ნიკოლა მაძიროვი: მჯერა სიჩუმის, მხოლოდ როგორც სიტყვის დასაწყისის და არა სიტყვის არყოფნის


ნიკოლა მაძიროვი: მჯერა სიჩუმის, მხოლოდ როგორც სიტყვის დასაწყისის და არა სიტყვის არყოფნის




 
ზაზა კოშკაძე: საიდან იღებთ თქვენი ლექსების ძირითად კონცეფციებს და რა გიბიძგებთ რეაგირებდეთ პოეზიის მეშვეობით? ასევე საინტერესოა, თქვენი პოეტური რეფლექსია უფრო არსებული სამყაროს აღწერაა თუ იმ ყველაფრის რეკონსტრუქცია, რასაც გარშემო ხედავთ? 
 
ნიკოლა მაძიროვი: რეალობის ღია ფანჯარა საშუალებას გაძლევს, ხელით შეეხო საკუთარ შიშებსა და ოცნებებს, იგრძნო სამყაროს დინამიკა, მაშინაც კი, როცა შენი საკუთრების უხილავი ფესვების გჯერა. ჩემი გვარი “მიგრანტს” ნიშნავს, ეს მხოლოდ მას შემდეგ აღმოვაჩინე, რაც ინტენსიურად დავიწყე მოგზაურობა. ამ ინფორმაციამ შიში ჩამინერგა, ამიტომ გადავწყვიტე საგნებისთვის დაკვირვებით შემერჩია სახელები, ფრთხილად შევხებოდი, ხელახლა აღმომეჩინა...…ყოველთვის ვინტერესდები ხოლმე, ვისი სახელობისაა ქუჩა, რომელზეც ვცხოვრობ, ვიკვლევ - ისტორიის წიგნებიდან აქვთ აღებული ეს სახელი თუ ქალაქის პერსონალურ ამბებს განეკუთვნება. ერთ-ერთ თავის უკანასკნელ ინტერვიუში მაჰმუდ დერვიში ამბობს, რომ თანამედროვე ეპოქაში, მსოფლიოში ყველა ბრძოლა ტოპონიმების შეცვლის მიზნით მოხდა. ის სვამს კითხვას: „რომელი სივრცე უფრო ძლიერი გეჩვენებათ, ენა თუ გეოგრაფია?“ ჩემი დროებითი სახლები გრძელდება ენებში, რომლებიც არ მესმის და მოგონებებში, რომლებსაც მე არასდროს მივუბრუნდები. მე ფოტოებს ვუღებ ოთახებს, სადაც ვცხოვრობ ნაცვლად მონუმენტებისა, სასტუმროების გარშემო. ყოველი ნაოჭი საწოლის ზეწარზე სტერილურ სასტუმროს ოთახში, ან სკამისგან ფეხის ჩაღრმავებული კვალი სქელ ხალიჩაზე - ეს ყველაფერი ვიღაცის აქ ყოფნაზე მიუთითებს, რომელიც შეიძლება კიდევ დაბრუნდეს. ოთახში განთავსებული საგნების სტრუქტურა იმ სახლების სისხლის მიმოქცევას წარმოადგენს, რომლებშიც მე ვცხოვრობ და შემდეგ ვტოვებ. როცა სადღაც მივდივარ, ყოველთვის მეჩვენება, რომ ეს დაბრუნებაა. საერთოდ, მშენებლები ცხოვრობენ ხოლმე დროებით კაბინებში იმ შენობების გარშემო, რომლებიც სამუდამოდ რჩებიან იმ ადგილებზე. მეც სწორედ ასე ვცხოვრობ იმ საგნების გარშემო, რაზეც ვწერ, ვცდილობ სიტყვებისა და მოძრაობებისგან სახლი ავაგო. ზაგაევსკი ამბობს, რომ ლექსის წერა საჰაერო ბურთის მართვას ჰგავს, სადაც საჭეზე მეტად ქარს უნდა მიენდო. მე ლექსს აღვიქვამ იმ სხეულად, რომელიც ყოველი ახალი წაკითხვისას ხელახლა დისლოცირდება. ასევე თავად სიტყვა “Pოემ”-საც ძალიან მოწყვლადი და უმანკო ჟღერადობა აქვს, თუმცა მას შეუძლია ქაოსის გამოწვევა ყველაზე კონტროლირებად საზოგადოებებშიც კი. დიქტატორებს ეშინიათ სიტყვის მეორე და მესამე მნიშვნელობების, რადგან ისინი ახდენენ მისი პირველი მნიშვნელობის კონსტრუირებას. 
 
 
ზ. კ.: რამდენად დიდია თქვენს მიერ გამოვლილი ომისა და პოლიტიკური პროცესების გავლენა თქვენს პოეზიაზე? 
 
ნ. მ.: მე ბალკანეთის ომის დროს დევნილთა შთამომავალი ვარ, რომლებიც ასი წლის წინ სარდაფში იმალებოდნენ, რათა გადარჩენილიყვნენ. მათი მშობლიური ენა სიჩუმე იყო. მე 18 წლის ვიყავი, როცა ახალი ომები დაიწყო იუგოსლავიაში. ჩემს სუფთა ღამის პიჟამას პოლიტიკოსებმა სამხედრო ფორმა გადააფარეს, ჩემსავე საწოლზე. ერთი პოლიტიკური სისტემა მეორემ შეცვალა. ეს ორივე ცვლილება ერთდროულად მოვიდა, რომლითაც ბავშვების შუშის კედლებიც დაიმსხვრა და ჩემი სიმტკიცის სქელი ფარდაც. სამწუხაროდ, სკოლის საკითხავ სიაში შესული ავტორები ან სახელმწიფოს მტრად გამოაცხადეს ან კლასიკოსად აღიარეს, რაც მხოლოდ ერთ რამეს ნიშნავდა: მათ აღარავინ კითხულობდა. მომიწია თავად გადამეჭრა ჭიპლარი და ევროპული ლიტერატურის უფრო ფართო კონტექსტში ვინტეგრირებულიყავი. მას შემდეგ მთელი ჩემი ცხოვრება თავისით იქცა გაქცევად - თუმცა არა რაღაცისგან გაქცევად, არამედ რაღაცისკენ გაქცევად. მე დროის მიერ ჩვენს კანზე დატოვებულ იარებს უფრო ვენდობი, ვიდრე ორნამენტებს სამხედრო ფორმაზე. როცა ჯარისკაცი კვდება, ვიღაც მის ფორმას ისაკუთრებს, ხოლო მის საოჯახო ფოტოებსა და წერილებს ჯიბიდან იღებს და ყრის. მე მხოლოდ ჩემი წინაპრების ისტორიას ვიმეორებ, რომლებიც იძულებული იყვნენ სახლები მიეტოვებინათ, თუმცა გასაღები ყოველითვის თან მიჰქონდათ - გასაღები, რომელიც მხოლოდ მოგონებათა ჭიშკარს აღებს. მე გასაღებები თან არ მიმაქვს, როცა ვმოგზაურობ. ენა გახდა ჩემი სიმტკიცის ერთადერთი ზღურბლი. ხშირად მახსენდება ჩარლზ სიმიკის სიტყვები, რომელმაც თქვა, რომ ის დევნილობას არ უქცევია პოეტად, თუმცა ამან ის აქცია იმგვარ პოეტად, როგორიც იყო. ბალკანეთი სავსეა ათასგვარი ოფიცალური ჭეშმარიტებით და ამავე ინტენსივობის პიროვნული ტკივილებით, ყოველი ახალი მოხაზული საზღვრის გაყოლებაზე. ოფიციალური ომები მხოლოდ გმირების გამოსავლენად არსებობს. არაოფიციალურ ომებში მხოლოდ მსხვერპლები არსებობენ. ამ ყალბი მშვიდობის პერიოდებში თავს თვით-დევნილად ვგრძნობ. ცივმა ომმა მხოლოდ ის მასწავლა, რომ სითბო უნდა მეძებნა ორ სიჩუმეს შორის. მე არ მჯერა, რომ პოეზიას სამყაროს შეცვლა შეუძლია. უფრო ვიტყოდი, რომ პოეტურობის ბუნებას ცვლის თავად სამყარო, ზოგჯერ აუპატიურებს კიდეც. ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში რამდენიმე ანთოლოგია დაიბეჭდა დევნილებზე. ისე მოხდა, რომ თავის ყველგანმყოფობის სახელით, პოეტს შეუძლია საკუთარ რბილ სავარძელში მჯდარმა წეროს უსახლკარო ადამიანებით სავსე კარვებზე, დაღლილ თვალებსა და იმედგაცრუებაზე. პოეტის სიფხიზლე მის სადმე ყოფნას არ ნიშნავს. როგორც დარვიშმა აღნიშნა, გამარჯვება და მარცხი არ შეიძლება განისაზღვროს სამხედრო ტერმინებით, ისევე როგორც სიტყვის უნივერსალურობა არ შეიძლება გაიზომოს მისი ბეჭდური ვერსიის რაოდენობით ან ყოუტუბ-ის ვიზიტორების რაოდენობით. მან არსებითი კითხვა წამოჭრა, რას წარმოადგენს პოეზია, ძალაუფლების სიმბოლოს თუ მის ინსტრუმენტს? როცა პოეზია ხდება არაპირდაპირი აგრესიის ინსტრუმენტი, მაშინ სრულიად სხვები ზრუნავენ მის განვრცობადობაზე. ჩვენი სასკოლო წიგნები სავსე იყო რევოლუციური სტრიქონებით, რომლებიც ჩვენი უსასრულო ლიდერების კედელზე გამოკიდებულ პორტრეტებთან ერთად გაუჩინარდნენ. პოეზია, როგორც სიმბოლო, მოგზაურობს ნელა და ჩუმად, თუმცა საკმაოდ შორს მიეხეტება, როგორც უადრესატო წერილი. 
 
ზ. კ: რაში მდგომარეობს პოეზიის როლი საზოგადოებრივი განვითარების ამ ეტაპზე? 
 
ნ. მ.: პოეზია ყოველთვის შორს იყო საზოგადოდ მიღებული პოპულარობის სტატისტიკისგან. ისტორიულად ის უფრო ექსტრავაგანტული სტატუსი იყო, რომელიც მეფის კარზე პრივილეგიებს გულისხმობდა, თუმცა ის ასევე წარმოადგენდა პანკ-პასუხს სოციალურ სტერილურობაზე და ეროვნული ჰიმნების ამორფულ შემადგენელზე. პოეზია წაკითხვა არ არის, პოეზია დიალოგია. შეალამაზებ მას თუ არა, პოეზიას ყოველთვის პატარა მკითხველთა წრე ეყოლება. ამით სარკეებს ჰგვანან: მოჩუქურთმებული ჩარჩოთი თუ მის გარეშე, ისინი მაინც თანაბრად ლიმიტირებულნი არიან ანარეკლებში. პოეზია ახლოსაა სიჩუმესთან ორივე შემთხვევაში, როცა ბარში კითხულობ ყავის აპარატების ფონზე და როცა მოსაცდელ დარბაზში კითხულობ დაგვიანებული მატარებლების გვერდით.  იმის საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს, რომ ლექსები უკვე შეიძლება შაქრის ჩხირების შეფუთვაზე დაპრინტული აღმოაჩინო, რომელიც ყავასთან ერთად მოაქვთ. ეს შეიძლება მივიღოთ, როგორც სიფხიზლის გამრავლება. ისევე, როგორც ყველაფერი, რაც მძლავრი ინდუსტრიისგან იღებს სათავეს, პოეზიაც პროდუქტად მოიაზრება, რაც არც ისე შორსაა ხელოვნების წარმოშობის ჰაიდეგერისეული ერთ-ერთი ვერსიისგან. და მაინც ესთეტიკაა ის, რაც პოეზიას დაატარებს დროის სიღრმეებში. ყოველ ლექსს წლები აპრიალებს, როგორც ზღვისპირა ქვას. არ ვიცი, რა უფრო “იკონურია” დღეს: პოეტური წიგნი, რომელიც სუპერმარკეტში სალაროსთან დევს, საპარსისა და საღეჭი რეზინის წინ, თუ ვინმე ლოკალურ გმირზე დაწერილი პოეტური წიგნი, რომელიც ჭუჭყიანი მუზეუმის ვიტრინაში მოსჩანს. ჩემი ბავშვობა გარემოცული იყო იდეოლოგიური სისტემით, სადაც პოეზია უნდა დაგეზეპირებინა. ეს უფრო დავალება იყო, ვიდრე მეხსიერება. ყალბი სოციალიზმის ლიდერებს სურდათ, რომ პოეზია რუტინამდე დაეყვანათ, და ღმერთს და რუტინას დიდი ძალა აქვთ, რადგან შეუმჩნევლები არიან. მადლობა ღმერთს, მხოლოდ ის ლექსები გვახსოვს, რომელსაც სიჩუმეში ვკითხულობდით, მაშინ.
 
ზ. კ.: როგორ აღწერდით პოეზიას მხოლოდ ერთი სიტყვის გამოყენება რომ შეგეძლოთ? 
 
ნ. მ.: სიჩუმე. 
 
ზ. კ.: რა არის სიჩუმე და რა არის მისი ძალა?  
 
ნ. კ.: მე მჯერა სიჩუმის, მხოლოდ, როგორც სიტყვის დასაწყისის და არა სიტყვის არყოფნის. როცა ჩრდილს ვხედავ, დაკარგულ სინათლეზე კი არ ვფიქრობ, არამედ საგნის ჭეშმარიტ ფორმაზე. მე ვიმედოვნებ, რომ სიჩუმე უფორმო სიტყვების ჭეშმარიტი სინათლეა. ნება მომეცი, მილოშის სტრიქონებიდან მოვიყვანო ციტატა, მისი ლექსიდან “მიძღვნა”: “What is poetry which does not save / nations or people?.. I swear, there is in me no wizardry of words. / Ispeake to you with silence like a cloud or a tree.”
 
ზ. კ.: თქვენი აზრით, რატომ გახდა საუბარი უფრო მეტად ავტომატური პროცესი, იმის ნაცვლად, რომ უფრო ღრმა და აზრიან აქტად ქცეულიყო? 
 
ნ. მ.: მე არ მაქვს ილუზია, რომ რაიმე ახალს ვამბობ, რადგან ყველაფერი მოცემულია, მიუხედავად იმისა, დოკუმენტირებულია თუ არა, როგორც მინერალები აღმოუჩენელ მაღაროში. მე უფრო მეტად დამალული თოჯინების მჯერა, ვიდრე ომის საიდუმლოების. ზოგჯერ, იმისათვის რომ დაწერო, აუცილებელია დარჩე მარტოობაში, რომელსაც სიკვდილზე დიდი შიში და მოგონებები არ მოაქვს.  სიზმრის გახსენების ყველაზე მტკიცე გზა გაღვიძებისას ფანჯარაში არ გახედვაა. მჯერა, რომ თხრობის მოტივი იქამდე იარსებებს, სანამ არსებობს წასვლისა და დაბრუნების იდუმალება. უმეტესად ბევრად დაცულად ვგრძნობ თავს, როცა სიზმრებში ვსაუბრობ და რეალობაში სიჩუმეს ვინარჩუნებ. სიტყვების მოწყვლადობასა და მათ სიცოცხლისუნარიანობას სავალდებულო სასწავლო წიგნებს მიღმა მივხვდი. როზევიჩი თავის ლექსში “უცნობი წერილი” ყვება, როგორ მალავდა და სამუდამოდ შლიდა იესო იმ წერილებს, რომელსაც თითით წერდა მიწაზე, როცა მათე, მარკოზი, ლუკა და იოანე უახლოვდებოდნენ.  თვით მანაც კი, ვინც არასდროს არაფერს წერდა, იცოდა სიტყვების სუგესტიური ძალის შესახებ. მე უფრო ენის არასრულყოფილების მჯერა, ვიდრე მისი გამძლეობის ან რევოლუციონერულობის. 
 
ზ. კ.: საინტერესოა, ყურადღებას თუ აქცევთ ტექსტის ჟღერადობას და თვლით თუ არა, რომ ჟღერადობის სპეციფიკას შეუძლია შეცვალოს ტექსტის აღქმის პროცესი? 
 
ნ. მ.: მუსიკას თავისი სხეული აქვს, როგორც ტექსტს აქვს თავისი ხმა. კოლტრეინი ამბობდა, რომ მუსიკის ენაში სიტყვების დაძლევა სურდა. ადრე, როგორც საკუთარი აზრების არაკვალიფიციური მოციქული, ვფიქრობდი, რომ სიტყვების გამოყენებით სიჩუმეს დავძლევდი. დიკინსონმა დაწერა: “სიჩუმე უსასრულობაა”.  ბებია მეუბნებოდა ხოლმე, როცა ვკვდებით, უსასრულობად ვიქცევითო. ამიტომაც ვსვამ ტოლობის ნიშანს ცოცხლადობასა და სიტყვებს შორის, რადგან მე ყოველთვის მჯეროდა, რომ სიჩუმე მხოლოდ სიკვდილთან და საფლავების სიმეტრიასთან იყო დაკავშირებული. მაგრამ ვიღაც მხოლოდ საფლავთან ტირის ყველაზე ხმამაღლა. მე ბალკანელ ხალხთა უმრავლესობის მსგავსად ვცხოვრობდი, ერთ სახლში, სადაც სამი თაობა თანაარსებობდა, ასობით მსოფლხედვით. სიტყვები იბრძოდნენ საკუთარი მნიშვნელობის სტატუსისთვის - როცა ვიღაც მოგონებებზე საუბრობდა, მეორე მხრიდან პასუხი ყოველთვის მოლოდინებით სავსე იყო. სიტყვების ხიშტების ამ ყოველდღიურ ომში მხოლოდ მაილს დევისისა და კოლტრეინის ხმამაღლა მოსმენამ მომცა სივრცე ჩუმი ფიქრისთვის.
 
ზ. კ.: მეჩვენება, რომ ყველაფერს არტეფაქტებად აღგვიწერთ, ყველაფერი წარსულია და ძველი. ემოციებისა და ვერდავიწყებული შეგრძნებების მუზეუმის მაგვარს ქმნით, გჯერათ, რომ საგნებს შეუძლიათ ინფორმაციის შენახვა, რომელსაც ჩვენ მათ გადავცემთ მათთან ურთიერთობისას? 
 
ნ. მ.: ჩვენ ყველა დროის წრეზე დავეხეტებით, რათა მსოფლიოს უდანაშაულობის მუზეუმი ვიპოვოთ. და ეს ხეტიალი სადღაც დაბრუნებისთვის გადადგმული პირველი ნაბიჯია - შენს ოთახში ან შენს ბავშვობაში. მე ვერ წარმოვიდგენ ჩემს სხეულს აბსოლუტიზმის ვერცერთ კონტექსტში. ბალკანეთის ქვეყნებში, მუდმივი რეალობის ყველაზე დიდი თანმდევი ჩრდილი წარსულში დროებითი მოგზაურობის შიმშილია. ადამიანები ტოვებენ სახლებსა და მოგონებებს ომებისა და თავს მოხვეული შიმშილის გამო, ხოლო ყოველი ნივთი, რაც მათ თან მიაქვთ, ხდება არტეფაქტი ან სიმბოლო, პერსონალური რიტუალიზმის ბუნდოვანი ხმა. ბებიაჩემი თავისი მიტოვებული სახლის გასაღებს იმავე კარადაში ინახავდა, სადაც წამლებს, ფიქრობდა, რომ ამ გასაღებს შეეძლო ის კარი გაეღო, რომელიც უკვე აღარც არსებობდა. ოთახებში ყველას გვაქვს ნივთები, რომლებიც ჩვენი სიკვდილის დადგომას აჭიანურებენ. ბალკანელებისთვის გაქცევა უფრო დროის გაზომვის პროცესია, ვიდრე სივრცული არყოფნის. ამდენი ომების შემდეგ უფრო მეტად ვიწამე ხალხის სიჩუმის, ვიდრე მომენტების ომახიანობის. ბავშვობისდროინდელი მითოლოგია ჩემი ყველაზე პირველი თავშესაფარი იყო, სადაც პროგნოზირებად რეალობას ვაფარებდი თავს, მაგრამ ვიცი, რომ ბავშვობაში ძალიან ხშირად გავრბოდი. მოგზაურობა არასაზიანოა იქამდე, სანამ მას სივრცის ოკუპაცია დაერქმევა, გაქცევა ყველაზე უსაფრთხო რამეა, სანამ მიტოვებად გადაიქცევა. კითხვა მუდამ საწვავი იყო გადაადგილებისთვის, არა მხოლოდ მენტალური და ემოციური, არამედ ისტორიული და უსივრცო გადაადგილებისთვის. მახსოვს, ვოცნებობდი, მალე დამვიწყებოდა, რომ კიდევ ერთხელ შემძლებოდა იმ წიგნების წაკითხვა, რომლებიც ჩემს დღიურებში შესახლებულიყვნენ, ცხოვრებაზე ფიქრის პროცესში. მაგრამ როცა ასე არ მოხდა, გავაცნობიერე, რომ ერთი და იგივე წიგნები სრულიად განსხვავებულ ესთეტიკას და პერსონალურ ტექსტურას იძენდნენ, როცა მას განსხვავებულ სივრცეში კითხულობდი, განსხვავებული გარეგანი და შინაგანი ემბიენთით. ვიცი, რომ ამით არაფერს ახალს არ ვამბობ, მაგრამ ფამილარულობა დაცულობის ძლიერ კედელს აშენებს. კითხვა ის გამოცდილებათა გვერდითი სარკეა, რომელიც საგნებს იმაზე ახლოს გაჩვენებს, ვიდრე ისინი სინამდვილეში არიან. რადგან, რომანს კითხულობ თუ ლექსს, ტექსტი ყოველთვის სრულდება, შენი სურვილის მიუხედავად, ხოლო როცა წერ, ტექსტს ჯერ დასასრული არ აქვს - დასასრული ყოველთვის ძალიან შორს გეჩვენება. შესაძლოა მთელი ეს მოგზაურობები და მიტოვების სითამამე მეხმარება დავფიქრდე ლექსებისა თუ ესეების მიტოვებაზე, რომელთაც მთელი სიფხიზლით ვწერ, მაშინ, როცა ეგოისტურად ვინარჩუნებ უკან დაბრუნების შესაძლებლობას. ბორხესმა დაუდევრად თქვა, რომ მთელი ჩვენი ცხოვრება შეიძლება საკუთარი ნაწერების განხილვაში გავფლანგოთ. და აქ საქმე რაოდენობაში არ არის, არამედ მკაცრ მკითხველში, რომელიც საკუთარ სიტყვებს განიხილავს, რომლებიც კონკრეტული სოციალური და ისტორიული მოცემულობების პირობებში მოიშინაურა. თუმცა სიტყვების ველურობა უფრო მნიშვნელოვანი არ არის, ვიდრე ავტორის? 
 
ზ. კ.: თქვენი ლექსის ბოლოს, რომელსაც “მე მინახავს სიზმრები” ქვია, თქვენ წერთ: “მხოლოდ მე არ ვუნახივარ არავის,  / მხოლოდ მე არ ვუნახივარ არავის.” შეგიძლიათ ეს პასაჟი აგვიხსნათ? 
 
ნ. მ.: უხილავობა… ეს ყველა დამკვირვებლის ოცნებაა, რომელიც სამყაროს ნახევრად შეღებულ კართან დგას, ეს იმ ყველა პოეტის ნატვრაა, რომლებიც სხვათა მოგონებებში არიან დაკარგული, რაც თავის მხრივ მომაკვდინებელია. 
 
ზ. კ.: რომელ ავტორს შთაუგონებიხართ ან მოუხდენია თქვენს პოეზიაზე გავლენა? 
 
ნ. მ.: ბავშვობაში ჩვენ მარტოობა გვჭირდებოდა, თავისუფლების სახე რომ მიგვეღო სარკის წინ. ჩვენ ვფიქრობდით, რომ ეს არსებითი პიროვნული აქტი იყო. მხოლოდ მოგვიანებით მივხვდით, რომ ყველა ჩვენგანი აკეთებდა ამას. სამყარო მაშინ იხსნება ჩვენს მიმართ, როცა საკუთარი საიდუმლოებების გამჟღავნებას ვიწყებთ, ფრთხილად, როგორც ქვებით ჩაქოლილი ძაღლის ნაბიჯები. მე მქონდა მოთხოვნილება, რომ ჩემი ეჭვები სიტყვებით გამეზიარებინა და ჩემი თავი ბევრი აღმოსავლეთ ევროპელი (და არამარტო) ავტორის ლექსში აღმოვაჩინე. ჩემი კავშირები ჰერბერტთან, შიმბორსკასთან, სტანესკუსთან ან პოპასთან, არქეოლოგიური უფრო იყო - მე აღმოვაჩინე მათი ლექსები, როგორც მტვრით დაფარული დამსხვრეული მოგონებები, თუმცა მე არ მქონდა ცივი მუზეუმის აშენების მოთხოვნილება. მე გადაადგილებათა სამყაროში ვცხოვრობდი, თუმცა ამავე დროს მილოშის სიტყვების სივრცულ და მჭვრეტელურ დინამიკაში, რომელიც ტრანსტრომერის შინაგანი ლანდშაფტის უძრაობაზე გადიოდა. ასეთი ტიპის კავშირებს ვგრძნობ წინა თაობის პოეტებთან - როგორც ექო, რომლისგანაც სიტყვის რეკონსტრუქციის მოხდენა შეუძლებელია, თუმცა ბასრი ემოცია გამოვა. ხშირად სხვაობას ვეღარ ვპოულობ მათ წიგნებში ხაზგასმულ ლექსებსა და იმ ქალაქებს შორის, სადაც დაბრუნება მინდა. მე მჯერა ურთიერთაღიარებული გასეირნების გაურკვევლობის ლაბირინთებში. მჯერა, რომ ატლასებზე გავლებული თხელი კონტურები, რომლებიც თანაბარი სამაღლის წერტილებს აკავშირებს, უფრო ხილვადია პოეტებისთვის, ვიდრე სქელი სასაზღვრო კონტურები. მსგავსად ამისა, მე მჯერა, რომ ყოველი დაწერილი ლექსი, რომელსაც ბიბლიოთეკის ბნელ დერეფანში სძინავს, იქცევა სანათად ორ ჭეშმარიტებას შორის გამავალ ბილიკზე. 
 
ზ. კ.: თუ გახსოვთ პირველი პოეტური სტრიქონი, რომელიც დაწერეთ? როდის დაწერეთ და რაზე იყო ის? 
 
ნ. მ.: ბავშვობაში ოთახის კედლებზე ვწერდი ხოლმე, ჯერ კიდევ იქამდე, სანამ ასოებს და სიტყვების დეფექტურობას ვისწავლიდი. ჩემს მშობლებს ყოველ ზაფხულს უწევდათ კედლების თეთრად გადაღებვა. აბსურდულად ჟღერს, მაგრამ კედლები იყო ჩემი თავისუფლების პირველი პალიმფსეტი. ლექსების წერა მაშინ დავიწყე, როცა ასოების ცნობა ვისწავლე, ისევე როგორც პოეზიის გაგება დავიწყე მაშინ, როცა სიჩუმე ვისწავლე. ეს იქამდე მოხდა, სანამ იუგოსლავიაში ომი დაიწყებოდა. ეს ომი დამეხმარა გამეგო ფურცლებზე ომახიანობის მნიშვნელობა, როცა ყველაფერი ჩემს გარშემო უფრო და უფრო ომახიანი ხდებოდა. ძალიან პათეტიკურად ჟღერს, როცა ისმენ, რომ პოეტმა მელნის ნაცვლად საკუთარი სისხლი გამოიყენა თავისი უკანასკნელი ლექსის დასაწერად, მაგრამ იმ სივრცეში, სადაც მე ვცხოვრობ, ზოგიერთმა ადამიანმა სხვისი სისხლი გამოიყენა ახალი ისტორიისა და თავსმოხვეული მითოლოგიის დასაწერად. 
 
ზ. კ.: წლების განმავლობაში არედაქტირებდით ტექსტებს, რაც ნიშნავს, რომ ძალიან დიდი დრო გაქვთ გატარებული ნაწერ სიტყვებთან მუშაობაში. რაიმე სხვაობას თუ ხედავთ, ნაწერსა და ნათქვამ სიტყვას შორის? რა გზას გადის სიტყვა საკუთარი თავის წერილობითი ვერსიის მისაღწევად? 
 
ნ. მ.: სიტყვის წარმოთქმა ან ამბის ხმამაღლა მოყოლა, ომისა ან სიტყვების აკრძალვის პერიოდში, უმთავრესი საშუალება იყო ენის გადარჩენისთვის და კულტურული და ინტელექტუალური მემკვიდრეობის გადასაცემად, რომელიც როგორც წესი არცერთ ანდერძში არ იწერება. ეს აუცილებლობაა, რომელიც ენის დავიწყების შიშისგან არის აღძრული და ეს შიში სიკვდილის შიშზე დიდია. ბალკანეთში ადამიანებს უყვართ გრძელი ისტორიების მოყოლა გარდაცვლილთა საფლავზე, უყვართ დიდი თეთრი მარმარილოს ქვების დადგმა, რომელზეც შეძლებდნენ რაც შეიძლება გრძელი, საგაზეთო სვეტის მაგვარი ტექსტის ამოტვიფვრას. ამის შემდეგ ყველა სახლში ბრუნდება იმ სიტყვებით სავსე, რომლების მოსმენასაც საკუთარ საფლავზე ისურვებდნენ. აღმოვაჩინე, რომ პოეზია, როგორც ხმა, არც ჰაერს ეკუთვნის, არც ფურცელს, არც შავი კალმის მელანს ან პრინტერს.  მე დაპირებებისა და ანდერძების განმეორებით მოყოლა მიყვარს და არა მოხსენებითი ანგარიშის ჩაბარება. მინდა ვწერო, ოღონდ არა თვალდახუჭულმა ან ყურებდახშულმა. როგორც ჟან კოქტომ განმარტა: „პოეტი არაფერს იგონებს. ის ისმენს.“ 
 
ზ. კ.: რა შეიძლება გავიგოთ ადამიანის ბუნებაზე სიტყვებსა და კომუნიკაციის ენობრივ სტრუქტურაზე დაკვირვებით? 
 
ნ. მ.: საუბარი ჩვენი არყოფნის გადავადების საშუალებაა. ვირტუალურ სამყაროში ჩვენ უკვე არმყოფები ვართ და ამიტომ თავს ნაკლებ პასუხისმგებლობას ვაკისრებთ იმ ყველაფერზე, რასაც სახელებს ვარქმევთ ან რასაც ხაზგასმით გამოვყოფთ. კადრს მიღმა, ჩვენ შეგვიძლია მოკუმული ტუჩებით ვიყვიროთ. ინტერნეტს გააჩნია კონკრეტული ეფექტი, რომელიც თავისი ძალით პოლიტიკური „სფიჩის“ ეიფორიას უტოლდება: მაშინაც კი, როცა ხალხის ბრბოში ხარ ჩაკარგული, ისეთი განცდა გაქვს, რომ პოლიტიკოსი მხოლოდ შენ მოგმართავს. ოკეანესავით უსაზღვრო ინფორმაციისა და ქმედებების გაცნობიერების შემდეგ, ნებისმიერი ავტორი უბრალოდ იმედოვნებს, რომ მისი ტექსტი გახდება პატარა კუნძული, სადაც ვიღაც სულს მოითქვამს, სანამ გააგრძელებდეს თავის „კრუიზს“, - ეს ტერმინი, „სერფინგისგან“ განსხვავებით  მეტ სივრცეს ტოვებს ლიტერატურის განჭვრეტისა და აღქმისთვის. პოეზია თავისუფლებაა მაშინაც კი, როცა ის არ მოგზაურობს. ბეი დაომ დაწერა, რომ თავისუფლება სხვა არაფერია თუ არა მანძილი მონადირესა და მსხვერპლს შორის. როცა წერ, შენ თავად ხარ, მონადირეც და მსხვერპლიც, პოეზია კი თავად არის თავისუფლების მშვენიერი მანძილი.
 
ლიტერატურული ჟურნალი ახალი საუნჯე
NEWSAUNJE.GE