ირის რადიში: თქვენ 27 წლის ასაკში გამოაქვეყნეთ რომანი „უდიდესი იმედი“, შემდეგ -  მოკლე მოთხრობები, რადიოპიესები, ლექსები. ბოლოს კი - მხოლოდ ცალკეული წინადადებები. უკანასკნელი გამოქვეყნებული წინადადებაა: “ყველაფერი ჩაბჟირებამდე სასაცილო იქნებოდა, მომაკვდინებლად სასაცილო რომ არ იყოს“. ეს იყო 1985 წელს, მას მერე თითქმის არაფერი გამოქვეყნებულა. რა მოხდა?

ილზე აიხინგერი: ყოველთვის მიმაჩნდა, რომ ეს ურთულესი პროფესიაა. და არც მდომებია, მწერალი გამოვსულიყავი. მსურდა, ექიმი ვყოფილიყავი, რაც ჩემი უნიათობის გამო ვერ მოხერხდა. თავდაპირველად ომის შესახებ მხოლოდ მცირე მიმოხილვის დაწერა მსურდა. წიგნზე სულ არ მიფიქრია, მარტო ის მსურდა, რომ ყველაფერი შესაძლო სიზუსტით აღმებეჭდა. მერე, როცა წიგნი გამომცემლობა „ფიშერმა“ გამოსცა, მასში ჯერ კიდევ ძალიან ბევრი ეწერა. მერჩივნა, ყველაფერი ერთი წინადადებით გადმომეცა და არა - ოცით. 

ი. რ.: ომის შესახებ მხოლოდ ერთი წინადადებით?

ი. ა.: ომი ჩემთვის უბედნიერესი დრო იყო. მე ომი დამეხმარა. რაც მე სხვებთან ერთად ვიხილე, ჩემს ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანესი გახდა. ომის დრო იმედით იყო აღსავსე. ზუსტად ვიცოდით, სად იყვნენ მეგობრები და სად - არა, ეს დღეს ვენაში აღარავინ იცის. ომმა ბევრ რამეს მოჰფინა ნათელი.

ი. რ.: მაშასადამე, მშვიდობის ბრალია, რომ აღარ წერთ?

ი. ა.: არ შემიძლია, დილაადრიან, რვა საათზე, უბრალოდ, მაგიდას მივუჯდე და ვიფიქრო, აი, ახლა დავწერ-მეთქი. არ ვარ ვალდებული, რომ ვწერო. არც ამაზე ფიქრი მევალება. 

ი. რ.: მოწყენილი ხართ?

ი. ა.: რა თქმა უნდა. ეს შესაძლოა მომაკვდინებელიც იყოს. თუმცა წერა სიკვდილთან პირდაპირ კავშირშია. მომაკვდინებელი მოწყენილობაა თუ - სიკვდილის სხვა ფორმა... გარდა ამისა, სიამოვნებოთ დავდივარ კინოში. 

ი. რ.: მოწყენილობის გამო?

ი. ა.: კინო გაუჩინარების ერთ-ერთი ფორმაა. სიბნელეში ჩაყვინთავ, უჩინარდები. ჯერ კიდევ ბავშვობაში ვოცნებობდი გაუჩინარებაზე. ეს ჩემი პირველი მძაფრი სურვილი იყო. ამ გიჟური სურვილის მეტი არც არაფერი მახსენდება. ეს სურვილი დღესაც არ მტოვებს. ყოველთვის უსამართლობად მიმაჩნდა ის, რომ არ გვეკითხებიან, გვინდა თუ არა დაბადება. მე ნამდვილად უარს ვიტყოდი. 

ი. რ.: რატომ?

ი. ა.: რა სატანჯველი აღარ შეიძლება გამოიაროს ადამიანმა! უსამართლობები, რომლებიც, პოლიტიკაზე რომ აღარაფერი ვთქვათ, ბიოლოგიური ხასიათისაა. მე ტყუპისცალი ვარ, უფროსი, მეტად სიცოცხლისუნარიანი, ორივე ავად ვხდებოდით ხოლმე, მაგრამ ჩემი და სიკვდილთან ყოველთვის უფრო ახლოს იყო. შტაუფენბერგსაც ჰყავდა იდენტური ტყუპისცალი, მაგრამ ის დაბადებისთანავე გარდაიცვალა.

ი. რ.: ტყუპისცალად ცხოვრება უფრო დიდი უსამართლობაა, ვიდრე - მის გარეშე?

ი. ა.: ამ დროს აცნობიერებ, რომ მთელი ბიოლოგია გადარჩენის ტერორისტული სტრატეგიაა, და - იმასაც, რომ ზრდასრულად ყოფნა არავის უნდა. არავინ გვეკითხება. არც იმას გვეკითხებიან, გვინდა თუ არა სიკვდილი. მე მსურს, რომ მკვდარი ვიყო, თუმცა არც სიკვდილი მინდა, რადგან რამდენჯერმე ვიხილე, თუ რამდენ ხანს შეიძლება ეს გაგრძელდეს. ეს ურცხვი უსამართლო მოთხოვნაა არა მხოლოდ ჩემ მიმართ, არამედ - სხვათა მიმართაც, ვინც ცოცხალია. მაგრამ, ჩემდა გასაოცრად, ადამიანთა უმრავლესობა თანახმაა. 

ი. რ.: თანახმაა, იცოცხლოს?

ი. ა.: ყველას სურს, სწორედ ის იყოს, ვინც არის. არავინ მოსდის აზრად, იყოს ვიღაც სხვა ან საერთოდ არ არსებობდეს. 

ი. რ.: ქალებს მუდამ უმეორებენ, რომ მათ სიცოცხლის შენარჩუნება სურთ. 

ი. ა.: როცა ადრე გოგონები გიმნაზიაში ამბობდნენ, სწავლას არ გავაგრძელებ, მაინც გავთხოვდებიო, მაცოფებდა ის, თუ რა ფუნქციას ანიჭებდნენ თავიანთ თავს. ეს ხომ საშინელებაა, - ამქვეყნად თავის გატანა. 

ი. რ.: თქვენ ორი ბავშვით გაგქონდათ თავი ამქვეყნად. 

ი. ა.: მე ყოველთვის ღრმა კავშირი მქონდა ჩრდილო აღმოსავლეთთან, რომელიც არასდროს მინახავს. არასდროს მიმიწევდა გული იტალიისკენ, საფრანგეთისკენ. აღმოსავლეთ პრუსიამ, ბალტიისპირეთმა არანორმალურად მიმიზიდა, მიმიზიდა ჩრდილო აღმოსავლეთის მდუმარებამ. რა იქნებოდა, შემთხვევით რომ არ გამეცნო ვიღაც მდუმარე ჩრდილო აღმოსავლეთელი, რომელიც სხვებივით კრიტიკული არ იყო, ან საერთოდ არ იყო კრიტიკული... ჩრდილო აღმოსავლეთი ჩემს ბედისწერად იქცა. 

ი. რ.: ახალშობილები ბედნიერებას და სიცოცხლის სიყვარულს ასხივებენ. ბედნიერება ხომ უპირველესია ცხოვრებაში.

ი. ა.: ისინი უნდა გაიზარდონ. და ასეთი ძალიან ბევრია. რა ხდება? თვალის დახამხამებაში კარიერა უმნიშვნელოვანესი ხდება. კარიერის არშექმნა სიკვდილის ერთ-ერთი სახეობაა. 

ი. რ.: როგორც ნახევრად ებრაელმა, ომი დედათქვენთან ერთად ვენაში, ერთ პატარა ოთახში გაჭირვებით გადაიტანეთ. ბებიათქვენი დეპორტირებულ იქნა და დაიღუპა. მოგვიანებით თქვენ წერდით: „ადამიანი ვერ ახერხებს გადაიტანოს ყველაფერი, რისი გადატანაც უწევს.“ თქვენ რა ვერ გადაიტანეთ?

ი. ა.: ბებიაჩემის მზერა პირუტყვის გადასაზიდ ვაგონში შვედენბრიუკეზე, ვენაში. და - ხალხი ჩემ ირგვლივ, რომელიც ამ ყველაფერს თვალს ადევნებდა გარკვეული კმაყოფილებით. ძალიან ახალგაზრდა ვიყავი და მჯეროდა, რომ ბებიაჩემი, რომელიც ამქვეყნად ყველაზე მეტად მიყვარდა, დაბრუნდებოდა. შემდეგ ომი დასრულდა, კეთილდღეობამ იფეთქა, და ხალხს ეს ყველაფერი თითქოს არც უნახავს. ეს ომზე უარესი იყო.

ი. რ.: დღევანდელი დროება მაშინდელზე საშინელია?

ი. ა.: უფრო გაურკვეველი. და ეს მას უარესად აქცევს. მე გარკვეულობის მომენტები მიყვარს. ეს ისეთი იშვიათი რამ გახდა ვენაში... ეს თავაზიანობა, ეს ხელზე კოცნები, არასდროს იცი, მათ უკან რა იმალება. 

ი. რ.: თავაზიანობის არარსებობა გირჩევნიათ?

ი. ა.: დიახ. ეს ორიენტირებას აიოლებს. 

ი. რ.: თქვენს რომანში „უდიდესი იმედი“ ყველაზე დიდი იმედი ისაა, რომ ადამიანთა ტანჯვა ამაოდ არ ჩაივლის და მსხვერპლი ანაზღაურდება. 

ი. ა.: ეს იმედი ომში კიდევ უფრო გაძლიერდა. ეს ტრიუმფს ჰგავდა. ამასობაში კიდევ უფრო ანარქისტული და ნიჰილისტური განწყობა დამეუფლა. არის ერთადერთი, რისი რწმენაც შემომრჩა. ეს ადამიანთა თანყოფნაა, ზოგჯერ - ცხოველებისაც.

ი. რ.: რას გულისხმობთ?

ი. ა.: ერთხელ უცნობ ადამიანთან საუბარი შევწყვიტე და წავედი, რადგან ძალიან დაღლილი ვიყავი. ჰაინრიხ ბიოლიც იქ იყო და მას ვუთხარი: „ამ ბატონისთვის მშვიდობიანი ღამე არ მისურვებია“, და ვთხოვე, ეს ჩემ მაგივრად გაეკეთებინა. ბიოლმა მიპასუხა: „ის არ არსებობს, რა საჭიროა მას მშვიდობიანი ღამე უსურვოთ?“. არსებული და არარსებული, ეს მართლაც გენიალური გამონათქვამი იყო. ეს არსებულად ყოფნა, ცოცხლობს თუ მკვდარია, აქ იყო თუ აქ არ ყოფილა, ეს ჩემთვის ერთი და იგივეა. 

ი. რ.: არსებობენ ცოცხალი ადამიანები, რომლებიც არარსებულნი არიან?

ი. ა.: უმრავლესობა. თუმცა მათ შეუძლიათ არსებობა. ბუნებრივია, ეს უფრო რთულია, უფრო ძნელია, არსებულად ყოფნა გარკვეულ ასკეტიზმს მოითხოვს. უწინარესად იმის მიხვედრაა აუცილებელი, რომ ადამიანები არ არსებობენ. რაღაც ზომით ხომ არავინ არსებობს. ამ არარსებობით ცხოვრება დღეს შესაძლებელი ერთადერთი ასკეტიზმია.

ი. რ.: ასკეტიზმი?

ი. ა.: აკრძალვა. მე ვისწავლე, რომ სურვილები ყველაზე მნიშვნელოვანია, და რომ შესრულებული სურვილები უბედურებაა. შეუსრულებელი სურვილებით ცხოვრება კი უკიდურესად რთულია. 

ი. რ.: მაშინვე ხვდებით, არსებობს თუ არ არსებობს ადამიანი?

ი. ა.: ხშირად.

ი. რ.: აქაც, კაფე „იმპერიალში“?

ი. ა.: აქ - განსაკუთრებით. მაშინაც კი, როცა მხოლოდ ზურგს ვხედავ, ვხვდები საუბრის, მოსმენის მანერით. დღეს ეს აღარ არსებობს, ყველა ერთდროულად ლაპარაკობს. ეს დასასრულია. 

ი. რ.: და მიცვალებულნი? მსხვერპლნი? იმედი, რომ მათი ტანჯვა უაზრო არ ყოფილა, დაიკარგა?

ი. ა.: ისინი მუდამ აქ იქნებიან. მე მწამს ცოცხლების და მკვდრების თანაარსებობა. არ ვიცი, არიან თუ არა ისინი ნამდვილად წვდენადნი. მაგრამ მე ვგრძნობ მათ არსებობას. მაგალითად, სოფი და ჰანს შოლები, ჩემთან მათ თანყოფნას ყოველთვის ვგრძნობ. ეს ერთ-ერთია მცირერიცხოვან ნუგეშთა შორის.

ი. რ.: უდიდეს იმედთან ერთად რაღაც გადამწყვეტი გაქრა სამყაროდან. ახალგაზრდა ავტორები აღარ წერენ ისე, როგორც თქვენი თაობა წერდა კატასტროფის მერე, ისინი კატასტროფის გარეშე წერენ. 

ი. ა.: დღეს ადამიანმა, პირველ რიგში, უნდა გაიგოს, როგორი კატასტროფაა კატასტროფის გარეშე ცხოვრება. ცხოვრება, რომელსაც კატასტროფად მივიჩნევ, აღარ არის მკაფიო. ადამიანებს უჩნდებათ შეგრძნება, რომ გარემო გაურკვეველია და თავად ადამიანიც ბუნდოვანი ხდება. ადამიანი საკუთარ კონტურს ვეღარ ხედავს. ვეღარც უბედურების კონტურებს ხედავს. ძალიან რთულია ამის გამკაფიოება. მაშინვე გაირიყები. დღევანდელ ახალგაზრდებს, - თუმცა მათ არავინ იცნობს, ისინი ხომ ანონიმები არიან, - უნდა უთხრას ვინმემ, რომ ეს შენი გენიალობაა, იმის მიხვედრა, რომ შენ არარა ხარ. იმისთვის, რომ ბუნდოვანებას ნათელი მოჰფინო, ბევრად გენიალური უნდა იყო, ვიდრე მსოფლიო ომის ვითარების გამკაფიოებას სჭირდება. უდიდესი ნიჭი ხომ სწორედ ისაა, ამქვეყნად ყოფნა შეძლო. ამის გაძლება, ერთდგვარი ხალისით. 

ი. რ.: გინდათ, თქვათ, რომ ყველაზე დიდი ნიჭი თვითმკვლელობის უარყოფაა?

ი. ა.: დიახ. თვითმკვლელობა, ისევ და ისევ, ხელოვნური ნიჭით არის თანხლებული. მეტწილად ადამიანი ფიქრობს, რომ მას ამის უფლება აქვს. ეს არ წარმოადგენს განსაკუთრებულ უფლებას, თუმცა ადამიანს სურს, სულ მცირე, ეს უფლება ჰქონდეს. 

ი. რ.: რა უნდა იღონონ დღევანდელმა ახალგაზრდა ავტორებმა?

ი. ა.: გაერკვნენ, თუ რაში მდგომარეობს აუცილებლობა. პირველ რიგში, იქონიონ სხვა პროფესია. წერა არ არის პროფესია. დღეს - აღარ. ენა დანაწევრებულია, ეს ხომ ყველამ უნდა იცოდეს. რობერტ მუზილმა ეს სრულიად განჭვრიტა. მაგრამ უმრავლესობა ნაჩქარევად, ქრონოლოგიურად და უყურადღებოდ წერს. დღეს აღარ არის შესაძლებელი, რომ მარტო ავტორი გერქვას. სულერთია, ინსტალატორი ხარ, მომვლელი თუ - ოფისის თანამშრომელი. ეს კიდევ სხვა სამყაროა, თუნდაც ვიღაცისთვის მოსაწყენი იყოს. როცა ჩემი პროფესიის შესახებ მეკითხებიან, ვპასუხობ: “პირადულია“. 

ი. რ.: რა არის თქვენთვის ჩვენი დროის ყველაზე დიდი სატანჯველი?

ი. ა.: ავადმყოფების, კიბოთი დაავადებულების, შიზოფრენიით შეპყრობილების მიგდებულობა, ზოგადად მთელი საავადმყოფო ვენაში. არავინ თანაუგრძნობს მათ. თანაგრძნობა ხომ სწორედ იმას ჰქვია, რომ წარმოიდგინო: „მეც ავად ვარ“. ადამიანებს აღარ აქვთ გამოცდილებების შეძენის მოთხოვნილება. 

ი. რ.: რას იზამდით, ახლა რომ 28 წლის იყოთ?

ი. ა.: ფილოსოფიას ვისწავლიდი და, ამასთან, რამეს ისეთს ვიზამდი, რასაც დახმარება ჰქვია, თუნდაც ფსიქიკური, ან, უბრალოდ, ვინმეს მოვუსმენდი. 

ი. რ.: რატომ - ფილოსოფიას?

ი. ა.: არსებობის დასაბუთება რომ გამომეძია. 

ი. რ.: პასუხი კითხვაზე, თუ რატომ ვარსებობთ?

ი. ა.: დიახ.

ი. რ.: განა დიდი ხანი არ არის, რაც ეს იცით?

ი. ა.: მინდა წავიკითხო, შავით თეთრზე.

ი. რ.: თქვენ ხშირად იმეორებდით, რომ დუმილი ის არის, რასაც თქვენ მიერ ნაწერი ნებისმიერი სიტყვა ესწრაფვის. რომ უკეთესია, ადამიანმა საკუთარ თავსაც და სამყაროსაც დუმილი აიძულოს.

ი. ა.: მაშინაც კი, როცა ადამიანი ლაპარაკობს, საფასური სიჩუმით უნდა იქნას გადახდილი. ადრე ეს ძველმოდური სიტყვა გვქონდა: „განჭვრეტა“, რაც ზუსტად ყურებას და ხანგრძლივად ყურებას გულისხმობს. მუდამ ერთსა და იმავე ქუჩებზე ჩავლას და ლოდინს, ვიდრე რამეს აღმოაჩენ. მე მონაცვლეობების მომხრე არ ვარ. არ მიყვარს მოგზაურობა. ჩემთვის „განჭვრეტა“ მეტად მნიშვნელოვანი სიტყვაა. დასაწყისისთვის შეიძლება მოსაწყენიც იყოს, ვიდრე ჯერაც არ ფლობ ამ უნარს. მოგვიანებით შესაძლოა გაიგო, რომ სული სამყაროშია. ყოველთვის - ერთი და იგივე, მცირე რაოდენობა.

ი. რ.: დუმილი თქვენი თაობის ლიტერატურული პროტესტის ნაწილიც იყო. მას უნდა გამოეხატა უნდობლობა, „უფერული მოქალაქეებისთვის“ პირიდან კლიშეები ამოეგლიჯა, გაენათლებინა ისინი, აეფორიაქებინა. ეს ესთეტიკური ჯანყი იყო, რომელმაც მხოლოდ გერმანიაში როდი იფეთქა. ვიდრე თქვენს ტექსტს „მოწოდება უნდობლობისკენ“ წერდით, ნატალი საროტმა პარიზში თავისი სტატიების კრებული „უნდობლობის საუკუნე“ გამოაქვეყნა. ხალხი გამძღარი იყო სიტყვებითა და ურთიერთკავშირით და ამ ყველაფერს პასუხი გასცა, უპასუხა დუმილით, ყველა ურთიერთკავშირის უარყოფით. დღეს ავტორი მშიერი უფროა. იგი ვერსად ხედავს ურთიერთკავშირებს.

ი. ა.: ჩვენი დროის სატანჯველი ურთიერთკავშირების არარსებობაა, ოჯახების პრობლემაც ეს არის. ეს ნაგებობებსაც დაეტყო. ეს უძლური დროა. მაგრამ არ შეიძლება ამაზე უბრალოდ, ნაუცბათევად წერა და ხელოვნური ურთიერთკავშირების წარმოება. უეჭველია, რომ ამ კავშირებში ჩართულობით წერის შესაძლებლობა კვლავ დაბრუნდება. ჯერჯერობით კი მხოლოდ ცხადლივ იმის გაცნობიერება შეიძლება, რომ არავითარი კავშირები არ არსებობს და რომ ყველაფერი ცალკეულებზეა დამოკიდებული, დამოკიდებულია მრავალ უცხო ბედთან თითოეულის მიმართებაზე - ვგრძნობ, რომ რასაც ახლა ვამბობ, სახარებასავით ჟღერს.

ი. რ.: დღეს რომ დაგეწყოთ წერა, როგორ დაწერდით?

ი. ა.: საინფორმაციო უწყებებს დავწერდი, არაფერს გამოგონილს. მთავარი სიზუსტეა, წვრილმანებზე, დეტალებზე, მომენტებზე დაკვირვება. წერა უფრო მეტ სიზუსტეს უნდა შეიცავდეს. გამიხარდებოდა, რამე ისეთის დაწერა რომ შემძლებოდა, რაც ცხადყოფდა, რომ ეს სამყარო დახმარებას საჭიროებს. 

ი. რ.: ენის არავითარი რევოლუცია?

ი. ა.: ეს მეტად რთულია. ხშირად გამოიჭერენ ხოლმე საკუთარ თავს ბანალურ გამოთქმებში. უკვე ყალბია, როცა ვინმეს ეკითხები: “როგორ ბრძანდებით“, როცა ამის გაგება სინამდვილეში სულაც არ გსურს. ბოლოს და ბოლოს, ვის სურს სინამდვლეში იმის ცოდნა, თუ როგორ გრძნობენ სხვები თავს? ან ვის სურს სინამდვილეში იმის თქმა, თუ თავს როგორ გრძნობს, ან ვის შეუძლია ამის თქმა? ამ შემთხვევაში ინგლისელები ყველაზე ზუსტები არიან, როცა კითხვაზე „როგორ ბრძანდებით?“ მაშინვე იგივეს პასუხობენ. 

ი. რ.: მწერლობის არავითარი სოციალური ჩართულობა?

ი. ა.: არის დაუყოვნებლივ გასაკეთებელი საქმეები. და წერა ასეთ საქმეებს შორის უპირველესი სულაც არ არის.

ი. რ.: ეს ხომ ნამდვილი ჯოჯოხეთი იქნებოდა - კარგი წიგნების გარეშე ცხოვრებაში გამომწყვდეული ადამიანი. 

ი. ა.: კარგი წიგნები მეც მჭირდება. ხშირად ვკითხულობ ჯოზეფ კონრადს. და ეს - იმის მიუხედავად, რომ მისხალით არ მაინტერესებს მისი რომანების არც მოქმედების ადგილები და არც სიუჟეტები. მაგრამ ჩემს აღტაცებას იწვევს ის, რომ მათში ერთი უსარგებლო წინადადებაც კი არ მოიპოვება. ახალი ავტორებიდან ვკითხულობ იოზეფ ვინკლერს. მის ნაწარმოებებში დაუჯერებელი, ფანტასტიკური სიზუსტეა. 

ი. რ.: ომის შემდგომ შექმნილი წიგნები, გარკვეულწილად, მართლაც ლიტერატურულ ნანგრევებში დაიწერა. ის, რაც თქვენ, გიუნთერ აიხმა, ინგებორგ ბახმანმა ან ვოლფგანგ კოეპენმა დაწერეთ, მანამდე არასდროს არსებულა გერმანულ ენაში. ახლა უკვე ამ თაობის თითქმის ყველა ავტორი გარდაცვლილია. ხედავთ სადმე შვილიშვილებს? ვინმეს, ვინც ამ ლიტერატურის წერას განაგრძობს?

ი. ა.: იქნებ არიან კიდეც სადღაც, სადაც მათი არსებობა დაფარულია, ისინი, რომლებიც ვერ ბედავენ, რომლებსაც სულ ვერ წარმოუდგენიათ, რომ ეს შეუძლიათ. 

ი. რ.: ლიტერატურული სივრცე, რომელშიც თქვენ გაიზარდეთ, გამქრალია. გალიცია, როგორც წერის ქვეყანა, კულტურის ქვეყანა ისტორიად იქცა.

ი. ა.: ჰიტლერის თავდასხმისას საშინელმა სევდამ შემიპყრო, რადგან მქონდა განცდა, რომ ავსტრია აღარ არსებობდა. თუმცა, მე ხომ სახლში ვიყავი და არა - სახელმწიფოში, ქვეყანაში. შემეძლო ასეც მეთქვა: რომ ვიყავი თვალსაწიერში, თუმცა ეს არასწორი სიტყვაა. სულიერ სამყაროში.

ი. რ.: და ეს ელფრიდე იელინეკის ალპური, კათოლიკური ბნელი სივრცე ხომ არ არის? 

ი. ა.: მას მეტის შეცვლა სურს. და სჯერა კიდეც ამის. ის უფრო ახალგაზრდაც არის. და არ ცდება. მე ვფიქრობ, ელფრიდე იელინეკი მზად არის, პასუხისმგებლობა აიღოს იმაზე, რასაც წერს.

 ი. რ.:ელფრიდე იელინეკი, თუმცა ასევე ინგებორგ ბახმანი, წერენ ქალად ყოფნაზე, ჭრილობაზე, რომელსაც ქალი...

ი. ა.: აჰ, ბახმანი! ისეთი ფემინურია, საშინლად მორჩილი. აზრადაც კი არ მოსდის, რომ ბიოლოგიური ჯანყი, ანარქია არსებობს. 

ი. რ.: თქვენ არასდროს დაგიწერიათ ქალების ცხოვრების სატანჯველებზე.

ი. ა.: მაგრამ ყოველთვის განვიცდიდი, რომ ქალები ბუნებისგან დაზარალებულები არიან.

ი. რ.: რატომ?

ი. ა.: მაგალითად, იმიტომ, რომ ბავშვებს აჩენენ. 

ი. რ.: ეს უპირატესობადაც შეგვიძლია განვიხილოთ.

ი. ა.: ვფიქრობ, მშობიარობის ტკივილები უპირატესობა არ არის. ბიოლოგიურად ეს სრულიად უსამართლოა. რატომ არ განიცდიან კაცები ტკივილებს? ძროხებსაც კი დაუსრულებად აწამებენ ამ მექანიკური დანადგარებით, ხარებს - არა. შეიძლებოდა ყველაფერი სულ სხვაგვარად ყოფილიყო. და ამას ყველა ისე იღებს, თითქოს ერთადერთი შესაძლებლობა ყოფილიყოს. მე ამ ბიოლოგიური ანარქიით ჯერ კიდევ ბავშვობაში ვიყავი ატაცებული. არასდროს მინდოდა, ქალური ცხოვრება მქონოდა, თუმცა, რა თქმა უნდა, შვილები რომ გამიჩნდნენ, მათთან ერთად ბედნიერი ვიყავი.

ი. რ.: 19 წლის განმავლობაში გიუნთერ აიხის მეუღლე იყავით და, აი, უკვე 24 წელია, რაც მარტო ხართ. თავს არასრულად გრძნობთ?

ი. ა.: არა. ჩემი ქმარი იმ თანამყოფთ მიეკუთვნება, რომლებიც არ მტოვებენ.

ი. რ.: შესაძლებელია, რომ არსებობდეს ადამიანი, რომელიც ერთადერთი შესატყვისია და სხვა მსგავსი არავინ არის?

ი. ა.: არავითარ შემთხვევაში არ დავქორწინდებოდი ვინმე სხვაზე მხოლოდ იმიტომ, რომ დავქორწინებულიყავი. ისე, ეს ჩემივე წინააღმდეგ მიმართული ქმედება იყო. და ამაზე ყოველთვის ვბრაზობდი. მაგრამ მე ეს არ მინანია.

ი. რ.: თქვენ დაწერეთ, რომ „უკიდურესი სიყვარული უკიდურესი სიმარტოვეა“. ასე იყო?

ი. ა.: ისეთი უცხო, როგორც ის, ვინც გიყვარს, ვერასოდეს გახდება ის, ვინც არ გიყვარს. ის, რაც ექსტრემალური არ არის, ბანალურია. 

ი. რ.: თქვენ ახლა 75 წლის ხდებით. რომელია ყველაზე მნიშვნელოვანი მოგონებები, ამ გრძელი ცხოვრებიდან რომ შემოგრჩათ?

ი. ა.: არის მომენტები, რომელიც თან მახლავს, აწმყოზე მეტად. საკმევლის სურნელი,  შერწყმული საპნის ფხვნილთან, რომლითაც ჩემი სამონასტრო სკოლის ქვის იატაკს რეცხავდნენ. მას ისევ ვყნოსავ, მიუხედავად იმისა, რომ აღარსად არის. ასევე, კვამლის სუნი, ქალაქური ჯურღმულების სუნი ინგლისში. ან, ვთქვათ, ვალერიანის სუნი ძველ ბინებში. და ზოგი ნისლიანი დღე, როცა ნისლი იმდენად სქელდება, რომ ბრმებს უნდა აედევნო, რადგან ისინი სწორად დადიან.

ი. რ.: რას ინატრებდით სამომავლოდ?

ი. ა.: იმას, რომ მომავალი არ გამიხანგრძლივდეს.

 

 

გერმანულიდან თარგმნა სალომე ბარბაქაძემ