეინახა. აბა, ეშმა უფრჩხილებოდ სად წავიდოდა, ფრჩხილებში აქვს მთელი ძალა, ხოდა მთელი ამბები დასჭირდა, რომ თავისი საგანძური დაებრუნებინა და გაქცეულიყო. ეს ჩემი საყვარელი ამბავია, ის ეშმა - ჩემი საყვარელი პერსონაჟი და ამიტომ მოვყევი. დარწმუნებული ვიყავი, რომ ნამდვილად არსებობდა.
აი, დევებიც ნამდვილად არსებობდნენ. აბა, როგორ - მე და ბებიამ ამაზე ბევრი ვიმსჯელეთ და დასკვნა ასეთი იყო. ჰოდა, დღესაც დარწმუნებული ვარ და ეჭვიც არ მეპარება მაგაში.
მაგრამ რაც გავიზარდე, დევებზე, ეშმებსა და ეგეთებზე აღარც მიფიქრია. არც მითოლოგიაში ვიქექებოდი. მერე კი უცნაური რაღაც მოხდა - ერთხელ ერთი დევი გამომეცხადა და სამუდამოდ დასახლდა ჩემთან. ანუ ჩემს პერსონაჟად იქცა.
ეს კი ასე მოხდა: ჩემი სახლის პირდაპირ, ხევსურეთში, ერთი მაღალი მთაა, ჩვეულებრივი ფოთლოვანი ტყით დაფარული. ამ ტყეში ერთი პატარა კუნძულია - ფიჭვების ბუჩქი. იქ ძველი ნასოფლარია, სადაც ჩემი დიდი პაპა-ბებიები ცხოვრობდნენ ხოლმე პერიოდულად. არასდროს ვყოფილვარ. შორიდან ვუყურებდი ხოლმე,მთელი ბავშვობა ვუყურებდი და მეგონა, რაღაც სხვა, დაკარგული სამყაროა აქვე, ჩემ წინ, სულ ახლოს. ყველა ხედავს, მაგრამ არავინ იცის, იქ რა არაამქვეყნიური ამბები ხდება სინამდვილეში. ხოდა ერთხელაც წარმოვიდგინე, როგორ დავდივარ ამ ფიჭვებს შორის. ზამთარი იყო და ფიჭვები - დათოვლილი. დავდივარ და ფიჭვების კენწეროებს ვეხები ხელით. რატომ ვარ მეთქი ასე მაღლა, გავიფიქრე და უცებ მივხვდი, რომ დევის მხარზე ვზივარ. მერე იმასაც მივხვდი, რატომ ვზივარ დევის მხარზე - დევის ცოლი ვარ. უცებ ვიქეცი პერსონაჟად. მე თვითონ და დავწერე მერე „დევის ცოლის სიცილი“.

 

და ეს არ არის გამონაკლისი. იქცევა ხოლმე რომელიმე პერსონაჟად, მაგალითად, ჩაის ფინჯნად და მერე ყვება, რა გადახდა, როცა ის იყო, ვიზეც წერს. ასე მოხდა, როცა ჯერ ბებიამისის ნახშირის უთოდ გადაიქცა და სამოგზაუროდ წავიდა, მერე თავისივე ფეხსაცმელებად, რომლებიც გაიფიცნენ და ერთხელაც თავად მოექცა გასარეცხი ყავის ჭიქების არმიაში.
ასეთ ამბებს ლია შორეულ ბავშვობაში ყვებოდა თურმე. თვითონ არ ახსოვს, უყვებიან, რომ თურმე ძალიან ბეჯითად, დიდი მონდომებით და მთელი სერიოზულობით ყვებოდა ისტორიებს თვის ქმრებსა და შვილებზე, არქმევდა უცნაურ სახელებს, და ამ დროს იყო, ძალიან, ძალიან პატარა:

 

„ჯერ კარგად ვერც დავდიოდი თურმე და ყველას ვახსოვარ, ვინც მაშინ მნახა - მაყოლებდნენ ამ ამბებს და კვდებოდნენ სიცილით. ალბათ სასაცილო ვიყავი მართლა. ახლაც ეგრე ვარ. ვყვები და მჯერა, რომ ყველაფერი მართლა იყო. ზაფხულობით ბებიაჩემი ჩვენს ძველ სოფელში ასახლდებოდა ხოლმე, ძროხებს გარეკავდა და იქ ატარებდა ზაფხულს. ზოგჯერ მივყავდი და რამდენიმე დღით ვრჩებოდი, მერე ცხენზე შემსვამდა და ისე ჩამოვყავდი. ის სახლი, სადაც ცხოვრობდა, მამაჩემის დაბადების და ბავშვობის სახლი, უკვე მაშინ ნახევრად დანგრეული იყო. ადრე მეორე სართული ჰქონია, მერე მოანგრიეს. დარჩენილი იყო მეორე სართულზე ასასვლელი შიგნითა ხის კიბე. მთავრდებოდა კიბე და იწყებოდა ჭერი. და ეს კიბე მახსოვს ყველაზე მეტად: დავჯდებოდი და ვუყურებდი, ვუყურებდი და ვფიქრობდი, რა ხდებოდა იმ მეორე სართულზე, რომელიც უკვე აღარ იყო. ასე მეგონა, იმას თუ ვნახავდი, რაღაც განსაკუთრებულს გავიგებდი. და გული მეწურებოდა სიმწრით, რომ ვერასდროს გავიგებ, ვერ ვნახავ. ვცდილობდი წარმომედგინა, დამსიზმრებოდა... ახლაც ასე ვარ, იქ თუ მოვხვდი. სახლი სულ ჩაქცეულია, ის კიბე არის და ისევ ის მემართება, რომ ვუყურებ, და ის მეორე სართული სიმბოლოა ჩემთვის სამყაროს იმ დაფარული მხარისა, რომელიც არ ჩანს, და იმ ცივილიზაციისაც, თუ შეიძლება ასე ითქვას, რომელიც უკვე აღარ არსებობს - ის ხევსურეთი, ის საკვირველი, მითებში ჩაკარგული სამყარო,რომელმაც უცებ, ერთი ხელის მოსმით შეწყვიტა არსებობა და ჩვენ რაც დაგვრჩა, რაც ვიცით მასზე, იმ კიბეს გავს, ანუ ბოლომოწყვეტილ ასასვლელს თუ ჩასასვლელს, რომელზეც ძალიან ფრთხილად უნდა ვიაროთ, და ძალიან ფრთხილად უნდა მოვექცეთ იმ ცოდნას, რომელიც შემოგვრჩა იმის გასაგებად, თუ რა ხდებოდა იქ“.

 

 

რიტუალები და ცრურწმენები

 

„ბევრი სტერეოტიპი არსებობს ხევსურეთთან დაკავშირებით, და ალბათ ამიტომაცაა ძალიან ბევრი სიყალბე იმაში, თუ როგორსაც წარმოაჩენენ ამ სამყაროს თავად ხევსურები. მგონია, რომ არცოდნით გვემართება. ყურმოკრულ ამბებს ვჯერდებით და ძალიან ვშორდებით სინამდვილეს. არ არის საჭირო გაზვიადება, რაღაცების უაზროდ გაფეტიშება. სინამდვილე უფრო მარტივ, ყოველდღიურ ამბებშია - ძაფების ღებვაში, ქსოვაში, მატყლის ჩეჩვასა და დართვაში. ეს კარგი გამახსენდა: ბებიაჩემი მატყლის დასამუშავებლად ქალებს შეკრებდა ხოლმე, აი ისე, როგორც მუშებს კრებენ. მჩეჩელნი და მსთველნი - ასე ეძახოდნენ. მჩეჩელნი შევყარეო, ან - მსთველნიო. ეს ზამთრის საღამოებში ხდებოდა. მოვიდოდნენ, ძირითადად მოხუცი ქალები, ჩამოიმწკრივებდნენ საჩეჩლებს და თითისტარებს და იყო ერთი ამბავი - რას აღარ ყვებოდნენ, რა ამბებს აღარ... ვიჯექი და ვუსმენდი. საერთოდ, ქალები განსაკუთრებით მიყვარს. და ხევსურეთის ამბებშიც ისინი არიან ჩემთვის მთავარი გმირები. იქ ქალის ცხოვრება განსაკუთრებულად მძიმე იყო. და რაც შემოგვრჩა, ის ფანტასტიური ფარდაგები, ნაქარგები, ტანსაცმელი - ტალავარი, ხმით ნატირლები, ნანები, და ბევრი, ბევრი ლექსი, იმ ქალების ნახელავ-ნაფიქრალ-ნაკეთებია სულ.
ხევსურეთში დარჩა რიტუალები, მაგრამ დარჩა ძირითადად ბრმად შესრულებული, შინაარსდაკარგული ფორმა. ეს ყველაფერი ტრადიციაა, და ხელსაც არ გიშლის მაინცდამაინც, და არც გავალდებულებს, აქტიურად მონაწილეობდე მასში. მე ცრურწმენები შემომრჩა ბავშვობიდან. მაგალითად, არაფრით დავადგამ ფეხს იქ, სადაც მასწავლეს, რომ ქალმა არ უნდა გაიაროს. თუმცა ტაბუები და აკრძალვები ძალიან არ მიყვარს, ამ რიტუალებშიც არ ვმონაწილეობ და რწმენასთან დაკავშირებითაც ძალიან ცალკე ვდგავარ, მარტოც კი ვარ იმ გარემოში“.

 

 

ლია და ლია

 

მარტო სულ ვიყავი. ახლაც. ბავშვობაშიც საკუთარ თავთან ყოფნა მერჩია. მეგობრები თითქმის არ მყავდა. ერთი მყავდა, ძალიან განსხვავდებოდა სხვებისგან და ერთ მშვენიერ დღეს უბრალოდ, ავირჩიე, წერილი მივწერე, რომელშიც ვწერდი, რომ მასთან მეგობრობა მქონდა გადაწყვეტილი. აი, ხელს რომ სთხოვენ ხოლმე, ისე. და დავმეგობრდით. ახლაც განსაკუთრებულია ჩემთვის, მაგრამ თითქმის აღარ ვხვდებით ერთმანეთს.
ჩემი ბავშვობა ძალიან ჩვეულებრივი იყო. ერთი ეგაა, ცუდ დროს მომიწია - არანაირი კავშირი გარე სამყაროსთან, ჩაკეტილი იმ მთებში, ძალიან ცოტა ადამიანი გარშემო. თითქმის არ იყო დენი, შესაბამისად - ტელევიზორი, და მსგავსი გასართობები. არანაირი სანახაობა. მერე გაჩნდა გენერატორები - ე.წ. „დვიჟოკები“, რამდენიმე ვიდეო, და ასე შევხვდი კინოს.
კიდევ, ვწერდი. ვწერდი ლექსებს. ამბობდნენ, რომ ნიჭიერი ვარ. კარგად ვსწავლობდი, რაღაცნაირად, ყველა საგანს ერთნაირად ადვილად ვსწავლობდი. წესიერი და მოწესრიგებულიც ვიყავი და ეს „ნიჭიერი და კარგი ბავშვის კომპლექსი“ გვიანობამდე მაწვალებდა, სანამ ერთ დღესაც ყველაფერი სულერთი არ გახდა და სულ, სულ თავიდან არ დავიწყე ცხოვრება...

 

 

წიგნები, როგორც ფანჯრები

 

სკოლაში არაფერი ხდებოდა საინტერესო, და სულ სახლში გავრბოდი, რომ რამე წამეკითხა. ვკითხულობდი ყველაფერს, მუშკეტერებიდან და შერლოკ ჰოლმსიდან ტარიელ გოლუამდე და სპირიდონ მცირიშვილამდე. კიდევ საბჭოთა სოცრეალიზმის შედევრებსაც ვკითხულობდი და რა ვიცი, ყველანაირ სისულელეს. ზოგჯერ სიჭკვიანესაც. მიყვარდა ქართველი ავტორები - ჯავახიშვილი, ყაზბეგი (ყაზბეგი განსაკუთრებით, გულისაჩუყებით მიყვარს), დუმბაძე, ინანიშვილი, ეგნატე ნინოშვილი. მათზე ცრემლებსაც ვაღვარღვარებდი. ხო, განსაკუთრებით ლინდგრენი, ლაგერლოფი, დარელის „ჩემი ოჯახი და სხვა ცხოველები“, ფენიმორ კუპერის რომანები და სეტონ-თომპსონი მიყვარდა. ანუ ძირითადად ის, რაც ცხოველებს უკავშირდება და ინდიელებს.
მერე დოჩანაშვილი შემიყვარდა. ახლა რომ ვფიქრობ, პატარა ვიყავი, 11-12 წლის, „სამოსელი პირველი“ სკოლაში რომ დამქონდა. წასაკითხად კი არა, თავი დაცულად რომ მეგრძნო - სკოლას ვერ ვიტანდი და ჩემი თავშესაფარებელი სამყარო მიმქონდა თითქოს ამ წიგნით.
მაშინ ერთ წიგნს რამდენჯერმე ვკითხულობდი. ახლა ამას ვეღარ ვაკეთებ. წიგნის მაღაზიებს ხშირად ჩამოვუვლი ხოლმე, წამოვრეკავ, რაც მომინდება და მერე ერთდროულად ვკითხულობ ყველაფერს, ოღონდ ნელ-ნელა, რომლის განწყობაზეც ვარ, იმას ავიღებ. ზოგს შუა გზაში ვტოვებ. ვეღარ ვკითხულობ, თუ ძალიან არ მომეწონა. საწოლთან მთელი გროვა მაქვს წიგნების, და საერთოდ ჩემს სახლში ყველგან ეგენი არიან, ისე შემავიწროვეს, მალე იქნებ გამასახლონ კიდეც.

 

 

ფოლკნერი და სხვანიც

 

გავლენებზე რა ვიცი. ერთ დღეს ფოლკნერი აღმოვაჩინე. და ეგეთი ახლობლობის გრძნობა არცერთ მწერალთან არ მქონია. არც პოეტთან. ისე, დიდი ხანია, აღარ გადამიკითხავს, მაგრამ წერისას ზოგჯერ მის ტონს ვიგრძნობ ხოლმე. წერას მეც მასავით ერთი კონკრეტული სახიდან ვიწყებ, თუ სახებიდან. აი, რომ ამბობს, თვალწინ მედგა, როგორ მიძვრება კედი ხეზე, ფანჯრიდან მკვდარი ბებია რომ დაინახოს და როგორ უყურებენ ბიჭები ქვევიდან - და ასე დავწერე „ხმაური და მძვინვარებაო“. ზუსტად კი არ მახსოვს ციტატა, მაგრამ რაღაც ასე იყო. და კიდევ, „აგვისტოს ნათელზე“ რომ კითხეს, და უპასუხა - სულ იმაზე ვფიქრობდი, და ვხედავდი, როგორ მოდის ლინა გროუვი, ეს პატარა ფეხმძიმე გოგო, მოდის და მოდის იმ დიდი მუცლით, და ყველას თავის ამბავს უყვება რაღაც საოცარი დაჟინებით და სიკეთის რწმენით, და ასე დავწერეო... ისე გამიხარდა, ეს რომ წავიკითხე. ჯერ ხო მანამდე სულ ვფიქრობდი, როგორ კარგად მესმის ამ კაცის მეთქი.მერე, როცა წერა დავიწყე, ზუსტად ასე მემართება, სულ გაუაზრებლად, სპეციალურად კი არ ვაკეთებ, ასე ვხედავ რომელიმე პერსონაჟს, ან სახეს, ან შეგრძნებას, და პატარა ლექსსაც კი იმაზე ვაწყობ.
კიდევ ერლომ ახვლედიანი მიყვარს. ეს სასწაული, ჩემი საყვარელი გიჟი. წავიკითხე და თითქოს თავში რაღაც დამეცა - უი, ხომ შეიძლება ასე წერა მეთქი. საგნებს ხომ მეც რაღაცნაირად ვხედავდი, მაგრამ არ ვფიქრობდი, ეს რაღაცნაირი სულელური აზრები ტექსტად მექცია. ხოდა თურმე შესაძლებელი ყოფილა. მადლობა ერლომს! მართალია, მთლად მისი დამსახურება არ არის, მისი წაკითხვიდან საკმაოდ გვიან დავიწყე ასეთების წერა, მაგრამ ძალიან წამეხმარა, თითქოს მიბიძგა.

 

 

საგნები

 

მათ ჩვეულებრივად ვიყენებთ დანიშნულების მიხედვით, წლებს ვატარებთ მათთან ერთად და არც კი ვამჩნევთ, ისე არსებობენ. მერე კი უცებ - ბაც და და რაღაც დამემართება ხოლმე, რომელიმეს აღმოვაჩენ და მორჩა, თავს აღარ მანებებს: უკვე ვიღაცაა, რაღაცა კი არა. უკვე „ვინმეა“. თავისი სახე და ხასიათი აქვს. თავიდან ეს აღმოჩენები მაბნევდა, მერე კი მათი გამოყენება დავიწყე.
ისე მოხდა, რომ ბავშვობის მერე წერა შევწყვიტე. ვცადე რამდენჯერმე, ერთი-ორი საწყალობელი ცდა მქონდა. მერე, რომ მივხვდი, არაფერი გამომდიოდა, რამდენიმე წელი სიტყვაც აღარ დამიწერია.
და დამიგროვდა და დამიგროვდა. ვერაფრით ვუშვებდი გარეთ. ვიცოდი, რაც მჭირდა, რაც მაწუხებდა. ძალიან ცუდად ვიყავი, რამდენიმე მხუთავი დეპრესია გადავაგორე დიდი გაჭირვებით. და როცა მივხვდი, რომ მეტი მართლა აღარ შემიძლია და შეიძლება გავსკდე, აქ დამეხმარნენ ნივთები: სავარჯიშო მოვიფიქრე საკუთარი თავისთვის. მეთქი რა მოხდება, ვცადო, ავიღო რომელიმე საგანი, ან სიტყვა, და დავწერო იმაზე თუნდაც უაზრობა. იქნებ სადმე მივიდე. თავიდან მძიმედ დავიწყე, მერე კი წამოვიდა და წამოვიდა... ახლაც ვიყენებ ამ სავარჯიშოს, როცა იმ სიცარიელეს ვგრძნობ, რომელიც სინამდვილეში ძალიან მძიმეა და დატენილი, და ვერაფრით ვხვდები, რა მაწუხებს, რა იმალება მის შიგნით. ამ დროს სატყუარასავით გადავუგდებ ჩემს თავს რომელიმე საგანს: რაც თვალში მომხვდება - ლიმონი, ფინჯანი, ფეხსაცმელები... და წამოვა და წამოვა... აი ძაფის ნაპირი რომ იპოვო, დაიჭირო და გამოწიო, ასე. ვყვები და ვყვები მერე...
ასე იქცევიან ხოლმე ნივთები ჩემს პერსონაჟებად და ჩემი ცხოვრების ნაწილებად.

 

 

სიმბოლოები

 

ბევრი სიმბოლო მყავს - ობობები, ცხვრები, თაგვები, კატები, ბუები, კომშები და ასე შემდეგ. მათ გამოსახულებებს აქსესუარებად ვიყენებ და თან დავატარებ. დაცულად ვგრძნობ ასე თავს, ჩემს სამყაროში ვარ. ათასგვარი აკვიატება მაქვს - მაინცდამაინც ეს უნდა ჩავიცვა, თორემ გარეთ ვერ გავალ, ეს თაგვი ან ცხვარი უნდა წავიყვანო, თორემ ვერ გავალ, გასვლისას წყალი უნდა დავლიო აუცილებლად და აუცილებლად ამ ჭიქიდან და ეგეთი სისულელეები. ძალიან მეშინია გარემოსი, ცხოვრების, უცხო ადამიანების, და მფარველ ტოტემად ხან რას ვირჩევ და ხან რას. თან ეს ამბავი მე თვითონვე მახალისებს და მამხიარულებს. ზოგჯერ მაბრაზებს კიდეც... ჰო, ვერ ვიტან, ვინმე უცხო რომ ძალიან მიშინაურდება. ხომ უნდა მყავდეს დამცველი თაგვი ამ დროს თან. მეშინია, ჩემზე რამე არ გაიგონ უცნობებმა. მაგალითად, რა საჭმელი მიყვარს და რის გაკეთებას ვაპირებ - ამიტომ ყველა ინგრედიენტს სხვადასხვა ადგილას ვყიდულობ, რომ ვერ მიხვდნენ, რას ვაპირებ. თითქოს ამით რაღაც დამიშავდება, თითქოს ვიღაც მაკონტროლებს, და თავისუფლებას მიზღუდავს მაგით. თავისუფლება მთავარია ჩემთვის.

 

 

წერა

 

წერის ხერხები სხვაც მაქვს, ნივთების გამოყენების გარდა. მთავარი ადამიანები არიან. საინტერესო ადამიანები. როგორც მუზები. და ჩემი მუზები რატომღაც ქალები არიან სულ. კაცებზე წერა მიჭირს. და არც ვწერ.
მგზავრობა მიყვარს და მეხმარება. მაგ დროს კარგად ვფიქრობ. კიდევ - ფეხით სიარული. დავდივარ სულ მარტო და იდეებს ვაბურთავებ თავში. შემიძლია, ერთდროულად რამდენიმე ლექსზე ვიფიქრო. დიდხანს ვწერო ერთი, დიდხანს დავამუშავო. ხან თვეებიც კი. ზოგჯერ კი უცებ ვწერ, ერთი ხელის მოსმით. ხან -პირდაპირ ფეისბუქის სტატუსად.
და სიმარტოვე მჭირდება კიდევ. ჩანაწერებს კი ყველგან ვაკეთებ, ტრანსპორტშიც და ქუჩაშიც, მაგრამ მერე უნდა დავჯდე და მშვიდად დავალაგო ეს ყველაფერი, რაც მოვაგროვე, ავაწყო. ამას, როგორც წესი, ახალგაღვიძებული ვაკეთებ, დამშვიდებული ტვინით.
მთლიანად გაჟღენთილი ვარ ხოლმე იმ ტექსტით, რომელზეც ვფიქრობ, მის რიტმში ვმოძრაობ, დავდივარ, იმ პერსონაჟივით ვიქცევი. ერთხელ რამდენიმე დღე, თუ კვირა, მქონდა შეგრძნება, რომ მუცელში რაღაც გამისკდა. და ამოხეთქავს სადაცაა ის რაღაც სისხლად. დაკრუნჩხული ვიწექი ის დღეები, ჩაკეტილი კარ-ფანჯრით, მუცელზე ხელები მქონდა შემოხვეული, მთელი ძალით ვიჭერდი, და რაღაც რიტმში ვირწეოდი და ვმღეროდი, გაბმით, ტირილივით. ძალიან ვიწვალე, და მერე უცებ მივხვდი, რა მჭირდა: ერთი ამბის პერსონაჟი ვიყავი. უცებ დავმშვიდდი. ის ამბავი დაწყებული მაქვს, ჯერ ვერ დავამთავრე, რაღაცნაირად სასტიკია, და არც ვიცი, მეყოფა თუ არა ძალა, დავასრულო. დიდ ენერგიას ვკარგავ წერისას. ხან მგონია,რომ ვგიჟდები, თუმცა ეს ხომ ჩვეულებრივია. რაღაცის შექმნის პროცესი ცოტა არანორმალურია, მგონი. ისიც არანორმალური მგონია, საერთოდ სიცოცხლე რომ არსებობს. რაღაც ძალიან პარადოქსულია. მოკლედ, ჩვენ, ცოცხლები, და განსაკუთრებით, ადამიანები, აშკარად შეცდომები ვართ. აი, ლაბორატორიაში ცდებს რომ ატარებენ და უცებ რაღაც ისე არ მოხდება, რომელიღაც ნაწილაკები ითავნებებენ და... მანამდე გაუგონარი, დაუგეგმავი დაიწყება. მომწონს, ასე რომ ვფიქრობ. თავისუფლების შეგრძნება მიმძაფრდება. წერა ხომ რაღაცის ძიებაა, მაგრამ უკვე დიდი ხანია, ვიცი, რომ რასაც ვეძებ, ის ერთი კონკრეტული არ არის, ანუ რაღაც ისეთი, „ცხოვრების აზრი“ რომ ჰქვია. ასეთი აზრი არ მჭირდება. უბრალოდ, რაც არსებობს, ის თავნება და უცნაური მოვლენა, რასაც სიცოცხლე ჰქვია, სულ თვალთმაქცობს და რაღაცას რომ ქმნი, ხომ მის კანონებს იყენებ, ამიტომ თავისებურად მაინც გაამჟღავნებს ხოლმე თავს. შეიძლება ითქვას, რომ ლექსის წერა სიცოცხლის, სინამდვილის ფრაგმენტების ყურებით გამოჭერას ჰგავს. იმ ფრაგმენტების, რომ ამოტივტივდებიან, ფირივით რომ მჟღავნდებიან... კიდევ ბევრნაირად შეიძლება ამის თქმა, მაგრამ მეყოფა, სტოპ.

 

 

მე - რეჟისორი

 

ეს პროფესია როგორ და რატომ ავირჩიე, არც ვიცი. ჩამოვედი ხევსურეთიდან და ჩავაბარე თეატრალურში. სტუდენტობიდან არაფერი მახსოვს განსაკუთრებით. არ მიყვარს ის დრო. რაღაცნაირად, ძალიან მარტო ვიყავი. რაც არ მიყვარს, იმის დავიწყებას მთელი მონდომებით ვცდილობ ხოლმე, ჰოდა ის პერიოდიც დავივიწყე. ასე თუ მივყვები, ჩემი ცხოვრების უდიდესი ნაწილი მაქვს დავიწყებული. რაღაც ბუნდოვანი შეგრძნებები მრჩება და მეტი არაფერი.
ახლა დუშეთის სახალხო თეატრში ვმუშაობ, სადღაც ოთხი წელია. რაღაც სასაცილო სამსახურია, თან არის, თან არა. თბილისიდან დავდივარ რეპეტიციებზე. დილას მივდივარ, საღამოს ვბრუნდები. ჩემი ხელფასის ძირითად ნაწილს მგზავრობაში ვხარჯავ: საძაგელი, მყრალი, დანჯღრეული ”მარშრუტკების” მეტნაკლებად საძაგელ (ზოგჯერ საყვარელ) მძღოლებს ვუტოვებ.
პატარა, სამოყვარულო თეატრი გვაქვს, სულ ხუთი მსახიობით. დანარჩენებს მოხალისეებს ვეძებთ და ვაგროვებთ, როცა გვჭრდება. მაყურებელი თითქმის არ გვყავს, და ფინანსურადაც შეზღუდულები ვართ. ყველაფერს საკუთარი ხელით ვაკეთებთ, ჩემი მსახიობები სცენის მუშებიც თვითონ არიან, გამნათებლებიც, დეკორაციასაც თვითონ აწყობენ, კოსტიუმებსაც თვითონ კერავენ, ან სახლიდან მოაქვთ, ან მეზობლებში თხოულობენ. მე თან მხატვარ-დეკორატორი ვარ, თან მუსიკაზე ვზრუნავ, ხან მღებავიც და ა. შ... უკვე მივხვდი, რომ რაღაც რთულ ამბებს არ უნდა შევეჭიდო. ახლა მეცინება, რომ მახსენდება, როგორ დავიწყე. ჩემი პირველი სპექტაკლი ძლივს გადავიტანე. გივი მარგველაშვილის პიესა „მოწმენი სარკეში“ გავაკეთე. პიესა ძალიან მომწონდა, მაგრამ საშინლად გაგვიჭირდა ყველას: მსახიობებს გამოცდილება არ ყოფნიდათ - მათ შორის ისეთები მყავს ხოლმე, სულ პირველად რომ გამოდიან სცენაზე და სასწრაფოდ რომ უნდა ვასწავლო ყველაფერი. ეს პიესა კი საკმაოდ რთულია. ჩემთვის პიესის სირთულე საინტერესო იყო, პირიქით, მიყვარს, როცა ბევრი უნდა ვიფიქრო და ვიფილოსოფოსო, მაგრამ მაშინ სულ მარტო აღმოვჩნდი. მარტო მე მინდოდა ამის გაკეთება. თეატრი კი ისეთი რამეა, მარტო არაფერი გამოგივა. მერე მაყურებელმაც ვერაფერი გაიგო, რაღაც უარყოფითი დამოკიდებულებაც კი წამოვიდა. მოკლედ, გვირჩიეს, მარტივი რაღაცები გვეკეთებინა, კომედიები და ის, რაც უფრო ახლობელი და გასაგები იქნებოდა ხალხისთვის, თორემ ჩვენს თეატრში არავინ ივლიდა. ასეც მოვიქეცით: ჯერ რაფიელ ერისთავის „ჯერ დაიხოცნენ, მერე იქორწინეს“ და ირაკლი სამსონაძის „ინდაური ინდიკოს საახალწლო თავგადასავალი“, მერე გოდერძი ჩოხელის მოთხრობები გავაპიესე და „შემინახე, დედაო მიწავ“... მაგრამ მაყურებელი მაინც ზარმაცობს. მე კი მიჭირს იმის კეთება, რაც არ მომწონს, და თითქმის ხელიც კი ჩავიქნიე. ჩემი თავდაპირველი შემართებიდან და ენთუზიაზმიდან თითქმის აღარაფერი დარჩა.
მიყვარს ჩემი მსახიობები. ეს ძალიან უცნაური გრძნობაა, ანალოგიური არაფერი მახსენდება ჩემს გამოცდილებაში. ყველა განსაკუთრებულად მახსოვს, ყველა რაღაცნაირად, განსხვავებულად მიყვარს, ვისაც ჩემთან უთამაშია. დედობრივი გრძნობააო, ვერ ვიტყვი, რაღაც მსგავსი კია. ეს ისეთი უცნაური პროცესია, რაც თეატრში ხდება, მუშაობისას. სულის გაშიშვლების რიტუალია რეპეტიციები, როლზე მუშაობა. მე ჩემს მსახიობებს შიგნიდან ვიცნობ, შიგნიდან ვხედავთ ერთმანეთს, თითქოს გადმობრუნებულებს. აი, ტანსაცმელი რომ გადმოაბრუნო და ყველა ნაკერი, ყველა ამოჩრილი ძაფი რომ უჩანს. და იქიდან მიყვარს ისინი, იმ სიღრმიდან, თვითონაც რომ არ იცნობდნენ მანამდე, სანამ ამ ამბავში მოხვდებოდნენ, თეატრში.
როგორც რეჟისორს, ძალაუფლების შეგრძნება მგონი არ მაქვს. მაგ პროცესში მე არ ვარ დიქტატორი, თუნდაც საუკეთესო გაგებით. შეიძლება მესაჭე ვიყო ან უფრო ჩვეულებრივი ბოცმანი, რომელიც ცდილობს, მეჩეჩებს მოარიდოს ხომალდი, სპექტაკლს რომ ვუწოდებთ და სინამდვილეში დიდად თავნება ვინმეა, ხან საით გაცურავს და ხან - საით. ყველა მონაწილეც ხომ თავისკენ ექაჩება მას. მე ყოველთვის ვუსმენ მათ, ხშირად ვითვალისწინებმათ აზრებს და ხშირად სწორედ ეს აზრებია ჩემი შთაგონების წყაროც, უბრალოდ, ვცდილობ, სწორი მიმართულება შევინარჩუნოთ ერთად. ამ დროს მე გამომგონებელი მოწყობილობა უფრო ვარ, ვიდრე მბრძანებელი. ზუსტად არასდროს ვიცი, რას ვაკეთებ და რა მინდა. ეს საერთოდ არასდროს ვიცი, და არა მხოლოდ თეატრთან დაკავშირებით. ასეა პოეზიაშიც და ცხოვრებაშიც. ამიტომ ვერ ვიქნები კატეგორიული. რა თქმა უნდა, მაქვს ჩემი წარმოდგენა სამყაროზე, მაგრამ არ ვცდილობ, ეს სხვებზე გავავრცელო. მხოლოდ შევაპარებ ხოლმე, ძალიან ხმადაბლა.

 

 

ტაბუ . ღმერთი.

 

ტაბუდადებული ის თემებია, რაც ჩემგან მოყოლილი არაბუნებრივი და ხელოვნური იქნება. ამას ალბათ ტაბუ არც ქვია. კონკრეტული ტაბუ - არ ვიცი. ვიფიქრე და მგონი ღმერთია. ამაზე ლაპარაკი არ მინდა. ყოველთვის ვერიდები. რამდენადაც მახსოვს, ერთ ლექსშიც არ მიხსენებია, მისი სახელი ერთხელაც არ მითქვამს. გაუგებარია ჩემთვის ის ღმერთი, რომელზეც საუბრობენ ადამიანები, როგორსაც აღიქვამენ ძირითადად. ჩემი წარმოდგენა სამყაროზე არაფრით ემთხვევა ამას. მე მას სახელს ვერაფრით დავარქმევდი, ერთ მთლიანობად ვერანაირად ვერ აღვიქვამ.
ზოგჯერ ყოველდღიურობაში ვიტყვი ხოლმე, ღმერთო, შენ გვიშველეო ან რაღაც ასეთს. ჟარგონივით ვხმარობ, და როცა ვიაზრებ, რა ვთქვი, მგონია, რომ სხვების ღმერთს მივმართე. კი, შემიძლია წარმოვიდგინო, რომ სხვებს თავიანთი ღმერთი ჰყავდეთ, ჩემი ღმერთი კი საერთოდაც არ არსებობდეს. მერე რა, ასეც ხომ შეიძლება. როგორც წესი, პოეზიას ადამიანში ღმერთის არსების, ღვთაებრივი ბუნების გამოვლინებად მიიჩნევენ ხოლმე. მე კი მომწონს, ვიფიქრო, რომ შეიძლება პირიქით არის: რომ ღმერთია ადამიანის პოეტური აზროვნების ნაყოფი, პოეზიის ფორმაა. მგონი ცოტა წარმართი ვარ. ყოველ შემთხვევაში, რელიგიების არ მჯერა. რიტუალების, დოგმების... მაღიზიანებს ეგ ყველაფერი. ხომ ვთქვი, რომ ჩემთვის სამყარო შეშლილი მოლეკულების თუ ნაწილაკების თავნებობა და ხულიგნობაა. მმგავსად ამისა, ჩვენი ცნობიერებაც ათასგვარ შეშლილ თამაშს თამაშობს. მერე ავდგებით და ვკვდებით. ეს ყველაზე მშვენიერია, რაც ცოცხალ არსებას შეიძლება დაემართოს: სიკვდილი. იცოდეს, რომ მოკვდავია. მე ეს მომწონს. ვწერ ხშირად სიკვდილზე. არ მეშინია მისი. არც იმის მეშინია,სხვები რომ კვდებიან - მაინტერესებს. მაინტერესებს ის ტანჯვაც, რომელსაც სიკვდილი იწვევს. და რაც მთავარია, მომწონს, რომ დასასრული არსებობს და რელიგიებს ყველაზე მთავარი ეგ აქვთ, რაც ჩემთვის მიუღებელია - სიცოცხლე სიკვდილის შემდეგ. მე ეს არ მინდა. პოეზიაში, ჩემს სამყაროში, და ჩემს ცნობიერებაშიც მკვდრები არსებობენ. ასეთი არსებობის მჯერა მხოლოდ. დაე ვიმოგზაურო სხვების წარმოსახვაში სიკვდილის შემდეგ, მაგრამ იმედია, მე აღარ ვიქნები, აღარ ვიარსებებ სხვა, რომელიმე სუბსტანციის სახით.
რამდენი ვილაპარაკე, არადა ხმას არ ვიღებ ხოლმე ამაზე - ბოლო დროს მითუმეტეს, მეშინია, არავინ ჩამქოლოს. ადამიანები ჩემ გარშემო ძალიან სასტიკები და შეუწყნარებლები გახდნენ რელიგიური საკითხების მიმართ, აშკარად ვამჩნევ ამ ცვლილებას დროსთან ერთად და ცოტა მეშინია. ჩემი თავისუფლება ყველაფერს მირჩევნია. მეშინია, არავინ შეეხოს. თავისუფლების შენარჩუნებისთვის ერთი ოქროს წესია, ბავშვობაშივე აღმოვაჩინე - ეცადე, დაიცვა ის წეს-კანონები, რომლებიც შენს ღირებულებებს არ ეწინააღმდეგება, ეცადე, ძალიან არ განსხვავდებოდე სხვებისგან, და ისინიც თავს დაგანებებენ. ძირითადად ასე ვარ, ვზივარ ჩემთვის ჩუმად, მაგრამ ზოგჯერ უკვე შეუძლებელი ხდება.

 

 

საქვეყნო წერა

 

ჩემი რჩეული ტექსტები ყველაზე ნაკლებად პოპულარულები არიან ხოლმე. ცოტას თუ მოსწონს ისინი. დავაკვირდი, რომ თითქმის ყოველთვის ასეა. ვირტუალური სივრცე ძალიან საინტერესო გამოცდილებაა, მკითხველთან ცოცხალ რეჟიმში ურთიერთობ. ბევრი დასკვნის გაკეთება შეიძლება. უფრო სწრაფად სწავლობ, აკვირდები, როგორ ვითარდები. აქვეა სხვა ავტორების ტექსტებიც და განვითარების ტემპი ბევრად მაღალია, ვიდრე ამის გარეშე იქნებოდა.
მოკლედ, იარეს, იარეს ჩემმა ლექსებმა და წიგნში დასახლდნენ. ესეც ჩემგან დამოუკიდებლად მოხდა. მარიამ წიკლაურმა შემაგულიანა და იმდენი ქნა, რომ მართლა გავაკეთე. არც მჯეროდა, თავს თუ მოვაბამდი - მივიტანე ლექსები გამომცემლობა „საუნჯეში“.
წიგნზე ადრე არ მიფიქრია. არასდროს. გამიჭირდა ამის გაკეთება. მაგრამ კარგია, მოვიშორე ის ლექსები. ახლა მაქვს გრძნობა, რომ ყველაფერი თავიდან უნდა დავიწყო, რომ ჯერ არაფერი გამიკეთებია. ეს თან მაშინებს, თან მახარებს - რაღაც თავისუფლებას ვგრძნობ.
ვწერ იმიტომ, რომ სხვანაირად არ შემიძლია, კარგად ვიყო. ანუ არ ვწერო, შემიძლია, მაგრამ მაგ დროს ცუდად ვხდები. თუმცა წერაც ცუდად მხდის ზოგჯერ, ძალას მაცლის. მე ამით არ ვტკბები. ეს აუცილებლობაა, როგორც წამლის გარკვეული დოზა, გარკვეული პერიოდულობით, რომ ვიყო ცოცხალი და ჯანმრთელი. ეს ლიტონი სიტყვები არ არის, მართლა ასეა. სამწუხაროდ. თორემ ვნებას, ამ ფორმით გამოვხატო ჩემი თავი, სიამოვნებით გადავცვლიდი სხვა რამეში, მაგალითად, სილამაზის სალონებში სიარულის სურვილში (სილამაზის სალონების ფობია მაქვს. ღმერთმა არ ქნას, დამჭირდეს, სულ მუხლების კანკალით შევდივარ). ან - კულინარიულ ნიჭში.
ან ბავშვებს გავაჩენდი ბევრზე ბევრს. მე კი ვზივარ და ვწერ სისულელეებს, ისე, რომ არ ვიცი, ვის რაში ჭირდება, და რა აზრი აქვს. მაგრამ აზრი რა საჭიროა - მე ხომ მშველის. და ზოგჯერ მომწონს კიდეც.

 

 

თავისუფლება

 

მერამდენედ ვახსენე ეს თავისუფლება. ალბათ ძალიან მნიშვნელოვანია ჩემთვის. ამიტომ მიყვარს სიმარტოვე ასე ძალიან. თავისუფალი და ყველაზე კარგად იმ დროს ვარ, როცა არავინ იცის, სად ვარ, რას ვაკეთებ, როცა არ მიწევს, ვიფიქრო და ვილაპარაკო იმაზე, რაც არ მაინტერესებს. აქ, ჩემს თბილისის სახლში, სადაც უკვე ათი წელია, მარტო ვცხოვრობ, ყველაზე კარგად ვგრძნობ თავს. ხევსურეთში თვეში ერთხელ ავდივარ, ერთი-ორი დღით. მენატრება იქაურობა, მაგრამ ჩემს სიმარტოვეს უფრო დიდი ხნით ვერ ველევი. აღარ შემიძლია სხვანაირად. ამიტომაც არ გამომდის სრულფასოვანი ურთიერთობები - არც მეგობრობა, არც სიყვარული...
მეგობრობაზე დავწერე, კი, სასაცილო რამეა მეთქი. მათალია, მაშინ ძალიან გაბრაზებული ვიყავი, მაგრამ მაინც სასაცილო მგონია. არ მშველის და იმიტომ. ყოველთვის მარტო აღმოვჩნდები ხოლმე, და ვერც მე ვშველი მეგობრებს, როცა დახმარება ჭირდებათ. ჩვენ უბრალოდ ვლაპარაკობთ, ვლაპარაკობთ, ვითომ ერთმანეთს ვეხმარებით, ვითომ ტკივილი გვიყუჩდება, თავსაც ვიტყუებთ - გვინდა, რომ ასე იყოს, შიგნით კი ყველაფერი უცვლელი რჩება. მეტიც, ამის გაცნობიერება უფრო ცუდად მხდის... ერთხელ მოხდა ისე, რომ ძალიან ცუდად ვიყავი. ახლა ვინმემ არ მიშველა, მოვკვდები მეთქი, ვიფიქრე. წარმოიდგინე, მიჭირავს ტელეფონი, სასწრაფოდ უნდა დავრეკო ვინმესთან, თორემ ვგრძნობ, ვეღარ გადავრჩები, და ვფიქრობ, ვისთან, ვისთან დავრეკო. ასეთი ხომ არავინ მყავს. და პირველი, და ერთადერთიც, ვინც გამახსენდა, ვინც თავში გამიელვა ყოველგვარი დაფიქრების გარეშე, ვინც ყველაზე ახლობელი იყო და ვიფიქრე, მიშველიდა, იყო ჩემი კატა. მისმა სახელმა დამარტყა თავში. გეფიცები, ასე იყო. ხო ძალიან სასაცილოა? ყველას გაეცინება ამაზე. მეც გამეცინა. აბა ხომ არ ვიტირებდი. და ისეთი შოკი მივიღე, უცებ გამოვფხიზლდი - კატა ყოფილა ჩემი საუკეთესო მეგობარი. იმ კატაზე ორი ლექსი მაქვს. ისიც კი თქვეს, რომ ზედმეტად ვთამაშობ კატის თემით. ხმა არ ამომიღია - დაე ვეგონო ადამიანებს ჯანმრთელი და ნორმალური.

 

 

სიყვარული, აღიარება

 

ისე გამოვიდა, რომ კატაზე ბევრად მეტი მაქვს ნაწერი და ობობებზე, ვიდრე სიყვარულზე.
თუ ვწერ, საშინლად მტკივნეული როცა ხდება, მაშინ. ალბათ მართლა შეყვარებული არასდროს ვყოფილვარ. ანუ რა კარგი რამეა ეს სიყვარულიო, ცხოვრებაში არ მიფიქრია. არც იმას ვფიქრობ, რომ ცუდია. უბრალოდ, ჩემი ყველა ამბავი ცუდად დამთავრდა, დასაწყისშივე ჩაკვდა. და არ მიყვარს მაგაზე ლაპარაკი. ბოლოს მაგ თემაზე რაც დავწერე, ეს იყო:

 

„წავალ, მოვკლავ, ვიფიქრე.
თოფს ავიღებ და ვესვრი.
ძნელი არ უნდა იყოს -
მთავარია, თანაბრად ვისუნთქო..“

 

და ფინალი:

 

„ვესროლე და წამოვედი.
მოვკალი ის კაცი, ვიტყვი.
აღარ შემეძლო კედელთან დგომა“...

 

მოკლედ, მოვკალი. კაცი-კედელი. მოვკალი, მაგრამ რა. მკვდრებს ხომ მარხავენ, ან წვავენ, ან ხევში დააგორებენ, მაცივარში გაყინავენ. მე კი ავიკიდე ეს გვამი და დავათრევ. ეს კედელი მთელი სიმძიმით დამაწვა. აბა როგორ უნდა ვწერო ამაზე. როგორ ვწერო ცისფერ ღიღილოებზე და კისერგადაჭდობილ გედებზე. არაფერი გამომივა, მკვდრების შემყვარებელი ქალი ვარ მე, და იქნებ სიკვდილამდე მაინც არ ვათრიო, იმასღა ვფიქრობ, მოვიშორო როგორმე.

 

 

დეტალები

 

გამოვიდა ისე, რომ მართლა მარტოხელა ობობა ვარ. ვზივარ, ქსელს ვქსოვ და ჩემი ბუნაგიდან ვაკვირდები ქვეყანას. ზოგჯერ გარეთაც გამოვდივარ და ამ დროს მახსენდება, რომ სხეულიც მაქვს, ფიზიკურად ვარსებობ. რომ ტანსაცმელია საჭირო... დიდი მოთხოვნა არ მაქვს მაგასთან დაკავშირებით - ტანსაცმელი უნდა იყოს კომფორტული (ჯიბეებიანი), უნდა მქონდეს დიდი ჩანთა, ძირითადად - ზურგჩანთა,სადაც ვტენი აუცილებლად წიგნებს, ვაიდა კითხვა მომინდეს გზაში, კალამს და ბლოკნოტს - ვაიდა წერა მომინდეს, და თბილ მოსაცმელს, შარფითურთ - სულ მეშინია, რომ შემცივდება. კიდევ ხელსახოც-ცხვირსახოცებს და ა. შ. ასეთი გაძეძგილი დავდივარ. სულ ათი წუთით რომ გავიდე გარეთ, ამეებს მაინც ჩავყრი: ვაიდა რამე დამჭირდეს და არ მქონდეს, რა მეშველება?
გარეგნობას რაც შეეხება - მაკიაჟს და მძივ-ჯინჯილ-ბაჯაღლოებს ვერ ვეგუები. მაწუხებს.
მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს სარკეში ჩავიხედე და ჩემი თავი ვერ ვიცანი. მე - გარეგნული და მე - შინაგნური ძალიან განსხვავდებიან ერთმანეთისგან, მაგრამ ეს უკვე მეტისმეტი იყო: თითქოს ჩემი გარეგნობა ცალკე ცხოვრობდა და მე - ცალკე. მივხვდი, რომ ფერები მაკლდა საშინლად. ავდექი და შევიღებე თმა. ახლა თმის ბოლოები ყვითელი მაქვს, ზევით - წითელი, უფრო ბროწეულისფერი, და აქა-იქ ჩემი ბუნებრივი წაბლისფერიც კარგად მიჩანს. მოკლედ, დავჭრელდი, და ძლივს დავემსგავსე საკუთარ თავს. ამიტომაც არის ჩემი თმა წმინდათაწმინდა - ის არის ჩემი სამყაროსთან ჰარმონიის მთავარი გარანტი. და ლექსში სადმე ბროწეულს ან ნეკერჩხალს თუ ვახსენებ, ჩემს თავს ვგულისხმობ.

 

 

დედა

 

დედაჩემი ყველაზე მეტად მიყვარს ალბათ. ვეუბნები: ბოლომდე არ გამაჩინე ალბათ, ჩემი ნაწილი შენთან დაიტოვე... მთელი ბავშვობა ისე გავატარე, დასასვენებლად თუ გასართობად არსად წავსულვარ - დედაჩემს ვერ მომაშორებდით. თბილისში რომ ჩამოვსახლდი, ერთი წელი მის ჟაკეტთან ერთად მეძინა. ჩავიხუტებდი და ისე ვიძინებდი.
ჩემი ლექსების პირველი მკითხველიც ის იყო. კარგი მკითხველია საერთოდ, მისი ნდობა შეიძლება. მაგრამ ჩემი წაკითხვა უჭირს, მაინც ისე კითხულობს, როგორც შვილის ნაწერს. ერთხელ მითხრა, ვცდილობ, ვისწავლო, როგორ წავიკითხო, როგორც მკითხველმა და არა როგორც დედამო.
ზოგჯერ ვბრაზობ მასზე. როცა ძალიან მიჭირს, თითქოს ვერ ვპატიობ, რომ გამაჩინა. ამაზე უარესი რა უნდა გავაკეთო, სულ ვაწვალებ, ვიცი. მაგრამ ყველაფერს მპატიობს. და ყველაფერზე მთანხმდება. ამიტომაც მოვთხოვე, პირობა დაედო, რომ არ მოკვდება. ხოდა შეასრულებს ამ პირობას, აბა, რას იზამს.