„საღეჭი განთიადები Sugar Free“ ზურა ჯიშკარიანის პირველი რომანია. 2018 წელს “საღეჭი განთიადები“ ილიას უნივერსიტეტის ლიტერატურული კონკურსის გამარჯვებული გახდა. ამავე წელს მიიღო „საბაც“, ნომინაციაში საუკეთესო ლიტერატურული დებიუტი.

წერენ, რომ „საღეჭი განთიადები“ კიბერპანკის ჟანრს განეკუთვნება. კიბერპანკი - სამეცნიერო ფანტასტიკის ქვეჟანრი, სადაც ასახულია კაცობრიობის კულტურის ვარდნა ტექნოლოგიური პროგრესის ფონზე კომპიუტერების ეპოქაში, ამბობს ვიკიპედია. კი, „საღეჭი განთიადები“, ალბათ, კიბერპანკიც არის, თუმცა კიდევ ბევრი რამეა მთელი ამ ფენტეზითა და სამყაროს ფუტურისტული ვერსიებით, პარალელური რეალობებით და დოკუმენტურობით, ისტორიული პერსონაჟებით და იუმორით. ვერც ზურა ჯიშკარიანის  ბლოგები ეტევა ჟანრის საზღვრებში, ის ხან პროზაა და ხან პოეზია, ხან კი ნამდვილი ამბები ბოლო წლების საქართველოზე, სხვადასხვა მიკროსაზოგადოებასა და სუბკულტურებზე,  ომებსა თუ რევოლუციებზე, ოთხმოცდაათიან წლებზე, რომლებსაც ერთი ამოსუნთქვით კითხულობ, იმის მიუხედავად, შენც გამოიარე თუ არა ეს ყველაფერი. კიდევ არასოდეს დავიჯერებ, რომ ალტერნატიულ სამყაროებსა და კოსმოსურ კოლონიებზე, ტრანსცენდენტალურ გამოცდილებებსა და ცნობიერების ცვლილებებზე ფილიპ კ. დიკმა, ჯეიმზ ბალარდმა და კიდევ რამდენიმემ უკვე ყველაფერი თქვეს. „საღეჭი განთიადები Sugar Free“ ამის საწინააღმდეგო არგუმენტია - საინტერესო, ორიგინალური და მაღალი სინჯის არგუმენტი.

ზურა ჯიშკარიანი თანამშრომლობს სხვადასხვა მედიასთან და წერს ბლოგებს. კითხულობს ლექციებს და აკეთებს გადაცემებს  მომავლის სამყაროებსა თუ  ტექნოლოგიურ სასწაულებზე. აქვს სტარტაპი, სადაც ჩეთბოტებს ქმნიან. თუმცა დღეს მის საქმესა და ცხოვრებაში ყველაზე მეტი მაინც ტექსტები და მუსიკაა. ადრე მონაწილეობდა პროექტებში Mona Liza Overdrive, Eva და Accidental Lover Boyz. 2007 წლიდან იყო პოპ-ელექტრო ჯგუფ Kung Fu Junkie-ს წევრი. 2016 წლიდან არის ჰიპ-ჰოპის შემსრულებელ დუეტ KayaKata-ში. დღეს ათიათასობით, ასიათასობით ნახვა აქვს „კუნფუ ჯანქისა“ და „კაიაკატას“ ვოდეოებს იუტუბზე.

“საღეჭი განთიადები SUGAR FREE“: „ვერასდროს წარმოვიდგენდი, რომ ცეკვამ შეიძლება ასეთ ექსტაზში შეგიყვანოს. ყველაფერი თითქოს გაქრა ჩვენი მოძრაობის გარდა და ეს მოძრაობები ისეთი სწორი იყო, ისეთი ელასტიკური, რომ გამიჩნდა შეგრძნება, თითქოს მე და ეს ჰოლოგრამა - ორივენი ნამდვილი შივა ვართ, რომელიც ცეკვავს და ასე ქმნის და ანგრევს სამყაროებს...“

 

„კუნფუ ჯანქი“, „კაიაკატა“ და “საღეჭი განთიადები უშაქროდ“

ზურა ჯიშკარიანი ხშირად ლაპარაკობს კონვერტაციაზე - ემოციების, ამბების, თავგადასავლების კონვერტირებაზე სიტყვაში, ტექნოლოგიებში და თუნდაც მუსიკაში. ზურა აფხაზეთიდან დევნილია. სოხუმიდან რომ წამოვიდნენ, ფოთში ცხოვრობდნენ. იქ ნახა პირველად ელექტროგიტარა. მერე იყო თბილისი და პირველი პანკჯგუფები, ინსტრუმენტების და სარეპეტიციო ადგილების გარეშე. მერე გაჩნდა „კუნფუ ჯანქი“, რომელშიც სხვადასხვა დროს იყვნენ ზომბი (ზურა ჯიშკარიანი), გრინჩი (თაზო ლიპარტელიანი), ფარჩილა (ბექა ქალდანი), ამიკო (ამირან ნინუა), Vinda Folio (თემურ ეზუგბაია), მაქს მაჩაიძე, ანანო სიხარულიძე, ნანუკა ნაცვლიშვილი, გიორგი გეწაძე, ილიკო ღოღობერიძე. „კუნგფუდან" ბევრი  მუსიკალური პროექტი ამოიზარდა: გრინჩს ჰქონდა  დამოუკიდებელი  პროექტები  და  ხშირად უკრავდა  დიჯეი  სეტებს; ფარჩილა  უკარავდა უამრავ  ქართულ   ბენდში  (Vietnam  Radio, „თელესკოპ“, „ამორალი“  იგივე  „წერილი“  და ა.შ.); ანანომ  შექმნა  პოპულარული  ქართული ელექტროდუეტი  „SvanSikh”;  ნატუკა  თავისი სახელით  უკრავს, ილიკომ  ევროპაში  გააგრძელა პროფესიონალური  მუსიკალური  კარიერა   და  ა.შ…

ამბობს, იმ დროს მთელი სამყაროს დანგრევა, ამოყირავება გვინდოდა და როკ-მუსიკა, პანკური მუსიკა ყველაზე ახლოს იდგა მაშინდელ ჩვენს  შინაგან ინსტინქტებთანო.  მისი აზრით, ეს ამოყირავებაც ცუდი არ არის - ორჯერ ამოყირავების შემდეგ ისევ ფეხზე დგახარ...

დავდიოდით სხვადასხვა კონცერტზე. ინსტრუმენტებიც კი არ გვქონდა, არც არავინ გვეპატიჟებოდა. ავდიოდით სცენაზე და ვეუბნებოდით, ჩვენ ახლა უნდა დავუკრათ, გიტარას გვათხოვებთ? ძალით ვუკრავდით, თან ვრეპეტიციობდით. მერე „კუნფუ ჯანქი“ დავიწყეთ მე, გრინჩმა და ფარჩილამ. თითქოს ეს მუსიკა გამოხატავდა მთელ ჩვენს ტკივილს, სურვილებს. გვინდოდა ანარქია, რომელიც იმ ყველაფერს დაანგრევდა, შეცვლიდა და რაღაც ახალი დადგებოდა. მერე აღმოვაჩინეთ, რომ არავინ არ ცეკვავდა ამ პანკ-კონცერტებზე. ინსტინქტურად მიხვდით, რომ ცეკვა არის თვითგამოხატვის საშუალება, ერთ-ერთი უდიდესი მაგიური ფორმა, როგორც ლიტერატურა და როგორც მუსიკა და თან მნიშვნელობა არ აქვს, როგორ ცეკვავ. თუ მოძრაობ, უკვე რაღაცას ჰყვები, სხეული ლაპარაკობს, ცეკვავ და შეგიძლია რაღაცები გაუშვა შენიდან. ჩვენ, ყველას რაღაც ფსიქიკური დეფექტები გვქონდა, Kung Fu Junkie-ის პირველ სასტავზე ვამბობ, და ამან გაგვაერთიანა. ვიფიქრეთ, რომ რაკი არავის არ ეცეკვება ამ ქვეყანაში, მოდი, ჩვენ დავიწყოთ. ისე კი არა, მხოლოდ პარასკევ საღამოს, სამუშაო კვირის მერე, ოფლს რომ გამოუშვებ ხოლმე კლუბებში, არამედ ეს იყოს მუდმივი, საკრალური ცეკვა, ეს იყოს შივას ცეკვა, რომელმაც არ იცის კალენდრის დღეები. 

რომელიც ათავისუფლებს?

გარკვეულ მენტალურ სტრუქტურებს ათავისუფლებს, სხვებს კი ანგრევს! და რაკი ისედაც ამ ნანგრევებზე ვართ, სხვა რა დაგვრჩა, ვიცეკვოთ. ვიცეკვოთ, რაკი არავინ არაფერი აგვიხსნა თავის დროზე და არაფერი გვასწავლა. ომწაგებული მამების ნახევარი გალოთებულია, განარკომანებული, დედები სასოწარკვეთილი, ვერავის ვერაფერს ჰკითხავ, შენ თვითონ უნდა გაარკვიო, რა ხდება სამყაროში. აღმოაჩენ, რომ რაღაც რუინებში ცხოვრობ და არის მამების გზა და მეორე - რუინებში ცეკვის. ეს იყო „კუნფუ ჯანქი“. ახლა რომ ვაკეთებ რეფლექსიებს, ვფიქრობ, რომ იყო ამაში ანარქისტული აგრესია, შიგნიდან გნოსტიციზმის პოტენციალით – გარემოებების ციხიდან გაღწევის, გასვლის მცდელობით. მოდი, „ხალხი მოვატყუოთ“, ვუთხრათ, რომ საცეკვაოდ გეძახით, უბრალოდ, გავერთობით. სინამდვილეში ეს იყოს დამანგრეველი ან განმათავისუფლებელი ცეკვა. ასე დაიბადა ჩვენი სლოგანიც: „იცეკვე ან მოკვდი“ - Dance or Die. მართლა, მხოლოდ ეს არჩევანი იყო: ან უნდა მომკვდარიყავი ფიზიკურად, სულიერად, მორალურად ან თავდავიწყებით გეცეკვა და ხალხმა დაიწყო მოსვლა. მახსოვს, როგორი „განწირული ცეკვა“ იყო იმ ლაივებზე. შარშან „ბასიანის“ აქციების დროს, ახალგაზრდულ პროტესტზე, როცა ცეკვავდნენ, ამ ცეკვის, ასეთი ცეკვის იმპულსი პირველად „კუნფუ ჯანქის“ დროს გაჩნდა, მაშინ დაიწყო. არ მომერიდება ამის თქმა.

დიდია განსხვავება „კუნფუ ჯანქსა“ და „კაიაკატას“ შორის?

KayaKata-ში მაქს მაჩაიძესთან ერთად ვარ. აქ აქცენტი უფრო სიტყვებზეა, სიტყვა შეიძლება იყოს დიდი მუსიკაც. ჩვენ გვაქვს დიდი პოეზია. აღმოჩნდა, რომ ქართული ენა შეიძლება იყოს ძალიან მუსიკალური. მსოფლიოში ყველაზე ცნობილია ამერიკული ჰიპ-ჰოპი, ამერიკულის შემდეგ ფრანგული. ფრანგული ენა არ იციან, მაგრამ ბევრი უსმენს მუსიკალურობის გამო, ემოციებს ხვდებიან. ჩვენი ერთ-ერთი მიზანიც ესაა, რომ სიტყვები ისე დავალაგოთ, რომ ქართული ენის მუსიკალურობა ჩანდეს და მსმენელმა ემოცია დაიჭიროს, იგრძნოს იმის მიუხედავად, იცის თუ არა ქართული. ახლა ალბომზე ვმუშაობთ. პირველად არის ჩემს ცხოვრებაში, რომ 6 თვეზე მეტი რაღაც პროექტზე გადაბმულად ვმუშაობ. საინტერესო ფორმა მოვიფიქრეთ და გადავწყვიტეთ, რომ წიგნის თავებივით გავაკეთოთ, მაგალითად, ერთ თავში ხუთი ტრეკი შევა, მეორეში მეტი ან ნაკლები. ცოტა სხვანაირი სთორითელინგი რომ იყოს, იქნება ერთი ალბომი 12 თუ 10 თავით. ვიტყვით, რომ ეს არის ერთი წიგნი, ერთი ალბომი.

ნამდვილ წიგნთან როგორ მიხვედი, როდის მოვიდა ტექსტი  - შენი ტექსტები, სხვისი ტექსტები?

პირდაპირ ჩემი ტექსტები მოვიდა. პატარა რომ ვიყავი თორმეტფურცლიან რვეულებში ვწერდი „რომანებს“. ეს არის ძირითადად „რომანები“ კოსმოსზე. მახსოვს, ჩემი პირველი წაკითხული წიგნი იყო ნახატებიანი, საბავშვო, ადაპტირებული ბიბლია რუსულ ენაზე. პირველ გვერდზე ეხატა დედამიწა კოსმოსში. ეს იყო ინსპირაცია დიდი წარმოსახვისთვის, მედიტაციისთვის - აი, ამხელა სამყაროში, ამ პლანეტაზე ვართ. ერთ ჩემს „რომანს“  ერქვა "მთვარე", ვწერდი სამ ტომად. თითო ტომი თითო თორმეტფურცლიანი რვეული იყო. კიდევ მქონდა „ძლევამოსილი მარსი და სასტიკი პლუტონი“. საიდან მოვიტანე, არ ვიცი. კიდევ იყო ერთი სოხუმზე. რატომ დავიწყე წერა არ მახსოვს, ვიღაცამ მითხრა, რომ უნდა მეწერა თუ მე მოვიფიქრე, არ ვიცი. მერე აღმოვაჩინე, რომ ამ სიტყვებს რაღაცნაირი მაგია აქვს. სიტყვები არის მთავარი. ბეროუზს მიაჩნდა, რომ ეს ვირუსია, რომელიც მხოლოდ ადამიანის სახეობას დაემართა, ატიპური ვირუსი. როცა საქმე მიდგება ტექსტამდე, იქ ადამიანს ვერ ხედავ, იქ არის მარტო სიტყვები, ამიტომ თუ სიტყვებს ისე ალაგებენ, რომ ემოცია მოაქვს, ეს ჯადოქრობაა. ბევრჯერ დამხმარებია კარგი წიგნი, ტკივილი გამქრალა, თითქოს აფთიაქში წამალი გეყიდოს და დაგელიოს. ისეთი წიგნებიც ყოფილა, პირიქით - ყველაფერი რომ ამოუყირავებია.

გახსოვს ეს წიგნები?

ორი განსაკუთრებით მახსოვს. პირველი იყო ტიმოთი ლირის „ღმერთის შვიდი ენა“. რატომღაც ერთმა ბუკინისტმა გადაწყვიტა, რომ მაინცდამაინც ეს წიგნი ჩამოეტანა თბილისში. ვიყიდე, წავიკითხე და ეს იყო წარმოუდგენლად შთამბეჭდავი. 19 წლის ვიყავი და ოპტიმიზმის უზარმაზარი დოზა მივიღე. მერე იყო ალბერ კამიუს „მეამბოხე“ და ეს იყო აბსოლუტური პესიმიზმი და დაცემა. თან ყველაფერი ხომ მაინც ჰაერიდან არ ხდება, რაღაცები ემთხვევა, არის გარემოება და ჩნდება სიტყვების რაღაც ნაკრები. ზუსტ დროს ზუსტ ადგილას ჩვეულებრივი მოვლენებიც კი უჩვეულოა, ხოლმე. იყო კონკრეტული დრო, გარემოება და ამ წიგნებს ჰქონდა ეფექტი, როგორც ძლიერ ნარკოტიკს, როგორც ტყვიის გასროლას.

 „საღეჭ განთიადებამდე“ როგორ მიხვედი?

ისედაც ბევრს ვწერდი, ბლოგებს, სხვა ტექსტებს. 2012 წელი იყო, ცოტა უცნაური პერიოდი. გაჩნდა სინთეტიკური, ფსიქოდელიური ნივთიერებები. მაშინ მომინდა იმის თქმა, რომ რეალური, მატერიალური სამყაროს გარდა, რომელშიც ვარსებობთ, არის ბევრი სხვა სამყაროც, რომლებიც შესაძლოა რეალურად არ არსებობენ, მაგრამ ზოგჯერ ჩვენს ტვინებში ჩნდებიან... და არის წარსული. ეს არსად არ მითქვამს, მარტო მეგობრებმა იციან. მე მაქვს ორი ფსიქიკური დეფექტი: ერთი ეს არის პოსტტრავმული სტრესი და კიდევ ერთი რომელზეც არ მინდა საჯაროდ სუბარი. გახსენება ჩემთვის ძალიან რთულია. იცი, გახსენება იქ ყოფნაა, იმიტომ რომ შეიძლება ნებისმიერმა რამემ დამატრიგეროს და „ჩამაბრუნოს“. მეორე მხრივ, კიდევ შეიძლება, გაიხსენო რაღაც ამბავი და ვიღაცის ინკრიმინირება მოხდეს. რთულია. დავიწყე წერა, მაგრამ მერე დავანებე თავი, როგორც ბევრ ჩემს კარგ პროექტს. როცა გამომცემლობამ შემომთავაზა წიგნის დაწერა, გამახსენდა, რომ ეს ტექსტი არსებობს, დაწყებული მაქვს. დავამთავრე 2017-ში. თუმცა ეს ტექსტი 2012-დან 2017-მდე შეიცვალა, უფრო ცინიკური გამოვიდა. 2017-ში მე უფრო დაღლილი და პესიმისტი ადამიანი ვიყავი, ბევრი რაღაც მოხდა. ჩემი ფსიქიკური დეფექტებიც უფრო გამყარდა და ამ ყველაფერს დაემატა გრინჩის თვითმკვლელობაც.

ბევრი ზურა ჯიშკარიანია „საღეჭ განთიადებში“?

90% მე ვარ ამ წიგნში, არა, 80, ან სულ მე ვარ ან საერთოდ არ ვარ და იმ ხალხის კრებულია, ვინც კი შემხვედრია, იმ გაგებით, რომ ყველა ერთმანეთი ვართ. რაღაც საერთო ნაწილებით და ძირით. აი, თესლს რომ დათესავ და ზოგი ხრიოკზე მოხვდება, ზოგი კარგ ადგილას. ეს არის სულ, რაც განგვასხვავებს. „მეს“, ამ სოციალური კონსტრუქციას, რომელიც, თუნდაც ახლა ინტერვიუს გაძლევს და ცდილობს იყოს თავისუფალი, გულწრფელი და მწერალი, ამავე დროს უნდა, არ იყოს მხოლოდ ერთ როლში. ცოტა სასაცილოა ამ დროში და ამ სამყაროში ერთ რაღაცას მიეჯაჭვო. ღია ვარ, ღია უნდა ვიყო. ერთ კარს ყოველთვის ღიას ვტოვებ. ამ „მეს“, რომელსაც თავისი ისტორია აქვს, თავისი ცალკეული სტრუქტურა და რომელსაც ჰქვია „ზურა ჯიშკარიანი“, აქვს შიგნით მეორე, სხვა რაღაც, აბსოლუტური სიცარიელე, სიცარიელე კარგი გაგებით, ბუდისტური გაგებით, რომლისთვისაც „ზურა ჯიშკარიანი“ ერთ-ერთი მორიგი უმნიშვნელო სიზმარია გამოღვიძებამდე.

რას მიყავხარ ტექსტთან, როგორია ის დრო, როცა ტექსტებზე მუშაობ?

ეს შეიძლება იყოს რაღაც გაგონილი ფრაზა. ძლივს შევეჩვიე, რომ ტელეფონში ჩავიწერო ხოლმე. ზოგი ფრაზა ისეთია, რომ სულ სხვა ფრაქტალში გაგდებს. ამოიღებ ბუნებრივი კონტექსტიდან და შეიძლება ამ მარტივ ფრაზაში მთელი სამყაროს საიდუმლო იპოვო და ჩაყვინთო მასში - ეს ერთი. კიდევ მაშინ, როცა პანიკური შეტევები და რთული პერიოდები მოდის. ერთხელ მოველაპარაკე ჩემს შინაგან ბავშვს, ჩემს პატარა დემონებს, მოდი, ასე მოულოდნელად ნუ მოხვალთ, ნუ გამანადგურებთ და თქვენ გამოსაკვებად დავწერ. ძირითადად იკვებებიან ჩემი ნეგატიური ემოციებით და მაგას რომ მივხვდი, შევპირდი, დავწერ თქვენთვის და, როცა ვგრძნობ, რომ რთული პერიოდი დგება, წერას ვიწყებ. ზოგჯერ ამ ტექსტებიდანაც იბადება რაღაც. გულწრფელი რომ ვიყო, შეჩვეული ვიყავი არაფხიზელ მდგომარეობაში წერას. მერე გამოვფხიზლდი და ახლა ვსწავლობ ფხიზლად არა მარტო წერას, არამედ ცხოვრებასაც. ყველა სქილი, დაწყებული ადამიანთან უბრალო საუბრით, სტრესის ქვეშ მიდიოდა. რომ გამოვფხიზლდი, აღმოვაჩინე, რაღაცები თავიდან უნდა ვისწავლო. ესეც თავისებური ფსიქოდელიური გამოცდილებაა. საინტერესოა, მაგრამ დრო მიაქვს. ამ დროს დაწერილი კიდევ უფრო სხვანაირი გამოვიდა. ყველაზე მეტად მელანქოლიური შეგრძნების დროს ვწერ. საერთოდ ემოციას მივყავარ ტექსტთან, თუმცა არა ბედნიერების დროს. ასეთ დროს მინდა, ბოლომდე დავტკბე ამ ბედნიერებით და მორჩა.

წელს გამოვა „კაიაკატას“ ალბომი. წიგნი? ახალი წიგნიც ხომ არ იქნება?

ალბომი - კი, რაც შეეხება წიგნს, რამდენიმე ტექსტზე ერთდროულად ვმუშაობ. ვწერ „საღეჭი განთიადების“ პრიქველს და სიქველს, რომლებიც მინდა, ერთ წიგნად გამოვიდეს. ანუ ორი ამბავი იქნება - რა ხდებოდა გაცილებით ადრე წიგნში აღწერილ მოვლენებამდე და ასევე რა ხდება დაახლოებით 200 წლის შემდეგ. ეს ორი დრო გაერთიანდება იმავე თემაში, რეალობის განადგურების თემაში. სხვა ნიუანსებიცაა, დანარჩენს ჯერ არ ვიტყვი. ვნახოთ, როგორი გამოვა, როგორ წაიღებს. არის კიდევ ერთი ტექსტი, რომლის წერაც, უბრალოდ, მსიამოვნებს. არაფერთან კავშირი არ აქვს, რაზეც ვილაპარაკე. და კიდევ არის ტექსტი ჩემი დემონებისთვის რომ ვწერ. ხომ არის ეგვიპტური „მიცვალებულთა წიგნი“, ტიბეტური „მკვდრების წიგნი“ და ეს იქნება ქართული „მკვდრების წიგნი“ - Georgian Book of the Dead. ჩვენ უნდა შევქმნათ ჩვენი ახალი მითოლოგია, ყველაფრის გასაღები მაინც არის მითოლოგიურ და არქეტიპულ აზროვნებაში. თუ შევქმნით ან დავაჯდებით უძველეს ქართულ და საკაცობრიო არქეტიპებს და ამაზე ავაშენებთ ახალს, ბევრ რამეს შევცვლით და გავაერთიანებთ. აქაც ვნახოთ, რა გამომივა.

“საღეჭი განთიადები SUGAR FREE“: „ციდან ჩამოდიოდა იესო ქრისტე, ქალაქის ქუჩებში მოხეტიალე დერვიშებთან ერთად ცეკვავდნენ კრიშნა და შივა, ატომური მიკროაფეთქებები ანათებდნენ შიგადაშიგ ქალაქის ჰორიზონტებს. ყველაფერი ეს უამრავ სინთეტიკურ ჰალუცინოგენთან შერწყმაში - წარმოუდგენელ ხილვებში აგდებდა დღესასწაულში მონაწილე ხალხს...“

 

გეტოს მხარე და ფლეშბექები დემონებისთვის

ახელ თვალს აღარ არის სახელმწიფო, არაფერი აღარ არის. არიან მშობლები, რომლებმაც უბრალოდ არ იციან, როგორ უნდა იცხოვრონ ამ ნანგრევებში, როგორ იყვნენ პასუხისმგებელი შვილებზე. და ეს შვილები იზრდებიან აბსოლუტური ჯუნგლებში, სრულ უპერსპექტივობაში, უიმედობაში, გაურკვევლობაში და სტრესში... და გეტოებში. ხელმისაწვდომია ის, რაც ყველაფრისგან გათავისუფლებს და აღარაფერზე ფიქრობ და იწყება ადიქცია, ბავშვობიდან, ხდები დამოკიდებული და ეს გრძელდება ფაქტობრივად მთელი ცხოვრება. ადრე ზურა ჯიშკარიანი ხშირად ახსენებდა გეტოს, ლაპარაკობდა ინტერვიუებში, წერდა ბლოგებს, ბევრნაირი გეტოა მის წიგნშიც. არასოდეს უფიქრია გეტოს რომანტიზება, რადგან გეტოებში რომანტიკულობის ადგილი არ არის.

ჰო, ეს ყველაზე სევდიანი ნაწილია ჩემთვის, იმიტომ რომ, როცა ვამბობდი „გეტოს“ მართლა გეტოს ვგულისხმობდი. ახლა თითქოს მოდური სიტყვაა. იმ დღეს შემხვდა ადამიანი და მითხრა, „ვაკის გეტოებში ვიზრდებოდი“. ოკ. არ ვიცი, ეს რა არის იმასთან შედარებით, მე გეტოში რასაც ვგულისხმობ. ჩემთვის გეტო არის დიდი ტკივილი და დიდი გამოცდილებაც. იქ ადამიანების კითხვას სწავლობ, სიტუაციების კითხვას. მანდ გადარჩენა, არგაბოროტება ძნელია. პატარა ხარ. გინდა, რომ სამყარო სხვანაირი იყოს და არ არის, ვერ არის. გარშემო იყურები, ყველაფერი დანგრეულია, ყველა ცუდად არის. ჩემთვის ეგ არის გეტოს მხარე. არანაირი დისრესპექტი არც საბურთალოს და არც ვაკეს, მაგრამ „საბურთალოს გეტოში გავიზარდე“ და „ვაკის გეტოში გავიზარდე“ ჩემთვის დევალვაციაა ამ სიტყვის და იმ ხალხის დავიწყებაც, ვინც ახლა ჯერ კიდევ გეტოში ცხოვრობს. შენ მოდიხარ კარგი მანქანით, სიმდიდრიდან, კარგ ოჯახში გაზრდილი და, უბრალოდ, ცოტა ხანს ფული არ გქონდა, იმიტომ რომ იმ დროს მთელ ქვეყანას არ ჰქონდა ფული და საჭმელი, არ ნიშნავს, რომ გეტოში გაიზარდე. არ ვაპირებ ამის გამო ვიღაცებს ვედავო, უბრალოდ, გადავწყვიტე, საერთოდ აღარ ვახსენო „გეტო“.

ომი გახსოვს?

სოხუმში დავიბადე და სადღაც შვიდი-რვა წლის ასაკში წამოვედით იქიდან, მერე ფოთში ვცხოვრობდით. მე იმდენად სოხუმი არ მახსოვს. მერე თითქოს ეს ომები დამთავრდა და დაიწყო რაღაც „ზასტოის“ პერიოდი. მაგ დროს გოგოებისთვის არ ვიცი, როგორ იყო, მაგრამ ბიჭებისთვის ომი გაგრძელდა. ჯერ სახლში არ დამთავრდა, სულ მოლოდინი იყო, ან დაბრუნების ან რაღაც ცვლილების, ტრავმირებული მშობლები. მესმის მაგათი, მაგრამ მათ არ იცოდნენ, რა ხდებოდა ჩვენ მხარეს, ბავშვებთან, როცა არ არსებობს სახელმწიფო, როცა პოლიციელს ყველაფრის უფლება აქვს. მილიონჯერ ვუცემივართ მეც, ჩემი მეგობრებიც, თითქოს ჩვეულებრივი ამბავი იყო მაშინ, ახლა რომ ვუყურებ, შემზარავია. ამდენი ქუჩაში გამოყრილი ორანგუტანგის გენის მატარებელი კაცი საქმის გარეშე, მიზნის გარეშე და პლუს ყველას აქვს წაგებული ომის კომპლექსი. ომი ვერ მოიგეს, მაგრამ ყველას რაღაცის დამტკიცება უნდა ან უბრალოდ ფულის შოვნა. მე ამას ვეძახი, „მეოთხე ომს“. იმ წლებში, ყოველდღე ქუჩაში რომ გამოვდიოდი, ვიცოდი, რომ უნდა მეჩხუბა ან ჩხუბს შევსწრებოდი. უცებ გადიხარ დელფინი და ბევრ ზვიგენში გიწევს სიარული, მანიპულირება.

როგორ გადარჩი, რამ გადაგარჩინა?

ეს ძალიან საინტერესო თემაა, სიმართლე რომ გითხრა, მე თვითონაც არ ვიცი. ხანდახან რომ დავფიქრდები, რაც გარშემო ხდებოდა, რაც ოჯახში ხდებოდა, რაც ოჯახს გარეთ ხდებოდა, რაც ქუჩაში ხდებოდა, არანაირი ლოგიკით მე არ უნდა გადავრჩენილიყავი. ალბათ, სადღაც ჩემშიც იყო და არის დიდი სისასტიკე, რომელსაც ფარად ვიფარებდი. სახლში თუ წიგნებს ვკითხულობდი, გარეთ რომ გამოვდიოდი და რამე თუ ხდებოდა, შემეძლო ბოლომდე სასტიკი ვყოფილიყავი. შეიძლება ამ რაღაცამ გადამარჩინა. ახლა რომ მკითხე, ახლა დავფიქრდი, არ ვიცი.

„ვინ“ თუ იყო? ადამიანი თუ იყო ამ გადარჩენის პროცესში?

შიგადაშიგ. ზოგჯერ ვიღაც, თვითონაც რომ არ იცის ისე, თავის ცხოვრების გზაზე მიდის, მაგალითად, a წერტილიდან b წერტილამდე და სადღაც გადაიკვეთები, შეიძლება რამე გითხრას, ან უბრალოდ გვერდით ამოგიდგეს და გადაგარჩინოს, ეს არის შენი დროებითი პირადი ანგელოზი, ისე რომ შეიძლება თვითონაც არ იცოდეს. ალბათ, ასეთი ადამიანები იყვნენ ოჯახშიც, სხვაგანაც, ის ხალხი, ვისთანაც ცხოვრების სხვადასხვა პერიოდში ვახლობლობდი. ძირითადად მაინც მარტო ხარ. არ მინდა, ისე გამოვიდეს, თითქოს ვამბობდე, ვაიმე, ეს რა გამოვიარე. ნახევარმა საქართველომ გამოიარა ეს. ჩემი ასაკის ნებისმიერ ადამიანს რომ ჰკითხო, ვინც სახლში არ იჯდა და გარეთ გამოდიოდა, ეს ყველაფერი გამოიარა. ჩემს შემთხვევაში ემატებოდა ის, რომ მთელი ჩემი სანათესაო, წინაპრები ჩართული იყვნენ გარკვეულ კრიმინალური სუბკულტურაში, „ქურდულს“ რომ ეძახიან. ყველა იყო კრიმინალური სამყაროს წევრი, მთელი 4-5 თაობა ასეთი იყო. ვამბობ ხოლმე, ალბათ, გენმა ჩემზე დაისვენა, რადგანაც სცენაზე გამოვედი, მაგათთვის ეს წარმოუდგენელი იყო. ზოგი 15-15 წლით იჯდა ციხეებში. გარჩევები, მკვლელობები. დიდი ბაბუა იყო გულაგის "სუჩია ვოინას" მონაწილე, უბრალო მონაწილე კი არა, შემსრულებელი. მაშინ ორი ბანაკი ხოცავდა ერთმანეთს იმის გამო, თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ქურდული სამყარო. პირდაპირ კლავდნენ, ახრჩობდნენ, ხელებს აჭრიდნენ. ამ ამბებს ბავშვობიდან მიყვებოდნენ. რომ დავფიქრდი, კი, ჰქონდა ძალა, ნებისყოფა, მაგრამ ფაქტებს თუ ავიღებთ, ჩვეულებრივი მასობრივი მკვლელი იყო, ასამდე ადამიანი ჰყავდა მოკლული. როცა ამ ხალხის მემკვიდრე ხარ, წესით, ინერციით მიდიხარ. ერთ-ერთი ადამიანი, ვინც თავისი „ანგელოზური“ როლი შეასრულა, მამაჩემია. პირველი ადამიანი იყო, რომელმაც დამანახვა სიმართლე, არადა, მაშინ ძალიან რომანტიზებული იყო ეს ყველაფერი და სხვა გზაც არ იყო  ღარიბებისთვის და დევნილებისთვის.

დამთავრდა გეტო? გამოხვედი?

იცი, გეტოდან გამოსვლა როგორი რამეა? გეტო თავიდან იყო ფიზიკური ადგილი, მერე გახდა მენტალური. ფიზიკურადაც ბოლომდე ვერ გამოვედი - ვერც მე და ვერც დევნილების დიდი ნაწილი. შეიძლება უმრავლესობა ცოტა უკეთესად ცხოვრობს, მაგრამ ეს ყველაფერი არსად წასულა. 20 წელი გავიდა, 25, 30 და უცებ შეიძლება გათენდეს დღე, როცა ისევ პურის ფულზე უნდა იჩალიჩო. უცებ ვიღაც დაგადგება „პაბეგიდან“ და ფიქრობ, ეს ხო არ არის 97 წელი, 98? როგორ შეიძლება იგივე ხდებოდეს? ყველაზე რთული მაინც ტვინით გამოსვლაა, აი, აქ, შიგნით არის რაღაც. აქედან გამოსვლაა ყველაზე რთული, თორემ ფიზიკურად შეიძლება გამოხვიდე, დასაქმდე და სადღაც, ზევით, ბიძინას გვერდითაც დაიდგა აპარტამენტი. ვიღაცამ თქვა, შეიძლება ადამიანი გამოიყვანო გეტოდან, მაგრამ ვერ გამოიყვან გეტოს ადამიანიდან. და არც დრომ და ქვეყანამ მისცა ამ ხალხს გეტოების დატოვების საშუალება. თუმცა ახლა პატარა თაობას რომ ვუყურებ, ვხედავ რაღაც გამონათებებს, სხვანაირად აზროვნებენ, სხვა პირობებში გაიზარდნენ და ის ფსიქოლოგიური ბარიერები არ აქვთ, რომლებიც ჩვენ ჩაგვიინსტალირდა.

ახლა რომ ამ თაობის იყო, ამათი ტოლი, ახლა რომ იწყებდე, წარმოგიდგენია?

ჩემთვის სულ არის ორი რაღაც: გაქცევის მუდმივი სურვილი და კიდევ ერთი: როცა ძალიან ბევრი ვეწუწუნე ჩემს თავს, შეიძლება ასე ყოფილიყო, ისე ყოფილიყო, რატომ არ გამოვიდა, ბლა-ბლა, მივხვდი, რაც მოხდა, ამ ყველაფერმა მომიყვანა აქამდე, ამან ჩამომაყალიბა იმად, რაც ვარ. ეს არის „ამორ ფატი“, ბედისწერის სიყვარული, რასაც ეძახდნენ ძველი ბერძნები. იღებ ამ ყველაფერს და ამბობ, კარგი, ამან ამდენი ზიანი მომაყენა, მაგრამ ამის გარეშე მე ეს არ ვიქნებოდი. ამიტომ არ მინდა სხვა ვიყო. უკვე ვცდილობ გეტოზე, ჩემს თავზე არ ვილაპარაკო. როცა რაღაც სფეროებში რადიკალურად იხსნები, გრძნობ, რომ  სხვებს უჩნდებათ შეგრძნება თითქოს უკვე გიცნობენ, თითქოს შენი პირადი ისტორია იციან. მაგრამ ამის გარდა კიდევ ათასი რამ ხდებოდა ჩემს ცხოვრებაში, ჩემს თავში; ტკივილის გარდა უამრავი სიამოვნება იყო ჩემს ცხოვრებაში. მაგ კუთხით შევხედო, შემიძლია ვთქვა, რომ ძალიან ბევრ ადამიანზე მეტი სიამოვნება მაქვს მიღებული და განცდილი. ხვდები, ეს მომენტიც არის - სიხარულის და სიამოვნების. და საიდუმლოებებიც, რომლებსაც თან წავიღებ.

ხშირად ბრუნდება ხოლმე ის დრო, გეტოს დრო? ახერხებ ამ ფლეშბექებისგან თავის დაცვას?

მეტ-ნაკლებად, გააჩნია რამხელა ტალღაა. ზოგჯერ პატარაა და შეიძლება ფეხზე მდგომმა გაუძლო. ზოგჯერ იმხელაა, რომ შეგიძლია შეეწინააღმდეგო მედიტაციით, წერით, გამოკვებო, როგორც ვთქვი, ის პატარა დემონები. ზოგჯერ იმდენად დიდი ტალღაა და ისე გირტყამს, რომ უბრალოდ ფეხზე წამოდგომის შანსი არ გაქვს, სანამ არ გადაივლის. ასეთ დროს არავისთან ურთიერთობა არ გინდა. ამბობ, რომ ცუდად ვარ და ის გეუბნება, მეც ცუდად ვარ. ეს დაახლოებით იმას ჰგავს, ვიღაცას რომ უთხრა, გუშინ გავიგე, რომ კიბო მაქვს და იმან გიპასუხოს, კიბო ვის არ გვაქვს. მეორე მხრივ ეს ფლეშბექები შეიძლება იყოს კარგი მომენტებიც. და საერთოდ წარსულში არ ვარ ჩაძირული და მგონია, რომ ახლა უფრო კარგი რამეები ხდება და მომავალი კიდევ უკეთესი იქნება.

“საღეჭი განთიადები SUGAR FREE“: „ეს იყო ერთადერთი უფასო და მარადიული პრივილეგია, ღამის გასართობი ცენტრი ღარიბი უბნებისთვის - შორეული ლაზერების ციალი და მილიარდი ვარსკვლავით მოჭედილი ბნელი და ცივი ცა...“

 

კიბერშამანის ავატარები და ურბანული მაგია

„კუნფუ ჯანქის“ დროს „ზომბი“ იყო, „კაიაკატაში“ „დილაა“, უკვე სულ „დილაა“, კიდევ „სოხუმის თვითაღიარებული მერია“. ადამიანს სხვადასხვა სოციალური როლი აქვს და სხვადასხვა ავატარი: ვიღაცისთვის ეს ხარ, ვიღაცისთვის ის. შეიძლება ვიღაც დარწმუნებული იყოს, რომ თავიდან ბოლომდე გიცნობს და შენც ხელს უწყობდე ამას, მაგრამ საბოლოოდ, როგორც თვითონ ამბობს, მაინც ვერავინ გიცნობს და რაც უფრო მეტი სახელი გაქვს, მით უფრო „არავინ ხარ“. ფიქრობს, რომ სახელებსაც აქვს მაგია, ისტორია და კონოტაციები და როცა სახელს იცვლი, იცვლები შენც. და არის კიდევ აფხაზეთი, მის ავატარშიც და ბიოგრაფიაშიც - საკუთარ ქვეყანაში დევნილობის აბსურდითა და ძველი თუ მომავალი ომებისგან თავის დაღწევის მცდელობით.

„ზომბი“ ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში ვიყავი. გრინჩის წასვლის მერე ძალიან რთული პერიოდი მქონდა. „ზომბი“ ხომ ნიშნავს მოსიარულე მკვდარს და დაახლოებით მაგ მდგომარეობაში ვიყავი ფიზიკურადაც, ფსიქოლოგიურადაც. მერე ცოტა ხანს დავდიოდი ძალიან საინტერესო ფსიქოლოგთან. მან შემომთავაზა ერთი მაგიური აქტის ჩადენა, რომელსაც ბევრი ადამიანი ადრეც აკეთებდა, ძველ ეგვიპტეშიც, სხვაგანაც. მითხრა, რომ საინტერესო იქნება, თუ სახელს შეიცვლი. თავიდან რთული იქნება, მაგრამ გამოგივა. დავფიქრდი და მივხვდი, რომ ეს ნამდვილი მაგია იყო. სახელის ცვლილებით სამყაროს ეუბნები, რომ „მე ვიცვლები“, ხალხს ეუბნები ამას და პირველ რიგში საკუთარ თავს. ასე გახდა მოსიარულე მკვდარი „დილა“. ცოტა რთული აღმოჩნდა შეჩვევა, მაგრამ ჩემი ტომის ხალხისთვის ეს გასაგები იყო, მისაღები.

2018 წელს, როცა ილიას უნივერსიტეტის ლიტერატურული ჯილდო მიიღე, დაჯილდოებაზე მიხვედი მაისურით, რომელსაც ეხატა აფხაზეთის დროშა და ატყდა დიდი ამბავი. ელოდი ასეთ რეაქციას?

სიმართლე გითხრა, არ ველოდი. მე მეგონა, ამდენი წლის განმვლობაში ხალხი ფიქრობდა ამ რაღაცაზე. აღმოჩნდა, რომ ამ ომის ანალიზი არ გაგვიკეთებია. ხომ შეიძლება ის მაინც ვთქვათ, რომ ეს იყო სამოქალაქო ომი, სხვა სახელმწიფოს ინიცირებული, იმ სხვამ შეგვაძულა ერთმანეთი, რომ ის სხვაა ჩვენი მტერი. სამოქალაქო ომი თბილისშიც იყო და შევრიგდით. ომის შვილი ვარ და ვიცი, რაც არის ომი. უნდა გადავლახოთ ეს და ამას ვამბობ მე, ადამიანი, რომელიც ამ ომმა დააზარალა და ისე დააზარალა, რომ ჩემი ცხოვრება ისევ მაგ ინერციით მიდის, ჯერ კიდევ ვერ ამოვედი, თან საკუთარ ქვეყანაში. ყველაზე მეტი სიგიჟე კიდევ ეს არის. სხვაგან რომ ვიყო, ვიტყოდი, სხვა ადგილიდან მოვედი, კულტურების ქრეში მოხდა. მაგრამ ჩემს ქვეყანაში ამრეზით მეძახდნენ ლტოლვილს, მარტო მე კი არა კიდევ 300 ათას კაცს. თუ იმას ვაწვებით, რომ ერთმანეთი გვჭირდება და საერთო სახელმწიფოში გვინდა ცხოვრება, იქნებ ეს ნაბიჯიც გადავდგათ და ვთქვათ, რომ მოდი, კონფედერაცია გავაკეთოთ, ან რამე სხვა. მთავარია, ეს ხალხი დაბრუნდეს უკან. ჩვენ არ ვიყოთ ერთმანეთის მტრები და ნამდვილ მტერს არ მივცეთ ჩვენით მანიპულირების საშუალება, რუსეთს ვგულისხმობ ამ შემთხვევაში. ლიტერატურას რომ დავუბრუნდეთ, კაცობრიობის პირველ ეპოსს - გილგამეში და ენქიდუ ერთმანეთის მტრები იყვნენ. ერთ დღესაც მოილაპარაკეს და მეგობრები გახდნენ, ძმაკაცები. ღმერთები, რომლებიც ხან ერთზე დებდნენ ფსონს, ხან მეორეზე, საერთოდ გაგიჟდნენ, როცა ეს „მტრები“ გაერთიანდნენ და კიდევ უფრო დიდი ძალა გახდნენ.

როგორც მახსოვს, იყვნენ მხარდამჭერებიც, მაგრამ ეს მაინც მასობრივი აგრესია იყო. ძნელია ეს, „სამიზნედ“ ყოფნა?

პოლიტიკოსები, მწერლები, ვიღაცები საშინელი სიტყვებით მომიხსენიებდნენ, წერილებს მწერდნენ და მოღალატედ მაცხადებდნენ, სადღაც „სტრელებზე“ მიბარებდნენ და ჩემი ძველი ინერციით ყველგან მივდიოდი და კაციშვილი არ მოდიოდა. ომის შვილი ვარ, მაგრამ რას მოგვიტანს კიდევ ერთი ომი? ვისაც ომი უნდა, ისევ სისხლის ღვრა უნდა, ეს ხალხი ცუდი ხალხია. მაისურზე მეუბნებოდნენ, სადაც გნახავ, თავზე დაგახევთო, ამიტომ ავდექი და აფხაზური დროშის ტატუ გავიკეთე, ახლა კანის ახევა მოუწევთ. ვნახოთ, აბა. 7 ვარსკვლავია და ხელი. რეალური ახსნა იმდენად კარგი არ აქვს, შვიდი რეგიონს ნიშნავს, მაგრამ მე შემიძლია ასეც ავხსნა, რომ ეს არის ხელი, რომელიც მზის გალაქტიკაში შვიდ პლანეტას ესალმება. ჰაკიმ ბეის აქვს ნათქვამი, სიტყვები და შინაარსები იქამდე ეკუთვნის სხვა სტრუქტურებს და სხვა ადამიანებს, სანამ ამ სიტყვებს და შინაარსებს არ დაიბრუნებო. არის რაღაც სიტყვები და სიმბოლოები, რომლებიც უნდა უნდა დავიბრუნოთ, ტყვეობიდან დავიხსნათ.

შეიძლება ვთქვათ, რომ ომი არ დამთავრებულა? თუმცა რაღაც ბრძოლები მოვიგეთ ან წავაგეთ შენმა თაობამ...

შენმა თაობამ, ჩემმა თაობამ, კი, მაგრამ ომი არ დამთავრებულა. ყოველდღე, როცა ვიღვიძებ და როცა ვიძინებ, მაგას სულ გრძნობ, ამიტომ ვცდილობ ეს ომიც სხვა სიბრტყეში გადავიტანო, უფრო ემპათიის, რაღაცის შექმნის. ახლა რასაც ვამბობ, სხვა ომის შვილმა რომ წაიკითხოს, შეიძლება თქვას, რომ ამას ომი არ უნახავს, სადღაც წავიდა, გამოშტერდა. სინამდვილეში ამ ომის ღრმა გაანალიზებით იქამდე მიდიხარ, რომ შერიგებისკენ უნდა წახვიდე. მაგრამ თუ გვინდა, ისევ ისე ვიყოთ და 20-30 წლის წინ როგორც ვიძახდით, მტრები არიან და გენოციდი მოაწყვეს, და აფხაზებიც ზუსტად ასე ამბობენ ჩვენზე, მაშინ კი, ბატონო, გავაგრძელოთ. ომი ყველაზე მარტივია. უფრო ძლიერი მეომარი ხარ მაშინ, როცა ზუსტად იცი, რომ ომი შეგიძლია, მაგრამ ამას არ იზამ, სხვა გამოსავალს იპოვი.

შენთვის იარაღია ლიტერატურა, მუსიკა. კიდევ რა არის შენი იარაღი და რა არის ის, რაც ამ თაობას სჭირდება ომში გასამარჯვებლად?

ლაპარაკი, მაქსიმალური დიალოგი. მაქსიმალური მიღება სხვა, განსხვავებული ადამიანის, რამდენადაც ის შეიძლება არ ჯდებოდეს შენს სტანდარტში, შენს გემოვნებაში. ახლა იმას კი არ ვამბობ, რომ ყველაფერს მივხვდი ამ სამყაროში და ბრძენი ვარ. შეიძლება ბევრ რამეში ვცდები და ზუსტად ვიცი, რომ ვცდები და იმასაც ვუშვებ, რომ ის, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანი მგონია, არ იყოს ასეთი. სწორედ ეს არის „ამორ ფატი“ - ის რადიკალური მიღება. და კიდევ დიდი იარაღია ახალი ტექნოლოგიები, ურბანული მაგია. ჩვენთან, სტარტაპში არიან ძალიან პატარა ბავშვები - 16  წლისებიც. იმდენ ადრენალინს იღებენ, იმდენ პერსპექტივას ხედავენ, რომ სულ სხვანაირები ხდებიან, მათ უკვე აქვთ ტექნოლოგიური თუ ფსიქოდელიური გამოცდილება.

ხარ მუსიკოსი, მწერალი და კიბერ... ვინ?

მე ვამბობ კიბერშამანს. კი, ზურა ჯიშკარიანი ამ სამ რაღაცას ითავსებს გარეგნულად, სოციალურად. თუმცა შიგნით, დაკეტილ კარს მიღმა სხვა რაღაცებიც ხდება, რასაც არავის აჩვენებ. ხანდახან ის უფრო მნიშვნელოვანია, რასაც არავის აჩვენებენ. კასტანედას აქვს ნათქვამი, თუ მეგობრები ჩარჩოში გსვამენ და გეუბნებიან, რომ შენ ეს ხარ, ისინი შავი მაგები არიან და გაუცნობიერებლად, საზოგადოებასთან ერთად, შენ დამორჩილებას ცდილობენო. კონკრეტულ როლს მოჰყვება ქცევის კონკრეტული მოდელი და უკვე განეიტრალებული ხარ, აღარ ხარ სახიფათო და მოულოდნელი. მართალია, ეს საზღვრები მკაფიო არ არის. დროის საზღვრებიც არ არის მკაფიო. აი, „ზომბი“ და „დილა“ რომ ვთქვი, ეს იყო ზღვარგამყოფი, ნამდვილი ეტაპები. ჩემი იდეალი იქნებოდა ვყოფილიყავი ალგორითმი, პირადი ისტორიისა და ეგოს გარეშე. კიდევ ის ვარ, ვინც ჩემს დასთან ცხოვრობს და დისშვილებს ეთამაშება. კიდევ სხვა ბევრიც ვარ, მგონი პერსონალური პრობლემა მაქვს. ვიღაცები მიდიან ხოლმე, მეფანტებიან და ვეძახი, დაბრუნდით, მოდით. ისინი სხვადასხვა დროს, ადგილს ინახავენ და წერის დროს მჭირდებიან.

როგორ გახდი კიბერშამანი? სად ისწავლე?

ჩემით. რაც კი მისწავლია, ყველაფერი ჩემით ვისწავლე. პროფესიით სოციოლოგი ვარ. პროფესიაც არ არის. სამი წელი დავდიოდი უნივერსიტეტში, მერე დავანებე თავი, არც დიპლომი მაქვს, არაფერი არ მაქვს. სოციოლოგია ძალიან საინტერესო მეცნიერებაა. ბევრნაირ პერსპექტივას გაძლევს. სოციოლოგიაში სწავლობენ სხვადასხვა დროს, სხვადასხვა კულტურაში როგორი ჩვევები იყო, ხალხი როგორ აზროვნებდა და ასე შემდეგ. უყურებ, როგორ იცვლება სამყარო ყოველ ათ წელიწადში, ყოველ ორ წელიწადში; როგორ იცვლება ხალხი, ლაპარაკის მანერაც კი. ხვდები, რომ არაფერია მარადიული, ყველაფერი ცვლაშია. სოციოლოგია პერსპექტივას გაძლევს, სამყაროს შეხედო ცოტა ფართოდ, განიერად, წარსულშიც ჩაიხედო, მომავალშიც და არ ჩათვალო, რომ შენ ხარ სამყარო ცენტრი და ყველაფერი შენ გარშემო ტრიალებს.

“საღეჭი განთიადები SUGAR FREE“: „ამ სამყაროს არ უნდა გადარჩენა, ამ თამაშში ყველაფერი გაფუჭებულია, - ვთქვი მე, სანამ რევოლვერის ბარაბანი ტრიალებდა. ტყვიამ წითლად მოციმციმე მარსივით პატარა ნახვრეტი დამიტოვა თავის ქალაში და მე დავეცი, როგორც ფოთოლი შემოდგომის, რომელიც ზოგჯერ ზაფხულის, ზოგჯერ კი რეალობის დასასრულს იუწყება...“

 

„კიბერგალაკტიონი“ და მოლაპარაკე საფლავის ქვები

ის „მოგზაურია“, რომელიც ვერაფერს უხერხებს ახლის ნახვის, ახლის აღმოჩენის სურვილს, რომლისთვისაც „აღთქმული მიწა“ ის იქნება, სადაც სიკვდილს დაამარცხებენ, პირველი ეტაპისთვის ინფორმაციულ სიკვდილს მაინც. „გაცოცხლების“ საქმეა მისი ახლანდელი სტარტაპიც, კომპანია, სადაც ჩეთბოტებს აკეთებენ. ასე „გააცოცხლა“ გალაკტიონი და უნდა სხვებიც „გაცოცხლდნენ“. სტარტაპი და ბიზნესმენებთან მოლაპარაკებები „ინტერაქტიული საფლავის ქვებისთვის“ ფინანსების მოსაპოვებლად სჭირდება. ჩემი სიკვდილის არ მეშინიაო, ამბობს, მკვდრები ჩემი მეგობრები არიან, უბრალოდ სხვისი სიკვდილები უფრო მაშინებს. იმ ზურა ჯიშკარიანს, ვისზეც ახლა ვლაპარაკობთ, უყვარს ვიღაც ხალხი და მათი დაკარგვის ეშინიაო. პირველი იყო „კიბერგალაკტიონი“, მერე კი უნდა იყოს „სიკვდილის დიზაინის“ ახალი ეტაპი, როცა „ინტერაქტიული საფლავის ქვები“ გარდაცვლილთა მოგონებებს შეინახავენ და ამაზე მოგიყვებიან.

გალაკტიონი არის ძალიან მუსიკალური, საოცრად მუსიკალური. კითხულობ და ემოციის, აზრის გარდა არის დიდი მუსიკაც. ვინც ამ პროექტზე ვმუშაობდით გვინდოდა, რომ ტექსტის კითხვის ნაცვლად ელაპარაკათ ავტორთან, ელაპარაკათ პერსონაჟებთან, პირად ინტერაქციაში შესულიყვნენ და როგორღაც დაგვემარცხებინა გალაკტიონის ინფორმაციული სიკვდილი. იმდენად ჩაციკლული იყო თვითონაც ამ სიკვდილის თემაზე, რომ ეგეც ბუნებრივად ჩაჯდა. კიდევ იყო ერთი მიზეზი - შეუთავსებლის შეთავსება, როცა ამის შემდეგ სრულიად ახალი იბადება. გალაკტიონი ძალიან შორს იყო ტექნოლოგიებისგან, „კიბერგალაკტიონი“ კი ღრმად ტექნოლოგიური პროექტია, აი, სამეცნიერო ფანტასტიკის დონემდე რომ ადის. საბოლოოდ, ამას ვაკეთებთ ახლაც კომპანიაში. „ნარატივ-დიზაინერებს“ ვეძახით იმ ადამიანებს, რომლებიც არიან ნახევრად მწერლები, ნახევრად კოპირაიტერები და თან ესმით, როგორ მუშაობენ ალგორითმები. ეს ყველაფერი რომ ერთდება, გამოდის ძალიან საინტერესო რამ.

არის მოთხოვნილება? ვისთვის აკეთებთ ჩეთბოტებს, კომერციული კომპანიებისთვის?

კომპანიებისთვისაც. ახლა ეს სტარტაპი უფრო კომერციული პროექტია, რომელიც მჭირდება იმისთვის, რომ ფინანსები ვიშოვო სახვა პროექტებისთვის, პირველ რიგში „ინტერაქტიული საფლავის ქვებისთვის“. საერთოდ, ჩეთბოტი მომავალია. დღეს ყველა კომპანიას სჭირდება ჩეთბოტი. მანქანას კი ელაპარაკები, მაგრამ ჩეთბოტის ტექსტი უნდა იყოს ბუნებრივი, ემპათიური და ისე დალაგდეს სიტყვები, რომ ნამდვილ ემოციას გრძნობდეს ადამიანი. ბოლო კვლევებით აღმოჩნდა, რომ მნიშვნელობა არ აქვს მანქანას ელაპარაკები თუ ადამიანს, აქტიურდება ტვინის ერთი და იგივე ზონა, ანუ სინამდვილეში ტვინი განსხვავებას ვერ აღიქვამს, ამიტომ ჩნდება ეთიკის საკითხები, ნდობის, ესთეტიკის. წარმოუდგენელ სიღრმეებში მიდიან ადამიანები მანქანასთან ლაპარაკის დროს. სასწაულია, სიყვარულს უხსნიან, მიუხედავად იმისა, რომ იციან მანქანას ელაპარაკებიან, საიდუმლოებებს უყვებიან, რჩევებს ეკითხებიან: გოგოს დავშორდი... ბიჭს დავშორდი... რას მირჩევ, გალაკტიონ? და ისიც რაღაც ლექსით უპასუხებს. ახლა ცოტა დაძველდა, ერთი-ორი წელია, არ დამიაფდეითებია. „ემოცია“, „ადამიანურობა“ - ეს არის ჩეთბოტინგის და ჩვენი სტარტაპის Anima Chatbotics-ის მთავარი პრინციპი, ჩვენც ამას ვაკეთებთ. მერე ვნახოთ, რა იქნება ხელოვნური ინტელექტსაც რომ დავამატებთ. ხელოვნურ ინტელექტს უკვე შეეძლება ავტორი გააანალიზოს და შექმნას სრულიად ახალი ტექსტი. მაგალითად, დაახლოებით „ლურჯა ცხენების“ მსგავსი და ესეც ახალი სფეროა - ვინ არის ავტორი? ავტორი საერთოდ ქრება.

მწერლების წინააღმდეგ მუშაობ? საფრთხე ემუქრებათ?

კი, საფრთხეა, მაგრამ მწერლები საფრთხეს უნდა გრძნობდნენ. მწერლობა სახიფათო პროფესიაა რაღაც გაგებით და უნდა დარჩეს სახიფათოდ. არ მგონია, ადამიანი-ავტორის როლი დაიკარგოს, მაგრამ გაფრთხილება კი იქნება, რომ მეტი „სისხლი“ ჩადონ ტექსტებში ან სულაც მეტი „სიხარული“. პაატა შამუგიას შევთავაზე ჩეთბოტი, ვუთხარი: შენ შეგიძლია გააკეთო შენი თავის ისეთი ჩეთბოტი, რომ, მაგალითად, ჟურნალისტი ინტერვიუსთვის ჩეთბოტს დაელაპარაკება. ამას გარდა, სიცოცხლეში რაღაცებს რომ დაწერ, მერე შეიძლება გაჩნდეს პროგრამები, რომლებიც გააგრძელებენ წერას და ეს იქნება შენი პოსტბიოლოგიური შემოქმედება. მერე შეიძლება სკოლაში ასწავლონ პაატა შამუგიას ბიოლოგიური და პოსტბიოლოგიური შემოქმედება... აუცილებელი არ არის ეს დღეს და ხვალ მოხდეს, მაგრამ უახლოეს წლებში შეიძლება გაჩნდეს ამის შესაძლებლობა. ხომ არის უკვე ალგორითმი, რომელიც ახალ ამბებს წერს. მშრალად კი არ წერს, აანალიზებს. მაგალითად საფეხბურთო მატჩში ერთმა გუნდმა მეორეს მოუგო ხუთით ნული, პროგრამა ხვდება, რომ დიდი ანგარიშია და წერს, ეს გამანადგურებელი დამარცხებაა. დამოკიდებულებას, ემოციას სვამს ტექსტში. ეს საწყისი ეტაპია, კიდევ განვითარდება. ეს ტერა ინკოგნიტაა ჩემთვის, უცნობი ტერიტორია. შეიძლება სისულელეა, შეიძლება ავტორები „მოკლას“, მაგრამ არსებობის უფლება აქვს. გაჩნდება სხვა ტექსტები და გაჩნდება სხვანაირი ლიტერატურა. შეიძლება ავტორზე უკეთესიც გამოუვიდეს.

მაგრამ ამბობენ, რომ ეს შეიძლება ბევრ ჟანრს არ დაემუქროს, უფრო მარტივ სტრუქტურებს, ფენტეზის, თუნდაც დეტექტივს, აი, „ულისეს“ ვერ დაწერსო.

კი, ამბობენ, მაგრამ ვერ ვიქნები ბოლომდე დარწმუნებული. შეიძლება სულ პირიქითაც გამოვიდეს. შეიძლება უკეთესად სწორედ არაცნობიერ ნაკადებზე დაფუძნებული ტექსტები დაწეროს. ალგორითმს შეუძლია გაცილებით მეტი სიღრმე იპოვოს. ადამიანს თუ თვეები დასჭირდება ყველაფრის წასაკითხად, დასამუშავებლად, წყაროებთან შესადარებლად, გავლენებისგან გასათავისუფლებლად, ხელოვნური ინტელექტი ამას წამებში იზამს. იმის „ნებასაც“ თუ მისცემ, რომ რაღაც „თავისი“ დაამატოს, გადაადაროს ერთმანეთთან, რომ აბსოლუტური „მამბო-ჯამბო-სისულელე“ არ გამოუვიდეს, რთული იქნება მასთან კონკურენცია. ადამიანზე გაცილებით სწრაფი იქნება. მუსიკის „გაკეთება“ ოდნავ უფრო რთული იქნება. აი, რაც შეეხება მხატვრობას, ჩათვალე, რომ უკვე „ჩაძირულია“, პროგრამებში ვიზუალურ იმიჯებს, ახლა ყველაზე კარგად ავითარებენ. ტექსტი ჯერ კიდევ რთულია და უფრო რთულია მუსიკაც, მაგრამ არის უკვე მანქანები, რომლებიც მშვენიერ აბსტრაქტულ ნამუშევრებს ქმნიან. 

ასე რომ, რამდენიმე წლის შემდეგ შეგვიძლია წავიდეთ KENE11-ის პერსონალურ გამოფენაზე?

კი, გამოფენაზე და წიგნის პრეზენტაციაზეც. ყველაზე კარგი მაინც მერჯინგი იქნება - ადამიანების შესაძლებლობას თუ მივუერთებთ ხელოვნური ინტელექტის შესაძლებლობებს. აი, სწორედ ამის შემდეგ შეიძლება გაჩნდეს ახალი ჟანრები, ახალი თემები და შეიცვალოს შეხედულებები სამყაროზე. როცა მე და შენ შეგვეძლება, მაგალითად, 10 ტერაბაიტი ინფორმაციის გადამუშავება წამის მეასედში, უკვე სხვანაირი დიალოგი გვექნება და სხვა ტექსტებსაც დავწერთ, შეიძლება ტექსტის დაწერა არც მოგვინდეს, ეგეც არ ვიცი. ერთი მხრივ, ლიტერატურა იმდენად ძველი და მუდმივია, რომ არ გაქრება, მეორე მხრივ, იმდენი ძველი და მუდმივი რამ გამქრალა, რომ არ ვიცი... ლიტერატურა ჯერ ისევ ადამიანის სულის გამოძახილია, სანამ ადამიანები ვართ და არა კიბორგები, ასეც იქნება, ალბათ.

 „ინტერაქტიული საფლავები“, „კიბერგალაკტიონი“, ბლოგებშიც, წიგნშიც, ახლაც რომ ვლაპარაკობთ, სულ არის ეს თემა, სიკვდილის, ადამიანის უკვალოდ არგაქრობის, მკვდრებზე და მკვდრების მოგონებების შენახვის...

როგორიც უნდა წარმოვიდგინოთ მომავლის სამყაროს მოდელები, მინდა, რომ იქ იყოს ეს საფლავის ქვები, რომლებსაც ადამიანების მოგონებები ექნებათ შენახული. ასე, სიკვდილი შეიძლება იქცეს გზის დასასრულად კი არა, ახალი გზის ან ბევრი სხვადასხვა გზის დასაწყისად. მოგონებები მნიშვნელოვანია. არ მინდა, „მოკვდა და მორჩა ყველაფერი“. საინტერესოა, რომ მეცნიერება და ტექნოლოგია გვაძლევს ამის საშუალებას, ეს რაღაც ახალია, რაღაც გაუგონარი, ჩემთვის, ყოველ შემთხვევაში და ამაზე მაჟრიალებს. ამ ცნობისმოყვარეობას ვერ ვიკავებ, ბევრი ინფორმაცია მაქვს და კიდევ მეტი მჭირდება. ზუსტად ვიცი, რომ ამის იქით კიდევ რაღაც გამოჩნდება, კიდევ რაღაც იქნება ისეთი, რაც აქამდე არ გაგვიგია ადამიანებს. მაინტერესებს და ეს სურვილების ბოლო რა არის. აი, როგორ გითხრა, ძველი მოგზაურები რომ იყვნენ, გაშლილ ზღვაში რომ შედიოდნენ და ინსტინქტურად გრძნობდნენ, სადღაც, წინ მიწა დახვდებათ და იმ მიწაზე კიდევ რაღაც იქნებოდა.

მივალთ იმ მიწამდე? მომავლის როგორი ვერსიები წარმოგიდგენია და კონკრეტულად ჩვენი მომავლის?

ათასნაირ ვერსიას განვიხილავ. ადრე უფრო ოპტიმისტი ვიყავი. იყო ასეთი, კოსმისტების მიმდინარეობა და მათი ოცნება იყო მულტიპლანეტარული სისტემა. სახელმწიფოები ახლანდელი გაგებით არ არსებობენ, იქნება დეცენტრალიზებული მმართველობა და ასე შემდეგ. მაგრამ ახლა მსოფლიოს რომ ვუყურებ, ალბათ, ტრანსჰუმანისტების ოცნება, ოცნებად დარჩება. ზოგჯერ ვფიქრობ, რომ შეიძლება არაფერიც არ გამოვიდეს, აბსოლუტურად განწირულები ვართ ან სტაგნაციისთვის, ყველაზე კარგი გაგებით, ან უკუსვლისთვის. თუნდაც ახლა, ჩვენ კი ვლაპარაკობთ შორს წასულ ტექნოლოგიებზე, მაგრამ თან მილიონობით ბავშვის შიმშილს ვუყურებთ, ძალადობას, ჰომოფობიას, ომებს, ხოცვა-ჟლეტას, ტრეფიკინგს, ახლა არ იყო ხალიფატი? ატომური იარაღი, გლობალური დათბობა... ჩემი „მოუდები“ როცა იცვლება ძალიან პესიმისტურიდან ოპტიმისტურისკენ, მაშინ სხვანაირად ვხედავ ყველაფერს, მაგალითად, ასე - კი, ჩვენი ცივილიზაცია მულტიპლანეტარული გახდება და ჩვენ ნელ-ნელა მოვიშორებთ ყველა ამ სენს.

შენი მომავლის? მომავლის ზურა ჯიშკარიანის როგორი ვერსიებია?

დავიწყებ იმით, რომ ხშირად ჩემს წარმოდგენებში ჩემი მომავალი საერთოდ არ არის, თუმცა 10 წლის წინათაც ვერ წარმომედგინა „10 წლის მერე ცოცხალი ზურა ჯიშკარიანი“. ჯერ კიდევ ვარ. მინდა კიდევ ვიყო, საკუთარი თავის გასამხნევებლად თუ მაგალითის მისაცემად მათთვის, ვინც ერთ ნაბიჯშია ხელის ჩაქნევამდე, როგორც მე ვყოფილვარ ბევრჯერ და ვიღაცას გამოვუყვანივარ. რომ, აი, რამდენი რამ მოხდა და რაღაცებს მაინც ვაკეთებ... თუმცა არის კიდევ ერთი ვერსია: მარსზე ვართ მე და ჩემი შვილიშვილი სოკოებს ვჭამთ და ვუყვები დედამიწის შესახებ. არ ვიხსენებ არც გეტოს და არც ომებს. უბრალოდ, ვყვები, რამდენი ოკეანე იყო, რამდენი კარგი მწერალი, რამდენი კარგი ადამიანი და ასე შემდეგ. ის სხვა ცივილიზაციაში უნდა გაიზარდოს და რატომ უნდა დავუბინძურო ტვინი. ეს ბაბუობის ერთადერთი ვერსიაა, რომლის ნაკლებად მჯერა, მაგრამ გაასწორებდა. ახლანდელი წლები არის ყველაზე გარდამტეხი. სტაგნაციური ძალები, ომისკენ მომართული ძალები, პროგრესისტული ძალები - ყველა არის გიჟივით მომართული და გააქტიურებული და ყველა ჩალიჩობს მომავლის თავისი ვერსიის გატანას. ვიღაცამ თქვა, პირველად მსოფლიოს ისტორიაში, ყველა ეპოქა ერთდროულად არისო. არსებობენ პირველყოფილი ტომები, არსებობს სილიკონის ველი, არსებობს რაღაც ნაცისტების რეიდები, უკიდურესი ჩაგვრა და უკიდურესი ემანსიპაცია და ეს ყველაფერი ერთ დროშია. საინტერესო დროში გეცხოვროსო - მგონი, ამ წყევლაში ვართ, თუმცა ეს დრო საინტერესო პერსპექტივის და საინტერესო საქმეების კეთების საშუალებასაც იძლევა. შანსია, რომელიმე სუპერთრიპში ჩავვარდეთ და აღარ ამოვიდეთ.

“საღეჭი განთიადები SUGAR FREE“: „მაგრამ მე ვიცოდი, რომ ეს არ იყო დასასრული. მისი ეთერი, მისი სიტყვები სამუდამოდ გაჰყვება რადიოტალღას ღია კოსმოსში, გადალახავს ჰელიოპაუზას და იქამდე ივლის, ვიდრე სამყაროს საზღვრებს არ მიადგება, იქ, სადაც სხვა რეალობა იწყება, ის, რომლის პირატული ვერსიაც ვართ ჩვენ...“

"Ay! / მე ვარ შვილი ზღვის, გატეხილი ცის / არ მჯერა პოლიციის, მჯერა "ქარი ქრის" / წვიმების, კორპუსის, ტომის ძახილის / რეპორტიორი ვარ გეტოების ბიბისის... / სალამი მამაქალაქს, სალამი პორტო ფრანკოს / ქალაქში ყველა ბირჟას და პრიტონს და bando-ს / სოფლებს, ჩანს სადაც ნახტომი ირმის... / და KayaKata ისმის..."

F.S.

არ ვიცი „ფიესი“ (Future Scriptum) ვინმემ გამოიყენა თუ არა აქამდე, არ იგუგლება. ვიღაცა აუცილებლად იზამდა. მთავარი ახლა ეს არ არის. მთავარია, სამყაროში ზურა ჯიშკარიანის ოპტიმისტური „მოუდები“ დაინსტალირდეს და მოწყალე იყოს მომავალში ამ ტექსტის ყველა წამკითხველი. ახსოვდეს, როცა „დილა“ თავის ტექსტებში სამყაროების საზღვრებს ცვლიდა, როცა ხელოვნურ ინტელექტზე მუშაობდა და ჩეთბოტებს აკეთებდა, როცა საფლავის ქვების ალაპარაკებას ცდილობდა, საქართველოს 20% ოკუპირებული იყო. ამ საუბრიდან ერთ კვირაში კი, თბილისის ცენტრში ანტისაოკუპაციო აქციას სასტიკად დაარბევენ... უბრალოდ, ახსოვდეს.