იულია ტიმოფეევა (1982) ბელარუსი პოეტი და მთარგმნელია. ავტორია ორი პოეტური

კრებულის: „შეცდომების წიგნი“ (2014) და „ცირკი“ (2016). მისი ლექსები თარგმნილია ინგლისურ, უკრაინულ, შვედურ, გერმანულ, სლოვენიურ, ჩეხურ და სხვა ენებზე. 2018 წელს ლუბლინში პოლონურ ენაზე გამოიცა მისი პოეტური კრებული “ Cyrk i inne wiersze” (მთარგმნელი ბოგდან ზადურა), ხოლო 2019 წელს ბერლინში კრებული “ Zirkus” (მთარგმნელები თომას ვაილერი და ტინა ვიუნშმანი).

თარგმნის ინგლისური და სხვა ენებიდან. ჩარლზ ბუკოვსკის ლექსების კრებულისათვის 2017 წელს თარგმანის ნომინაციაში მიენიჭა პრემია „დებიუტი“. 2018 წელს გამოიცა მის მიერ ნათარგმნი უოლტ უიტმენის ლექსების კრებული.

2020 წლის მაისში მიწვეულია თბილისის მე-6 საერთაშორისო ლიტერატურულ ფესტივალზე.

 

 

ბაღში

 

კბილებიანი ყვავილები

იზრდებიან ამ თესლისაგან.

ფეხში წვდებიან

ყველას, გვერდით ვინც ჩაუვლის და

ცრემლის ფრქვევით ეხვეწებიან,

რომ ბაღიდან გაიყოლიონ.

 

მათი კბილები

არც ბასრია და არც ბოროტი.

გულამოსკვნით ტირილისგან კი

მზეზე ბრწყინავს მათი ფურცლები.

ხოლო ყუნწებზე ბუტკოები

ქანაობენ გაუთავებლად.

 

და ჩვენც მოგვწონს

კბილებიანი ეს ყვავილები -

არ გვკბენენ

და არც გვასახიჩრებენ,

მხოლოდ გულს თუ აგვიჩუყებენ,

თუმცა გახვალ ბაღიდან და - გულს მოგეშვება.

 

თანაც როცა ტირიან, მაშინ

თესლს იძლევიან.

შეაგროვე და დათესე

ამავე ბაღში.

დამიჯერე, რომ აქაა მათი ადგილი,

კბილებიანი ყვავილები კი რას გეტყვიან,

არ მოუსმინო.

 

 

ცირკი

 

რომ დავიბადე

მოხეტიალე ცირკი მეჯდა

სხეულში, შიგნით.

წარმოიდგინე, პოლესიეს

მიყრუებული სოფლიდან ცირკი.

ჟონგლიორები,

აკრობატები,

ქალები წვერ-ულვაშიანი...

სირცხვილი და თავის მოჭრაა!

 

ჩემთან ერთად იზრდებოდა

ეს ცირკი და

როგორც მგლის ლეკვს სურს ხორცის ნაჭერი,

ისე სურდათ მათაც მუდამ ფოიერვერკები

და ფართო გზები,

და არა ჭარხლის კვლებში დგომა,

კოლორადოს ხოჭოები

და ცრურწმენები.

 

მე ვმალავდი

ისე, როგორც ჰერბარიუმს,

ცირკს ფურცლებს შორის,

ჟონგლიორებს, აკრობატებს და

წვერიან ქალებს

ვაბრტყელებდი იმის იმედით,

რომ შევძლებდი გამოშრობას

მათი ხარბი სხეულებისა.

 

მაგრამ ცირკის მსახიობები

უარს ამბობდნენ სიკვდილზე და

იზრდებოდნენ და ძლიერდებოდნენ

ასო-ნიშნების კალორიებით -

წიგნის ფურცლების საბნების ქვეშ,

ჩემი სხეულის კარავში მსხდომნი.

 

ისინი სწავლობდნენ

საცირკო ნომრებს,

გოჭებივით,

ჭუკებივით,

წიწილებივით.

 

ხოლო როცა მოღონიერდნენ -

ოთხთვალები მოძებნეს და

დაჩხაპნეს რუკა -

გააკეთეს ყველაფერი,

რაც უნდოდათ,

და რისკენაც ასე ილტვოდნენ.

 

და ცირკის ამ მსახიობებმა

მომიპარეს, შემახრამუნეს.

 

და როგორც იქნა

თავიანთი მოხეტიალე ცირკი გახსნეს

მათ ჩემში, შიგნით.

 

 

კურკა

 

                ჩემო მკვდრებო, რას მიკაკუნებთ გაუთავებლად გოგოურ თავში!

                                                                                           (ვალჟინა მორტი)

 

 

წყლით ვარდისფერით

ხორბლით ზაფხულის

ვარწყულებთ და ვანაყრებთ

ჩვენს მიცვალებულებს

 

რათა ჩვენს ფანჯრებს

ნისკარტებს არ უკაკუნებდნენ

მშვიდად სუნთქავდნენ

და არ ამხელდნენ

 

რომ ჩემი თმით

საიქიოში

აკვნებს

არწევენ

 

თვიურის სისხლით კი

იმქვეყნიურ ჭირ-ვარამში

მთვარის ველს

რწყავენ

 

რომ ჩემი შავი ფიქრებისაგან

მიღმიერში

ვიღაც ხავერდის ფუტლიარებს

ქსოვს

პირბასრი ჭექა-ქუხილისათვის

 

თეთრ ფიქრებზე კი

ისე როგორც ტილოებზე

პაწაწკინტელა

ჯვრებს უქარგავს

მომავლის სულებს

(ამოუქარგველ ტილოებს კი

ფეხქვეშ უფენს

წარსულის სულებს)

 

რომ ჩემი ნერწყვით

იმ სამყაროში მოგრუხუნე მატარებლების

ბორბლებს პოხავენ

ვაგონები კი გავსებულა იმათი ვინც

ამქვეყნიური სურვილების დათრგუნვას ცდილობს

სურვილები გზაში ცვივა და

მათ არავინ უკვე არ იჭერს

მატარებელი კი მიგრუხუნებს

თეთრ ხავსებსა და მრეშ ნისლებს შორის

 

ჩვენი მკვდრები

ვარდისფერ წყალს

ნისკარტით სვამენ

ჩვენი მკვდრები

სველ პურს ღეჭავენ

უკბილებო ღრძილებით და

ტკბილი წვეთები

ნიკაპისკენ მიედინება

ჩვენი მკვდრები

უხმოდ გვიქნევენ თავს და

მადლობას გვეუბნებიან

 

მეც ვპასუხობ მათ „მადლობა“-თი

 

   ჩემი გულის

წითელ თიხაში

ამოვთხარე ორმო და მასში

ცისფერი კურკა ჩავფალი და

ის ამოვიდა

მიწის სხვა მხარეს

დაკრიფეთ ჭამეთ

და შეირგეთ

ჩემს ტკივილთა

ნაყოფები

თქვენ ჩემო მკვდრებო

 

და იცოცხლეთ

კურკა ვარ თქვენი

 

 

***

ცხოველებმა, მე რომ მიყვარდა,

წასვლის შემდეგ დამიტოვეს

მეხსიერების ძალზედ თხელ კანზე

ნაკვალევები -

არა კბილების,

არამედ მჟავე დორბლისა და

წესების გარეშე მეგობრობისა.

 

ცხოველები,

პირისახეს რომ მიკოცნიდნენ.

ცხოველები,

რომ მბურჯგნიდნენ,

ლოყაზე რომ ბრჭყალებს მისვამდნენ,

თვალებში რომ ჩამცქეროდნენ

და ცდილობდნენ,

რომ გუგების თავიანთი

შავი ხვრელებით

შეეწოვათ ბავშვურ სახეზე

მიმოღვრილი

მთელი სინაზე,

და ცდილობდნენ,

რომ ენებით აელოკათ

მარილი ბავშვური სათნოებისა.

 

ცხოველები, მე რომ მიყვარდა,

არასოდეს იქნებიან ოცდაათისა.

მე ჩავფალი ჩემს გონებაში

მათი ძვლები და მათი ყეფა,

მწარე სუნი მათი ბეწვის და

მაღლა აშვერილ მათ თათებს შორის

ორი რიგი ძუძუსთავების.

 

და თავად მე

ცოცხალ გოგონად

დამარხული ვარ

ვიღაცის მიერ ჩამარხულ მათ

თავებში ანდა

ვიღაცის მიერ შეჭმულ თავებში,

და თავად მეც

იქ შეჭმული ვარ.

 

ცხოველებო, მე რომ მიყვარდით,

მე კვლავაც ვყნოსავ

თქვენი დორბლის სურნელებას

ახლა ამ ჩემს ბებრულ ხელებზე.

 

 

1986*

 

ჩვენ ვერ შევძელით თქვენი წაყვანა,

უფეხებო ჩვენო სახლებო.

ვერ შევძელით თქვენი ზურგზე წამოკიდება

და გზა-გზა თრევა

ბაღ-ბოსტნებო, ახალმოხნულნო.

საფლავებო, ჩვენ ვერ შევძელით

თქვენი ჯვრები ფესვებიანად ამოგვეთხარა

და გადაგვერგო სუფთა მიწაში.

 

ვაშლის ხეებო,

თქვენ მინაბეთ შეფაკლული ქუთუთოები

და დადუმდით ჩვენს მოლოდინში.

და როდესაც აღაჟღაჟდნენ

ცეზიუმით ჩასახული თქვენი ნასკვები,

მხოლოდ კატები, ველურები და მშივრები,

დაბრუნდნენ უკან ცის მნათობებს გამოყოლილნი,

მაგრამ ვაშლები არ ჭამეს მაინც.

 

ვაშლები ცვიოდა და ლპებოდა,

ზეზეულად ხმებოდნენ ჯვრები,

ჩვენს ცხელ ცრემლებს მოკლებულები,

ბაღ-ბოსტნები კი შამბნარში იბლანდებოდნენ,

და ჩამიჩუმიც არ იყო მათი.

 

ბერდებოდნენ ჩვენი სახლები

და კარგავდნენ დარდისაგან ჭკუასა და მეხსიერებას.

უცნობებმა იატაკს ფიცრები ამოგლიჯეს ლურსმნებიანად,

ფარშევანგებით მოხატული დამტვერილი ხალიჩები კედლიდან მოხსნეს,

წაიღეს და მოიპარეს ავადმყოფი ჩვენი ნივთები,

ნივთები, რომელთა განკურნება აღარავის შეეძლო აწი,

ნივთები, რომლებიც კრინტს არ ძრავდნენ საკუთარ სენზე.

ნივთები, რომელთა გარეშეც ჩვენი სახლები უკვე

აღარ იყვნენ ჩვენი სახლები.

 

...და როდესაც დიდი ხნის შემდეგ

მიტოვებულ ამ ადგილებს ვესტუმრეთ, მხოლოდ

საფლავის ჯვრებმა დაგვიქნიეს

ძველი ნაქარგი ტილოებით მოწყენით ხელი.

 

არც ვაშლის ხეებმა, არც ბაღ-ბოსტნებმა და არც სახლებმა

ჩვენ აღარა გვცნეს.

მათ დიდი ხანი ევედრებოდნენ

ჩვენი კეთილი წინაპრები

თავიანთი სულ ცოტა ხნის წინ მოწმენდილი საფლავებიდან,

თუმც არც სახლებმა, არც ბაღ-ბოსტნებმა და არც ხეებმა

არაფერი არ გვაპატიეს.

 

 

***

ამბობენ, რომ ის ციხე-კოშკებს ანგრევს.

სადაც არ უნდა მივიდეს,

საკმარისია თვალი გაუსწოროს და ასე, მზერით

აფეთქებს

შუასაუკუნოვან ლოდებს.

ლოდები იშლება მტვრად

და ჩნდება ტრიალი მინდორ-ველი,

და მაშინ, ერთნი

დასტირიან ამ ალაგს,

მეორენი კი

აშენებენ იმას, რაზეც ოცნებობდნენ ადრე.

 

ამბობენ, რომ მან ამით

იშოვა ბევრი ფული,

რადგან იქ,

საზღვარგარეთ,

ციხე-სიმაგრეთა გამო არავინ ცრემლს არ ღვრის,

და თანაც იქ, ადგილის კარგად გაწმენდისთვის

ჯამაგირი არის დიდი.

 

თუმცა ჩვენ არ შემოვუშვებთ მას აქ, ჩვენ მას

ვიზას არასოდეს მივცემთ,

ჩვენ დავიცავთ მისი თვითმფრინავებისგან

საკუთარ ცას მუდამ,

ჩვენ ავაფეთქებთ რელსებს,

მისი ლოკომოტივების ქვეშ

მუდამ დასაწოლად მზადმყოფთ.

ჩვენს გზებს

ჰორიზონტის ხაზამდე დავაჭედებთ

ლითონის წვეტიან კბილებს.

ჩვენ არასდროს

არ ვაჩვენებთ მას

ჩვენს

შუასაუკუნოვან

ციხე-სიმაგრეებს

და ხუთასწლოვან

კედლებს.

 

დაე ჩვენი ციხე-კოშკები

საკუთარი სიკვდილით მოკვდნენ.

დაე იქ თავისუფლად

დარბოდნენ თაგუნები,

დაე სოფლელი ბიჭები

აფეთქებდნენ მეწამულ თაღებს,

ხოლო მათი მამები აგროვებდნენ

დაუტეხავ აგურებს

და მიჰქონდეთ ფუნდუკებში.

 

არავის უთხრათ,

რომ ჩვენ გვაქვს ციხე-კოშკები,

რათა არ გამოგვეცხადოს ის და

არ გაანადგუროს

ყველაფერი,

                  რაც გვაქვს.

 

თარგმნა შოთა იათაშვილმა

 

* ლექსი ეძღვნება ჩერნობილის ატომურ ელექტროსადგურზე 1986 წელს მომხდარ ავარიას.