რაიენ ვან უინქლი  თანამედროვე ამერიკელი პოეტი, პოდკასტერი, პერფორმერი და კრიტიკოსია, რომელიც ცხოვრობს ედინბურგში. გამოცემული აქვს ორი პოეტური კრებული: „ხვალ ჩვენ უნდა ვიცხოვროთ აქ“ (Salt, 2010) და „მშვენიერი სიბნელე“ (Penned in the Margins, 2015). მისი ტექსტები შესულია 2010 წლის  „თანამედროვე პოეტთა ოქსფორდის ანთოლოგიაში“.

პუბლიკაციები: The American Poetry Review, The Guardian,  Poetry Scotland,  AGNI და სხვა. კურირებს ლიტერატურულ ფესტივალებსა და მთარგმნელობით ვორქშოფებს. მიღებული აქვს არაერთი ლიტერატურული პრემია. ავტორია პოეტური პერფორმანსის: „წითელი, როგორც ჩვენი საძინებელი“, რომელიც „გარდიანმა“ შეაფასა, როგორ „ინტიმური და შთამბეჭდავი“. მისი ტექსტები თარგმნილია ქართულ, სერბიულ, ბულგარულ, ლატვიურ, ფრანგულ, თურქულ, არაბულ, გერმანულ, რუსულ და სხვა ენებზე.

 

 

კალამი

 

წერილი რომ დაგიწერო,

მილიონი რამ უნდა მოვიმოქმედო:

ცხელი წყლით მიწა დავასველო,

ცეცხლის დასანთებად ასანთს გავკრა,

ჩაიდანში წყალი ავადუღო,

ყინული საკმარისად მოვიმარაგო,

მაგარი სასმელი დამჭირდება,

სანამ ერთ სიტყვას მაინც დავწერ;

ლოგინი უნდა გავასწორო, სახლი დავალაგო,

შხაპი მივიღო, თმა დავივარცხნო,

წარბები უნდა დავიქნა და - საძაგელი პაწაწინა

ბუწუწები ცხვირის ნესტოებიდან;

უნდა გადავრჩე და კარგი დღე უნდა იყოს,

როცა არ ვიტირებ, სკამზე ჩამომჯდარი,

დღე, ათასი გამარჯვებით და დამარცხებით,

როცა გამარჯვება მეტია დამარცხებაზე,

როცა მელოტი თავის აღარ შემეშინდება,

როცა არავინ დააფურთხებს ჩემს ფეხებთან.

სწორედ მაშინ,

ზამბარას ალბათ ხელში მოვკუმშავ

და თეთრზე შავ ფერს გადავატარებ.

 

 

ბაბილონი

 

ჩვენი გიჟური სექსი ბაბილონის

გოდოლს აშენებდა. ჩვენ

ერთმანეთს ვტყნავდით

და მივიწევდით ზემოთ

და როცა ვათავებდით,

ღმერთი გვიმზერდა.

მერე დადგა დრო, როცა

ტყნაური აღარ შეგვეძლო.

ჩვენ გავიხსენეთ, რაც

გოდოლის შესახებ ეწერა:

და გაფანტა ხალხი უფალმა

მთელ დედამიწაზე და აღრია ენები,

რომ ერთმანეთის აღარ ესმოდეთ,

როგორც მე და შენ, როცა

ჭურჭლის რეცხვისას წუწუნებ,

რომ არ მესმის შენი,

ან როცა გეტყვი, რომ პური

ცერად დაჭრილია,

ან მაკარონი – ზედმეტად მარილიანი,

ჩინურივით ჟღერს ჩემი სიტყვები,

და მე ვიცი, რომ ღმერთმა  სექსის დროს

დაგვინახა და თქვა: „ნახეთ, ესენი

ერთ ენაზე საუბრობენ,

და ეს მხოლოდ დასაწყისია

იმისა, რასაც მომავალში ჩაიდენენ.“

ღამღამობით მოდიხარ ჩემთან

და ათავებ საქმეს,ზოგჯერ კი

მე გასწრებ გათავებას:

დამცხრალი სხეულითა

და განსხვავებული ენით.

 

 

მოხუცი ფოტოგრაფი თავს ანებებს გადაღებას   

 

ჩემო ძვირფასო ფოტოაპარატო, დღეს ჩვენ ვართ გლაუკომა.

ახლა დროა, სხვანაირად გამოგიყენო:

ტკივილისაგან გაგაფერადო,

კოჭლი ძაღლივით გაგასეირნო,

მიგაჩუქო სლავ ჟურნალისტს.

 

გულთან ახლოს ვეღარ დაგიჭერ, ნახე, როგორ

აწაპნიან ფულს მხატვრები ზღვაზე გარუჯულ ლამაზმანებს:

როგორც ყულფს, სხვის კისერზე ჩამოგკიდებენ,

ჯიბეს კენჭებით აგივსებენ,

თვალებივით ამოგთხრიან ლინზებს

და ბოლოს ჩაგტოვებენ აბაზანაში.

 

ჩვენ იმდენი შავ-თეთრი ვნახეთ,

ტონებსა და კონტრასტებზე ვიმუშავეთ,

რომ ვერასოდეს წარმოვიდგენდი, თუკი ასე ჩაბნელდებოდა.

ჩემთან ერთად წაგიყვანდი,

მაგრამ უკვე ვერაფერს ვხედავ, ვერაფერს ვიღებ,

 

არ შემიძლია ველოდო, როდის გამჟღავნდება რძესავით ფირი,

გაუმჭვირვალი, ნახევრად თეთრი,

სანახევროდ ვეღარ ვუყურებ მოკლე ბილიკებს.

 

 

ბინა  

 

ჩვენი ახალი კედლები,

შებინდებისას შიშველი,

ზეწრებივით კიდია

სინათლის სხივის მოხვედრამდე.

 

გაზქურის ზემოთ მორყეული

ლურსმანია, თუკი გაუძლებს,

შეიძლება ტაფა დაკიდო. 

საძინებელში ძველი მდგმურების

 

დატოვებული სარკე ირეკლავს

მიციებულ მზერას კედლების, 

რომლებსაც ფაქიზი ბზარები აქვთ,

როგორც მუზეუმის სარდაფში — ლარნაკს.

 

კაბინეტში ყავისფერი ლაქები  —

შოკოლადი, სისხლი

ან განავალი, ჩვენ არ ვიცით

რა მოგველის აქ, ან რას

 

ჩამოვკიდებთ ამ ნაქირავებ კედლებზე,

და ჩამოვკიდებთ თუ არა საერთოდ რამეს.

ჩვენ სულ ახლახანს გადმოვედით

 

და უკვე ერთმანეთის ენაზე

მჟავე კენკრად გადავიქეცით,

ვერ მოვრიგდით, სად უნდა დავდგათ

მაგიდა, ფოტოები ანდა

 

საწოლი. ბინა არის მერიის თავზე,

ვერ ვიჩხუბებთ. ამიტომაც

ვექილებივით ერთმანეთს ვეკამათებით,

და კედლები უხმოდ მოგვჩერებიან. აქვე სარკეა

 

რომ ჩავიხედოთ, და ლურსმანი, რომ დავკიდოთ რამე.

გაუხსნელი ყუთები კუთხეეში იმალებიან,

და კარადები ნაცემი ბავშვებივით შემოგვყურებენ.

ჩვენ ჩამოვწმენდთ სისხლს

                                                              

კედლებიდან და მტვერს — თაროებიდან.

ჩვენ ერთი წლით ვიქირავეთ ბინა,

რომელიც ცარიელია შებინდებისას,

თითქოს ნისლია

 

აქ ჩვენ შორის ჩამოწოლილი,

და, ღმერთო ჩემო, ხვალ

ჩვენ უნდა ვიცხოვროთ აქ.

 

 

 

ზაფხულის ღამეები, სეირნობა

 

სამყარო — ჩუმი, როგორც

თეთრი და შავი და თბილი,

როგორც დაუთოვებული საყელო.

გთხოვ, მაპატიე,

 

რომ არ დავკიდე ჩემი პერანგი იქ,

სადაც იყო მისი ადგილი.

შეგიძლია თქვა, რომ რაღაცას მივხვდი

 

როცა დაიწრიტა ეს წელიწადი,

როცა იდგა ყავისა და რეჰანის

სურნელი, როცა ამოხეთქა რადიოდან

ჩერნობილმა. ის ქალაქიც —

 

ზაფხულობით ჩუმი, კედლებზე დაპაუზებული

მოჩვენებებით... ღამის ქუჩაში წავაწყდი ფოტოს:

ხის ტანი, ძირში გადატეხილი ტოტებით —

 

შენი ხერხემალივით რელიეფური —

პირდაპირ ჩემზე ეცემოდა.

და გთხოვ, მაპატიე:

 

რომ დამავიწყდა, სიყვარულს აქვს რაღაცის გემო, 

რომ ხეები იდრიკებიან, როგორც მოქნილი ხერხემლები,

რომ გულები ხმაურით იმსხვრევიან, რომ ქარი, თოვლი,

ჩამოშლილი კლდეები და სრული ქაოსი...

 

 

 

ჩემი 100 წლის მოჩვენება

 

ზის ჩემთან ერთად, როცა დენი გამოირთვება,

მიამბობს ანქის ტბის კალმახებზე,

 

გორაზე დამწვარი ხის სახლის შესახებ.

ამბობს, რომ ნაზად, ინტიმურად ეხებოდა

 

ბალახის ღერებს. ერთი ქუდი გრისვოლდში

ეხურა, ხოლო მეორე —  საკუთარ მამულში,

 

საუკუნის შესაძლებლობები,

ანკესის უსასრულო ძაფი.

 

მათ ვერ აჯობეს ჩემს მოჩვენებას —

ცხვრებივით სათითაოდ წაასხა ისინი,

 

ვინც არასოდეს აიმღვრევა კალმახის

ფერით შორეულ წყალში.

 

როცა ბოლი ავარდებოდა, მან იცოდა, რომ

მისტერ ჯონსონი ვახშმობისათვის ემზადებოდა,

 

მარტში სანთლები როცა დაინთო,

იცოდა, რომ ბობის ბიჭი გარდაიცვალა,

 

იცოდა მხოლოდ ერთი ბარი,

სადაც სასმელში წყალს არ ურევდნენ,

 

არ სჭირდებოდა დაემალა ფარვანას ქუდი

ან კარტოფილის ტანსაცმელი,  

 

ჩემი მოჩვენება მიამბობს, რომ იყო დრო,

როცა ეძებდა და მაკდონალდსებს ვერ პოულობდა.

 

შენ შეგიძლია, აივანზე გაატარო მთელი სიცოცხლე

და არასოდეს იფიქრო ჩინეთზე. ზოგჯერ ვხედავ,

 

ცოლს როგორ ჩუქნის მზესუმზირის

ყვითელ ყვავილებს. რა სადააა ასეთი ჟესტი.

 

შეღამებისას ჩემი მოჩვენება სამსახურიდან სახლში

ბრუნდება. გრისვოლდში მისთვის ხელფასის გაზრდას

 

არ აპირებენ. დიდი ხნის წინაც ასე იყო,

როცა დენი ირთვებოდა და ღამეები იწელებოდა.

 

ასეთ დროს ჩემი მოჩვენება ცდილობს, მაჩუქოს

ნაზი ბალახი,

 

მომღერალი ჭრიჭინებით სავსე

ბნელი და უსასრულო ღამეები.

 

 

როცა პირველად შევეხე მას

 

წვეულებაზე ნესტოებით ვიყნოსავთ და

ენის წვერით თევზს ვაგემოვნებთ.

 

მაგიდასთან თითოეული დაინახავს

ჩემი ცოლის იისფერ ლაქებს.

 

ორთავე ხელზე ახლაც მატყვია

ანაბეჭდი სიღარიბის და შავი საქმის,

 

როცა ხერხემალს ვაცლიდი

თევზებს, ვაკონსერვებდი.

 

ზოგჯერ სუნამოს შევიზილავ

ხელისგულებში. ისინი კი ზანტი ბაასით

 

ოსტატურად შეზავებულ თევზს მიირთმევენ,

პირიდან ნატიფ ფხებს იღებენ.

 

ყავის შემდეგ მზერა ბალახზე ჩამოისვენებს.

სანდალოზის ხის სურნელი აღწევს ჩემამდე.

 

ვსაუბრობ ცოტას და მარჯვენა ხელს

ღრმად ვყოფ ჯიბეში.

 

მახსენდება დაღვრილი ოფლი,

აბაზანის სარკეში - სახე

 

ჩემი ცოლის, თითქმის მღიმარე,

და სიმხურვალე მის სველ კისერზე,

 

როცა ყვირილი დააპირა,

და გამხმარი თაიგულის ნაზი სურნელი.

 

 

ოკეანის ლოდინი    

 

ვიფარებ პლედს, მტვრისაგან ნაქსოვს.

ვიფარებ ნახმარ მოსასხამს,

 

რომელიც ვირჯინია ვულფს

შეეძლო ეტარებინა

 

ამოტრიალებული ჯიბეებითა და

ქსოვილის თხელი ენებით

 

კალიფორნიის მარილიან მზეს რომ ლოკავენ.

გავა დრო და

 

ის იტყვის, რომ

მოხიბლული იყო ჩემით.

 

ზოგჯერ ვიმალები

დროის სხვენში და ზოგჯერ

 

ვსეირნობთ ცარიელ პლაჟზე,

სადაც არასოდეს ცივა,

 

ვსტუმრობთ აბრდღვიალებულ სახლებს,

რომელთა ჩრდილი ვარდისფერ სანაპიროზე არ ირეკლება.

 

ვჩერდებით ნაპირთან, მისი ხელები ჭორფლიანი და

ყავისფერია, თმა კი – ოდნავ განათებული.

 

ყველა ამბობს, რომ კარგად

გამოიყურება. მე კი ვეუბნები, რომ

 

სკამები დაფრინავდნენ,

და მე ვიყავი მათი სამიზნე,

 

ვეუბნები, რომ სწორედ სკამებმა

დამსვეს მის გვერდით. მას ესმის ჩემი,

 

და არასოდეს ამბობს, რომ მოსაწყენი

ან მელოდრამატული ამინდია.

 

და ჩვენ ირგვლივ

ოკეანე შეუცნობელია და თანაზიარი.

 

 

          ინგლისურიდან თარგმნა ნენე გიორგაძემ