შაშვი შაშვი მაყვალი (ნაწყვეტი რომანიდან)


შაშვი შაშვი მაყვალი (ნაწყვეტი რომანიდან)




რო მომივა, უფრო მეტი მძინავს და სახე მაქ სუ დასიებული. მე იმას ვფიქრობ, რო აღარ მექნება, რა თავისუფალი ვიქნები, სუ გათავისუფლებული. ერთი-ორი წელი კიდევ, მერე ალბათ ამერევა და მერე სუ შემიწყდება. ნენომ ასე თქვა, ასე არისო. ახლა ეს ამას ექიმებისგან ესმის, თორე თვითონ რა იცის, ერთი ექთანია, ცარიელთავა. ნემსსაც ისე მწარედ აკეთებს, ცრემლს დაგაღვრევინებს. ცისანამაც ეგრე არისო, აგერევა და მერეო, უცებ არ იცის შეწყვეტაო, შეწყვეტა კი არა, პირიქით, შეძლება დენაც გქონდესო. პროფესორები. წყალწყალა ყავას ვსვამდით ამ გაზაფხულზე ცისანასთან, რაღაცა გაზეპილ, მორჩენილ ტორტზე, მის ბიჭს ქონდა წინა დღეს დაბადების დღე. სალაპარაკო აღარაფერი იყო და დედამთილები გაიხსენეს. რო, აი, ჩემი ხო ალქაჯი იყო, კლიმაქსიანიო, ნენომ, ჩემიც ალქაჯი და კლიმაქსიანიო, ცისანამ, ალი რო დაუვლიდა, ფანჯრებს დააღებდა, გამოგვყინავდა სუყველას, მე ფეხმძიმე ვიყავი და შარდის ბუშტის ანთება მაგის ღია ფანჯარამ დამმართა, კინაღამ რო მოვკვდიო. ნენომ კიდე, გველმა, ჰა, გოგო, ცოტაც და აგერ, ჩვენ ეთოს დაუვლის კაი ლამაზი, ცხელი ალებიო და აჭიხვინდნენ ორივე. ერთიც ათი წლითაა  ჩემზე უმცროსი და მეორეც, ორივე ვითომ უფრო ახალგაზრდები, მარა ერთად რომ ვიდგეთ, ტოლებად ვჩანვართ  და მე კიდე ამათზე  უმცროსად შეიძლება მიმიღოს ვინმემ. ეთო, შენ რო გამხდარი იყო, მთლად გოგო იქნებოდიო, შორენამ, ერთხელ, მაღაზიაში შემოსულმა შემომცინა, ვითომ კითხავდა ვინმე რამეს, მარა ეგ ხო ეგრეა, ყველაფერზე კომენტარი უნდა გააკეთოს, თავისი აზრი გამოთქვას. რაღაცა უფროსი მასწავლებლის სტატუსი პირველმა აიღო რაიონში და დაგვაჭამა იმის მერე ყურები, ინტელიგინცია ვარო, ქალაქის ტვინი ვარ და ხერხემალიო, აი, აქეთ ვაჟა-ფშაველა და იქეთ რუსთველიო, კიდე რაღაცა სახელები, ცოცხლების, უცხო, ვერ დავიმახსოვრე. აი, როგორი ტანნარნარა ქალი უნდა იყო შენო, როგორები იყვნენ შენი ძმა და მამაშენი, ალვის ხეებივით აშხვართულები, აბა დედაშენი მე არ მახსოვსო. რანაირად ემახსოვრებოდა დედაჩემი, სამი წლითაა ჩემზე უფროსი. ის კი მინდოდა მეთქვა, მამიდაჩემი რატო დაივიწყე, ეგ ხო გახსოვს თქო, მარა ხმა არ ამომიღია, თავი არ მქონდა.  ეგ ტრაკი როგორ გაისიე, ზარბაზანივითო და მანდ კი ავფეთქდი. თუ გავისიე, ლამაზად გავისიე მეთქი, ეგრე ვუთხარი, მოვაკეტინე.  თვითონ ტრაკჩავრდნილი ქალია ერთი, არამკითხე მოამბე. ღარიბი კაცის მოსაკითხივით კიდია ის უკანალი. ან, ნეტა, რატო არ ვიქნები ამათზე ლამაზად, შვილი მე არა მჭამს და ქმარი, თავში ჭაღარა მე არ მაქ, პირში ყველა კბილი მიელავს და ძუძუ არა მაქ ჩამოწელილი. კი დამიმძიმდა, მარა არ დამწელვია, არა მკიდია.  ამათი ტანები კიდე, სუ მოშლილია გარმონივით შვილოსნობისგან, ჩამორღვეული. მარა მაგას ვერ ეტყვი. ეტყვი და იუკადრისებს. მე დედა ვარო, თუ ტანი აღარ მაქ და გარმონივით მაქ, ჩემ შვილს და მონაგარს შევწირე ჩემი წნელივით ტანიო, ან კიდე ეს რა სახსენებელია, შვილებს ვუზრდი სამშობლოსაო, მინდვრის თაგვივით არ ვარ დაგდებულიო. მინდვრის თაგვი მე ვარ, რა თქმა უნდა. ამიტომ ისე ვშვები, ხმას არ ვიღებ, მერე ეს რო არ ვათქმევინო, რო, აი მინდვრის თაგვი ხარ, ეთო, მინდვრის თაგვი ვაძახებინო. მინდვრის თაგვი ვიცი რო ვარ და იქნება კიდეც მსიამოვნებს მინდვრის თაგვობა. ჩემ თავს თუ დავუძახებ, შე მინდვრის თაგვო თქო, ეგ არაფერი, მარა ამათ არ მინდა ვაძახებინო. რატო უნდა ვაძახებინო? თავისი ტილიანი შვილებით ისე გაგეფხორებიან, ისე უპირატესად გრძნობენ თავს, გეგონება მართლა სამშობლოს ვაჟკაცს უზრდიდნენ. მაგათმა მზემ! ცისანას ტლუ ბიჭს წინდა ვერ ჩაუცვამს თავისით, დედამისმა უნდა მიაწოდოს ხელში, რო ჩაიცვას.

 

კაი, დამივლის და დამივლის ეგ ალი, მერე რა თქო, და მერე ისაო, ძაან არ გაგვიწუნკლდე მერეო, ცისანამ. შენთან როდის მიწუნკლია ქალო თქო და ნენო დაეთანხმა, წუნკალი კი არა, სამართლიანია ჩვენი ეთერი, და წუნკალიც კიდე იმასთან არი, ვინც იმსახურებსო. ნენომ იცის ხანდახან კაი თქმა, ცისანაა უფრო ენაგამრუდებული. ალი ალად, მერე რა, კი გავუძლებ როგორმე, რამე უფრო უარესი არ მოქონდეს ამ კლიმაქსებს, მარა რა უნდა ქონდეს? რა უნდა იყოს ალზე უარესი?  კლიმაქსიანი კაცი იკლავს თავს, ქალი კი არა. მე ასე ვიცი. ქალს ერთი ალი დაუვლის და თვიური გაუშრება. მარა კაი რა არი, იცი? მარტო რო ვარ, ჩემთვის განმარტოვებული. დამივლის ალი და გავაღებ ფანჯარას, გადამივლის და დავკეტავ, დამივლის და გავაღებ, გინდა სახლში, გინდა კარში და გინდა მაღაზიაში, ჩემი ტერიტორიაა სამივე. ვინ რას მეტყვის? კიდე თურმე გასუქება იცის და ბევრი ჭამაო, ცისანამ. ჩემი დედამთილი რო მიგეშვა ერთ ქვაბ ჩანახს შეჭამდაო. ამაზეც ხმა არ გავიღე, ასე მერჩივნა. ქალო, ჭამე ტორტიო, იქვე მითხრა, ჯერ ხო არ გაქ კლიმაქსი, ნუ გეშინია, არ გასივდებიო. დებილი ეგა. კლიმაქსის სუ არ მეშინია, აი, ის გაზინთლული ტორტის ნარჩენი არ გადამდიოდა პირში. გასუქებაც არ იყო დიდი თავსატეხი, მარა ამას როგორ ვიტყოდი. მაღაზიის მერე, არეულდარეულ ჭამას მივეჩვიე, ერთ დღეს აღარცერთი კაბა რო აღარ ჩამეტია, მერე სარკეში ჩახედვისაც შემეშინდა, ისე ვგავდი ქეთოს, მამიდაჩემს. ჰოდა, ჩემ თავს შევუძახე, აბა მეთქი, ეთერ, თუ არ გინდა, იმ საძულველ, ბოროტ ქალად იქცე, მაგას უყურო მთელი ცხოვრება სარკეში, ღორივით აღარ უნდა ჭამო მეთქი. ჰოდა, ასე ვქენი, რომ დილით ჭამა დავიწყე, მაღაზიაში გასვლამდე. მანამდე დილით არა ვჭამდი და მერე მივასკდებოდი ღამით, ზომა აღარ ვიცოდი და წონა, ყველაფერსა ვჭამდი, რაც ხელში მომხვდებოდა, ყველაფერს ვიყრიდი პირში. ხანდახან ისე იყო, რო არ მშიოდა და მაინცა ვჭამდი. მერე ცუდადაც მეძინა, არც სიზმარი მქონდა და არც მოსვენება. ერთხელაც, ქეთომ რო შემომხედა სარკიდან, მეთქი, მეტი ასე აღარ შეიძლება და ისე ვქენი, რო დილით ჭამა დავიწყე. ვისაუზმებ და მერე პირველის ნახევრიდან პირველამდე გავდივარ სახლში და მაშინ ვჭამ,  მაგ დროს სწავლისას დიდი დასვენებაც მოლეულია და არც ბავშვი და არც დიდი, აღარავინ შემოვა მაღაზიაში.  მერე ექვსის ნახევრიდან ექვსამდე გადავიპარები და ორივეჯერ წინასწარ გამზადებულს ვჭამ. წინასწარ გამზადებულს რა, ერთ ქვაბ სუპს სამი დღე ვჭამ, ხანდახან ოთხიც და დასვენებული ვარ კეთებისგან ის სამი და ოთხი დღე. ჩემი რეჟიმი მაქვს, სარგო კაბასავით ზედ მშვენივრად მორგებული. ერთი ეგ არი, თერჯოლაში რო დავჯდები, იმ ლამაზ კაფეში, ორ დიდ ნაჭერ ნაპოლეონს ჩავნთქავ, თან ისე, თვალს არ დავახამხამებ. მამიდაჩემის შვიდი ლანდი რო დამადგეს თავზე ერთდროულად, მაინცა ვჭამ და რძიან ყავას ზედ დავაყოლებ, ცხელს და ქაფქაფას. ძუძუებზე ნაფშხვენები რო დამეყრება, იმასაცა ვჭამ. მესამე ნაჭერს შევაფუთინებ კიდე ლამაზად და სახლში მომაქვს. რო მოვიტან, სუ აზინთულია, მარა მაგასაც ისე ვჭამ ჩაიზე, რო კიდევაც ვკვნესი სიამისაგან.  

 

 

*

 

დღეს შაბათია, ბაზრის დღე, თან ზაფხული და შემიძლია სამ საათამდე არ გავაღო მაღაზია. დღეს ყველა ბაზარშია ისედაც და მაღაზიაში მერე, ოთხი-ხუთი საათიდან იციან შემობორიალება. ბაზარში თუ რამის ყიდვა დაავიწყდათ, ან ის მოვა, ან შუადღეზე გაღვიძებული, მჩატე ახალგაზრდა. მაგათ ხო სამ და ოთხ საათამდე სძინავთ. ზაფხულია მაინც, ცხოვრება კიდე ისედაც მაგათია, ახალგაზრდების. კაი ისაა, რო მეც ძაან კარგად შემიძლია დღეს საწოლში კოტრიალი. თან რა ქუდბედიანად დაემთხვა, თან თვიური, თან შაბათი. მიდი, ეთერ, იკოტრიალე, ზედ საწოლში ჭამე, ერთხელ წაუძინე კიდევაც და მერე იქნები სულ მთლად დასვენებული, ჩიტივით იქნები გაზაფხულის დილაზე.  ახლა ეს მტვრის სუნი კი მაწუხებს ცოტა, სუ ცხვირში მცემს ჩემი სახლის მტვრის სუნი, ჩემ ოთახში დალექილის, ფენა-ფენად, ღრუბელივით. ამ ჩემ ოთახს თითქმის არ ვალაგებ, ტილოს მარტო მაშინ თუ გავუსვამ, საწოლს რო გადავდგამ ერთი ფანჯრიდან მეორისკენ. ისე კი სუ მტვრიანია აქაურობა, დაულაგებელი. აქ მაინც ვერავინ შემოყოფს ცხვირს და თუ შემოყოფს ხოლმე, ეგეც ან ცისანა იქნება, ან ნენო, აბა, სხვა ჩემთან ვინ მოვა? გარე ადგილები სუ წკრიალა მაქვს. აბა, მეზობელს ხო არ ალაპარაკებ შენ სიბინძურეზე? მეზობელი არაფერზე უნდა ალაპარაკო, ქეთომ ჩამიდო ეს ტვინში. ჩამიდო კი არა, ჩამიტენა. იმის შეგონება იყო ეგ.  დღე და ღამე მიმეორებდა ლოცვასავით. ჰოდა, ქეთოს ლოცვა კი გაწვდა წინა ოთახებს, მარა ჩემ ოთახში დედოფალი მე ვარ. მე ვიქნები. ეს მტვრის სუნი მაინც თვიურისას მაწუხებს მარტო, მარტო მაშინ ვგრძნობ ზედმეტად ყველა სუნს. ახლა იმას ვფიქრობ, ტილო ხო არ გამოვუსვა ერთი, ისე, ზერელედ, ქეთოს ავსული ლანდი ცოტათი გავახარო, მარა თან მეზარება, თან ძილი მირჩევნია და დასვენება. 

 

არა, შემოსასვლელი და დიდი ოთახი ხო წკრიალა მაქვს?  უცხო თვალი სუფთას ხედავს, მარა ახლა რას ვფიქრობ, იცი?  რიონს რო წავეტანე, ხო შემოვიდოდნენ აქაც, ყველა ოთახში შევიდოდნენ, დაივლიდნენ. ამ ოთახში კიდე პირველ რიგში შემოყოფდნენ ცხვირს. ხო იტყოდნენ, დედა, ქალო, ეთერი თურმე მარტო ჩვენი თვალის ასახვევად ყოფილა სუფთაო?  ხო იტყოდნენ? მართალიც იქნებოდნენ, მარა მე ხო მაქ ჩემი საპატიო მიზეზი იმას ვალაგებდე, რასაც მინდა და როცა მინდა.

 

აგე, ახლა მორჩენილ მურაბას წყალს გავურევ, მაგასაც ჩავიცლი პირში და საწოლშიც შევგორდები, ორპირს დავტოვებ, დღეს ძაან დაცხება და ისაა, რო უნდა შევგორდე, რო ტელეფონი რეკავს და ბოლოში ორი ცხრიანია ეშმას ყურებივით გამოკვანძული.  

 

ეთერო, ცოტა ხმა აქ დაკარგული. დაკარგული კი არა, გაწვრილებული აქ, გასაწყლებული. ხოო, გული მიფრთხიალებს.  როგორა ხარ, გოგო? იმასაც უფრთხიალებს, ზუსტად ვიცი. იცი, როგორ ვარ დარწმუნებული? კარგად, შენა? მე ვითომ არაფერი, ვითომ უცხოა, უადგილოდ დამრეკავი, მარა ეს მურაბიანი წყალი გულზე მადგება. ეთერო, დავილაპარაკოთ მე და შენ. სალაპარაკო არი. ახლა ვერა, ხმას უდაბლებს, მარა მერე დავილაპარაკოთ. დავილაპარაკოთ ჰო, უნდა დავილაპარაკოთ, თავიდანვე გავარკვიოთ გასარკვევი. გავარკვიოთ და დავალაგოთ. შენ შენი თქვი, მე ჩემსას ვიტყვი. მოვიფიქროთ, რა უნდა ვქნათ, როგორ ვიყოთ, რომელ კედელს მივახალოთ თავი. ეთეროაქა ხარ, გოგო? ჩუმად რადა ხარ? ახლა თითქოს უფრო მიყუჩდა. ჰოუ, აქ ვარ, აბა სად ვიქნები? მეც უნდა ვუთხრა ბარემ აქვე ჩემი სათქმელი. მთავარი სათქმელი, ახლავე გასარკვევი. იქით კვირას მიწევსსამშაბათს, მანდ გამოვლა და ისე ვქნათ, რო დავილაპარაკოთ, ახლა სიხარული უელავს ხმაში, კიდე გინდა რამე? ჟელე?ფხვნილები?  ახლა მთლად გახარებულია, ჩუმად რო ვარ, რო ვეთანხმები. თითქოს უარს ელოდა და ახლა ისე გავახარე, გეგონება ისე უცაბედად, რო ამის სიხარულს საზღვარი აღარ აქ.   არაფერი, ისე მოდი, ვითომ მაგის საკითხავად მოდი. არა, მართლა უხარია, მართლა არი გახარებული. იმ დიდ მარკეტში დავტოვებ რაღაც-რაღაცეებს და შემოგივლი. ჰე, ეთერ, უთხარ, ქალო დროზე შენი სათქმელი, თორე სადაცაა გაგითიშა ტელეფონი! ისა, მომისმინე აქით, ხმა მეცვლება, მეხრინწება, არსად არაფერი წამოგცდეს, ბიჭო, არსად არაფერი დაიტრაბახო, თორე… ეგრე! მკაცრად უნდა ვუთხრა, აბა! ისე ვუთხრა, ახლავე იცოდეს რა და როგორ. ახლავე იცოდეს, არაფერი შეეშალოს. რას ამბობ, ეთერო, აგე, წამში შეეცვალა, დატუქსული ბავშვივით გაუხდა ხმა, მაგას როგორ ვიზამ? ეგ რა, ეგ ტრაბახი მე მაწყობს, გგონია? ჰოდა, ძაან კაი თუ არ გაწყობს, პირში წყალს ჩაიგუბებ და ეგრე იქნები! კაი, კაი, კარგად იყავი, კაი ქვის გული მაქ მეც, როცა მომინდება. კარგად იყავი, ეთერო, ნაწყენი კია, მარა თითქოს მაინც ენანება ზარი  გამითიშოს. ისევ მე ვუთიშავ და თითქოს ვმშვიდდები. ვმშვიდდები კი არა, ახლა სიხარულით გული მიფრთხიალებს. მეც კარგად მაქ ტვინი არეული. ისე მიფრთხიალებს ეს გული, რო უცებ მშივდება, მარა მშიერი არ ვარ. აგე, უკვე, თან ჩავწოლილვარ ლაპარაკისას და თან საბანი დამიხურავს, თან ისე, ვერ გამიგია და ახლა ადგომას, ისევ წოლა სჯობს. ახლა რო ავდგე, ვიცი, გამოვსკდები და კი ბატონო, მოვიდეს სამშაბათს. პარასკევს კი უნდა მოსულიყო, მარა მოვიდეს სამშაბათს და ვნახოთ ერთი, რას მეტყვის, როგორ იქნება. ახლა მისი ტანის ცხელება კი თითქოს მახსენდება და მეც მაცხელებს, კაი არის ტანის ცხელება თავის ცხელება რო არ მოყვებოდეს მარტოხელა ქალისთვის, მარა დამალულად უნდა ვიყო, მე ამას ვეტყვი. აი, ისე უნდა ვიყოთ, რო ვერავინ გაიგოს ვერაფერი, ან ამას ვეტყვი, ან იმას ვეტყვი, რო გავეშვათ. თავი დამანებოს. თავი დამანებოს? თავი დამანებოს, ეგ ვუთხრა?  ეგრე ჯობს? რა მჭირს, რატო მებჯინება ყელში ეს წყალი? 


 

*

აღარ დამეძინა და ცოტა ადრე გამოვედი მაღაზიაში. ჯერ ორპირი გავაკეთე, გავანიავე. მერე ვინტილიატორი ჩავრთე, იქვე მივიდგი. კარგად ცხელა დღეს და მე კიდე ცალკე მცხელა, ეს თვიური ცალკე მაცხელებს. უსიამოდ ვარ. არ მინდა, მარა იმ შტერ კაცზე მეფიქრება. რა იქნება და როგორ? კაი, დამალვით ვიქნებით, მარა სანამდე? დამალვით დიდხანს ვინ ყოფილა? რო გაიგებენ, მერე? ეს ჩემი ნაშენები გალავანი ხუხულასავით ჩამომეშლება, თავზე დამემხობა. ქალი თვრამეტისაც გაილანძღები, ოცდარვისაც და ორმოცდარვისაც. ასე არ არი? მე გავილანძღები, თორე ის რა? იმას დიდი-დიდი ცოლმა და რძალმა თავზე  ქოქოლა დააყაროს, თავის ძმაბიჭებისგან იქნებ მხარზე ხელიც დაიკრას, ბიჭო, შენ ვინ ყოფილხარო და მე? მე ნენომ და ცისანამ კიდეც ამომიძულონ, სახლში აღარ შემიშვან, ჩემთანაც აღარ შემოვიდნენ. ეგ კი არა, მაღაზიაშიც რო არავინ შემოვიდეს,  არავინ არაფერი აღარ იყიდოს? მერე მე რა ვქნა?  მართლა მარტოობაში ამომხდეს სული, სუ ზურგშექცეულს? ლამის სიცივემ მთელ ტანში დამიაროს, არადა ცხელა, ისე ცხელა და ისეთი დახუთულია, სუნთქვაც კი მიჭირს. არა, უნდა ვუთხრა რო თავი დამანებოს. უნდა ვუთხრა, რო, აი, იმ დღეს, შენ მოსვლამდე, ვაჟბატონო, რიონს კინაღამ გავყევი, კინაღამ მოვკვდი და შენ რო მოხვედი, გული საგულეს აღარ მქონდა, აღარ ვიყავი. რას ვაკეთებდი, თვითონ არ ვიცი. რატო გეხვეოდი, რატო გეკონებოდი. რაც მოხდა, სიზმარი იყო, არაფერი იყო, სულ არაფერი, აწი აღარც არაფერი იქნება და ეგ არაფერიც მორჩეს ჩვენ შორის. მორჩეს, დამთავრდეს!

 

ეს ხალხი შემოდის და გადის, დასიცხული დაბორიალებს, არჩევს, მეკითხება, ყიდულობს. რაღაცას რო მეკითხება, მეც ვპასუხობ, სულ რაღაცა აქვთ სათქმელი, რაღაცა მოსაყოლი და მეც ვუსმენ, უცნობს თუ ნაცნობს, მეც ვპასუხობ, მარა თითქოს ორი ვარ, ერთი იმათთან და ერთი კიდევ სადღაცა იქვე, დაზაფრული და შეშინებული, გაციებული ელდა-შიშისაგან. ამ დროს ისე ცხელა, ოფლი ღვარად ჩამომდის და ვინტილიატორიც არაფერსა შვება, ტყუილად ტრიალებს. 

 

არაა ეს ცუდი კაცი, რო ვეტყვი დამიჯერებს, შეიგნებს, იმისთვისაც ხო ასე ჯობია? იქნება ისიც ვუთხრა, აქ აღარ მოვიდეს, სხვა ვინმე მოვიდეს ამის მაგივრად? იქნება სუ შევცვალო დისტრიბუცია? სარეცხის ფხვნილის და საპნის კაცი რა, დაილია? ვინმეს სხვას ვნახავ, სხვას ვიპოვნი. კი გაძნელდება, მაგრამ რაღაც უნდა ვქნა. ნეტა რა ჭირად ჩაანაცვლა ის თავის შვილი? რა ჩემ თავში საცემად წავიდა ის ბიჭი დასაკარგავში? მოდიოდა და მიდიოდა წესიერად. არც ის მიყურებდა ზედ, მეც არ ვუყურებდი. ან ამ ბებერ კაცს რად უნდოდა მაღაზიებში თრევა-წანწალი? ღმერთო, როგორ მიჭერს ყელში, როგორ მერევა ფორიაქი! მარა ახლა რა არი, იცი? ახლა უნდა დავმშვიდდე, სიმშვიდე მოვიკრიბო! ზედმეტი ფორიაქი ყველაფერსა ვნებს. მე, პირველ რიგში! ყველაფერი ისე იქნება, როგორც მე მინდა. გულის წინსწრებით გახეთქვა რას მომიტანს მართლა გულის ტყუილად გახეთქვის გარდა? არაფერს. რაღაც იქნება, რაღაცას ვიზამ და მოვაგვარებ. 

 

კი, მარა ამ მაღაზიაში დღეები წამებივით გარბის და ახლა რატოა წამი ერთი დღე?  მართლა რა უნდა ამ ბებერ კაცს მაღაზიებში? წავიდეს, დაიკარგოს! დისტრიბუტორი ახალგაზრდაა და თუ ეარშიყება, ახალგაზრდა გოგოს ეარშიყება. ოცდახუთი წლის ბიჭს აბა, ჩემთან რა უნდა? ახალგაზრდა კაცის თვალისთვის მე აღარცა ვარ, აღარ ვარსებობ. ახალგაზრდა კაცის თვალისთვის ქალი ორმოცის მერე სულ აღარ არი. ქალსაც გააჩნია, მარა არ არი. კაცსაც გააჩნია, ზოგი კაცი მანიაკია! და თუ არი მანიაკი, ახალგაზრდობიდანავე არი, აი, ისეთი, ბებერი ქალები რო უყვარს, რო ამჩნევს ბებერ ქალებს, უყურებს. 

 

მარა მე ეგეთი არავინ შემხვედრია, სოლიკოს გარდა, არცერთი დისტრიბუტორი, მარა სოლიკო სკოლაშიც ეგეთი იყო. პატარა ბიჭებისთვის კედელი ვარ, ამ მაღაზიის, გაციებული თვალებით შემომყურებენ. ერთმა-ორმა დეიდაც დამიძახა კიდეც, სოლიკო კიდე ბებერ მასწავლებლებს უყურებდა თეძოებზე. ბებერს რა, ჩემი ხნისას, მარა სკოლაში ორმოცდარვა წლის და ორმოცდაათის ხოა ბებერი? არი. მეხი დაეცეს თავზე სოლიკოსაც და ყველა დისტრიბუტორს, მარა დეიდა რო პირველად დამიძახა, ჩემი კლასელის, მადონას  გაპურჭყვნილმა შვილმა, მაშინ დამეცა თავზარი და რამდენის ვიყავი? ოცდაათის, ოცდაცამეტის. მაღაზია ახალი გახსნილი მქონდა. სალარო აპარატთან მიმაცივდა იქვე ხელები. ეთერი დეიდა, დედაჩემმა თმის საღებავზე გამომგზავნაო. ახლაც მახსოვს, რომელი საღებავი უნდოდა იმ შტერ მადონას, იმის მერე ათჯერ შეიცვალა თავზე თმის ფერი. მაშინ ბორდოსფერი ედო, რაღაცა უგვანი ლაპლაპით და კი იყო მადონა ჩემი კლასელი, წინა განაპირა მერხზე იჯდა სუ, მარა კი ყავდა უკვე ათი წლის შვილი და რა, დედამისი თუ ჩემი კლასელი იყო, აღარ ვიყავი იმ ღლაპის დეიდა? მაშინ ვიფიქრე პირველად, დედა, როგორ გადის მეთქი დრო ამ დასაწავავ, მიკარგულ ქალაქში, მარა რა არი, იცი? ამ დასაწვავ, მიკარგულ ქალაქებში უფრო გადის დრო, თუ მკითხავ. კი არ გადის, თან თითქოს დგას და თან კიდე გადის. გაზაფხული, ზაფხული, შემოდგომა, ზამთარი, ყველა ერთნაირია. დრო დგას და შენ კიდე მიდიხარ სადღაც, ჯანდაბისაკენ, მიერეკები. თან ისე, რო ვერც იგებ, ვერა გრძნობ, არ გესმის. ასე, როგორც მე ვერ გავიგე და მადონას შვილი კი არი ახლა ოცდახუთის და თვითონა ყავს შვილები კალთას გამობმული. დეიდა კი არა, რატო ბებია აღარ ვარ ზოგიერთისთვის. 

 

ჰოდა, დეიდა როცა ხარ, მორჩა, იწყება შენი დაღმასვლა. რაც მეტს გეძახიან და რაც დიდხანს, მით უარესი. ორმოცის მერე მარტო ბებერი კაცის თვალისთვისა ხარ ან სოლიკოსთვის.  დიდი-დიდი ბებერმა და სოლიკოსნაირმა გამოგაყოლოს ბებრულად დამშეული თვალი. თერჯოლაში როა ის ბებერი კაცი, მაგალითად, ჩემი ყავის ფულს რო იხდის ხანდახან, დაბარებულივით რო ამოიზრდება იმ კაფეში, რო ჩამოჯდება და მიყურებს, ჩემ გემოზე ნაპოლეონის ჭამას რო არ დამაცლის. რა ქვია, ისიც არ ვიცი. კაფეს გოგომ, ქვრივია და ცოლს ეძებსო, ვითომ საიდუმლოდ  რო მითხრა. ლამის სიცილით მოკვდეს, რო შემოვა ის ბებერი, თავისათვის ჩუმად იცინის. ჩვენ დაგვცინის. მე რა, იმას დასცინის. მე კიდე ლამის ვუთხრა: იცინე, იცინე, გოგო, სანამ ოცი წლისა ხარ! სანამ შენ გულს უხარია, სანამ ეგ გული გიფრთხიალებს, შე დებილო! ამას წინათ ისიც მითხრა, იმ ბატონმა თქვენზე იკითხა, ეს ფუმფულა ქალბატონი ვინაა, სადაურია, ალბათ გასათხოვარიაო, თან სიცილს ძლივს იკავებდა ეს შტერი. ეს შტერი და ისიც ჭკვიანი! მიხვდა ჩემ გასათხოვრობას! აბა, ჩემი ხნის რომელ ოჯახიან ქალს აქ საქმე კაფეში ჩამოსაჯდომად! გასათხოვარი კი ვარ, მარა არა ვთხოვდები, ასე უთხარი იმ ვაჟბატონს, ასე მაქ გადაწყვეტილი თქო, გოგოს ვუთხარი, შენ კიდე იმას გეტყვი, ყლეში რო ბედნიერება იყოს, რამდენი ქალი ივლიდა ბედნიერად, გინდაც ამ კაფეში, მარა აგერ შემომხედე, ძაან ბედნიერად ვინ დადის მეთქი? ის ფხუკუნი სუ ყელში შეაცივდა. აეგრე! იმ ბებერმა კაცმა კიდე რა დამიშავა, თავისთვის არი, მარა რო დამიშავებს და შემაწუხებს, მონახავს მერე თავის ადგილს. მარა ჯერ არი თავისთვის. ჯერ მარტო ზის და მიყურებს ბედნიერი. მგონია, ის ყველაზე მეტად მოწონს, დანერწყვილი თითით ძუძუებზე დაყრილ ნაფშხვენებს რო მოვისუფთავებ და მერე პირში ვიყრი. ეგ უფრო მოწონთ ეგეთებს. მოწონს და მოწონდეს. მე კიდე ის მომწონს, რო არ მაწუხებს. კაცმა ისე უნდა გიყუროს, არ შეგაწუხოს. შენც ზედმეტები არ უნდა გინდოდეს, არ უნდა იწვევდე.  აბა ვის რად უნდა თავის ტკივილი? არც იმას, არც შენ. არც არავის. 

 

კაცი და იმის ყურება ზედმეტი თავის ტკივილი რო ხდება, ეგაა საშიში. აბა, რა გგონია, ეს მაღაზია რატო გავაკეთე, პარფიუმერიის? ახლა, დუხი და სუნამო სუ არ მაქ შიგნით, მაგრამ საპნის და ფხვნილის მაღაზიას ჩვენთან ასე ქვია. პარფიუმერიის. პარფიუმერიის კი არა, ჰიგიენისაა, მარა ასე ქვია და რა ვქნა. აქ უფრო ქალები შემოდიან და შენც მშვიდად ხარ, ლოთი და შფოთი არ შეგაწუხებს. არც ნისიაზე გამოიგლიჯავენ ყელს, პურს და კვერცხს ხო არა ვყიდი, პაკეტებსა ვყიდი თვიურისას და ჭურჭლის სარეცხ ჟელეს. მაღაზია რო ვიფიქრე, ეგ მაშინვე ვიფიქრე, ასე აჯობებს მეთქი. აქ ქალი თუ შემოვა, ცოტა ფული რო აქ, ცოტა სისუფთავე და ცოტა გაპრანჭვაც რო უნდა. ჰოდა, დასვენებული ვარ. ათასში ერთხელ სოლიკოსნაირი შემოვიდეს ან ზაფხულში ცოლს შემოყოლილი დაბნეული კაცი, სიცხისაგან ისიც რო აღარ იცის სადაა, ვინაა, რა უნდა. ეგენიც უცხოები, აქაურები კი არა. 

 

მამაჩემს რო ვუთხარი, ასე ცხოვრება აღარ შეიძლება, გარაჟში მაღაზია უნდა გავხსნა მეთქი, სუ თვალები აუწყლიანდა, მარა რა მექნა? აღარც საბავშვო ბაღში მზარეულობა შემეძლო, რახიტიანი ბავშვებისთვის წყალწყალა სუპების კეთება და აღარც მშიერ პირველკლასელებზე მისაღებული, სკოლის ბუფეტში გაყიდული ტყუილი ხაჭაპური, იმისი ცხობა-მოზელვა. ჩემი ძმის გადამკიდე აღარც არაფერი მქონდა სალომბარდე და აღარც არაფერი გასაყიდი, მამაჩემიც მოფრიალებული იყო მუზეუმიდან, მათხოვრულ პენსიას შერჩენილი. მარა რა მოხდა იცი? ისევ ჩემი ძმის პიჯაკში ჩარჩენილმა და შემთხვევით ნაპოვნმა ასმა დოლარმა გადამარჩინა. ლამის თხუთმეტი წელი ვინახე ის ასი დოლარი შავი დღისათვის. მაგ ასი დოლარით დავიწყე ჩემი მაღაზია. თან სუ აგერ გავმართე, ყურის ძირში. ეზოს გადავივლი და სახლში ვარ, გადმოვივლი და ჩემ სამსახურში. თან ქალაქის ცენტრში ვარ, მაგაშიც გამიმართლა და კიდევ იმაშიც ვარ ქუდბედიანი, რო ჩემი თავის ბატონიც მე ვარ, პატრონიც და ზედ კიდე მესაიდუმლე!

 

ახლა ჩემ მაღაზიას სუ არ ეტყობა, რო ოდესღაც გარაჟი იყო.  თავიდან კი იგრძნობდი, რო გარაჟია, მარა მერე ისე ვქენი, ისე მოვაპირკეთე, მოვალამაზე, რო რო შემოხვალ გსიამოვნებს.  მაღაზიაში რო შეხვალ, უნდა გესიამოვნოს. ლამაზად უნდა იყოს, კოხტა და წკრიალა. ჰოდა, ეგრე ვარ და კი მეტანებიან ეს ქალები ბუზივით. სუპერმარკეტში მარტო მაშინ შევლენ საპნის და კბილის პასტის საყიდლად, მე თუ ღია არა ვარ, მარა ის იმხელა მაღაზიაა, ყველაფრის, ესენი კიდე მაინც მე მეტანებიან იმიტომ, რომ მე ვიცი, ბევრნაირი უნდა დაუდო, უხარისხოსთან ერთად ხარისხიანიც, ზედ კარგი ფასით და ისევ შენთან შემოვლენ. ფასი შეიძლება იგივე იყოს, რაც სუპერმარკეტის და კიდე სხვისი, მარა ბევრნაირს რო დაუდებ, ასარჩევად, ტუალეტის ქაღალდი იქნება თუ სამართებელი, ისევ შენთან მოვა, შენთან შემოვა. მაინც იმას იყიდის, რასაც ყიდულობს, მარა ასარჩევად რო აქ საქმე, ეგ მაინც ეუკეთესოება. თან მე მოვუსმენ, მოსმენა ვიცი. ლაპარაკი შეიძლება არ ვიცი, ან მე რა მაქვს სალაპარაკო, მარა მოსმენა ვიცი.  იმას კიდე აქ სალაპარკო და მიყვება კიდეც. თავისას, სხვისას. და ის კი იცის, არაფერს ვიტყვი, საიდუმლოს რო შევუნახავ. არაფერს ვიტყვი კი არა, რასაც მეტყვის, შეიძლება, თავიდან იქვე ამომიფრინდეს. აბა, იცი რამდენსა ყავს ბინძური რძალი და ბოროტი დედამთილი? ჭორიკანა მეზობელი და ტლუ ქმარი? უნიათო შვილი და ავგული ბიძაშვილი? მაგათ ამბავს რა დალევს, თან ყველასი ერთნაირი რომაა, გარჩევას ვერ იზამ. მაგას რა დამამახსოვრებს? 

 

თან შიგადაშიგ ახლები უნდა დადო, უცხოები.  ახალი კბილის პასტა, საპონი, ახალი შამპუნი. მაგიტო ვუყურებ რეკლამებს, უფრო სწორად, რეკლამა როცაა, მაშინ ავუწევ ხოლმე ხმას ამ ჩემ მეორად, მოცუცქნულ ტელევიზორს, აგერ რო მიდგას, ყურისძირში. მაღაზია რო გაქვს, სიახლე უნდა იცოდე, იცოდე შენ მყიდველს რა შესთავაზო, რა მოუყვე.  მერე ჩემებთან რო წავალ, თერჯოლაში საბითუმოში, იქაც გამოვკითხავ ხოლმე, რა რომელია, როგორი. რაღაცა მოცუცქნულ წუბიკებს უფასოდ მაძლევენ კიდეც. მერე ხან თმაზე წავისვამ იმას, ხან სახეზე და ზეპირად ვიცი რა რისთვისაა საუკეთესო. რო მომიტანენ რამე ახალს, ინსტრუქციებსაც წავიკითხავ. რუსულად არი? გადასარევი, თვითონ ვკითხულობ. თუ სხვა რამე ჯოჯო ენაა, ნენოს გოგო მეხმარება, ინტერნეტში თარგმნის რაღაცნაირად და მერე პატივის ვცემ, დედამისის ჩუმად მურაბას ვაჭმევ. დედამისის ჩუმად იმიტო, რო უშლის. მსუქანი გოგოა, მოუქნელი. მარა კაი გოგოა, მურაბას რო ვჭამთ, ხანდახან ავლაპარაკდებით.  თავისი სკოლის ამბავს მიყვება, თავისი ბოროტი კლასელებისას. ხან ჩუმადა ვჭამთ, ხმას არ ვიღებთ. ჰოდა, მყიდველს უნდა აუხსნა რა რისთვისაა, როგორია, შეღებილ თმას რა შამპუნი უხდება, დამსკდარ ხელებს რა კრემი და რომელი პაკეტი რამდენი წვეთისაა, ეგ ყველაფერი გამყიდველმა უნდა იცოდე. ეგ უყვართ, მზამზარეული ცოდნა, რო მიართმევ. თან მენდობიან, მე არ ვიტყუები. ჰოდა, მყიდველები მყავს, აგერ, ზოგი ხელში თუ მაღაზიაში დამიქალდა, ზოგი დამიბერდა და ზოგი ლამის ჩემ წინ გამრავლდა, ჩემ ცხვირწინ გააჩინა წყვილ-წყვილად შვილები. 

 

არა, მართლა და როგორ გაიარა ასე უცებ თხუთმეტმა წელმა? თითქოს თხუთმეტი თვე ყოფილიყოს. ამ ქალაქში დრო ხო დგას. ხო დგას, მარა თან მიდის. ეგ ხო ვთქვი, მარა რა არი, იცი? მაღაზია მე არ მღლის - ისე მაქ მოწყობილი, აწყობილი. ყელში არასდროს ამომსვლია. ჩემი საათები მაქ, ჩემი განრიგი და ეგ განრიგი ყველამ იცის. შაბათს კიდე ბაზრის დღეა და სუ ვკეტავ ხოლმე. შაბათს მარტო ზაფხულობით თუ გავაღებ, ისიც დღის მეორე ნახევარში. თვეში ერთხელ კიდე სუ არ ვაღებ, თერჯოლაში თუ წავედი, საბითუმოში. ძირითადად, შვიდამდე ვარ, ზაფხულობით ცხრამდეცა ვრჩები, მარა ზაფხულში დრო ჩქარა გადის. უცხო სახეების ყურებაში ჩქარა გადის. კვირას კიდე გვიან ვაღებ, ასე, თორმეტზე და ახალ კვირას კვირას ვიწყებ და გული ხანდახან მიჩქრიალებს კიდეც კარის გაღებისას, მიჩქრიალებს ოღონდ სიმშვიდისაგან. დილის მაღაზიის სუნი, ნესტის და ფხვნილის ლამის მესიამოვნოს, დამამშვიდოს. ეს სუნია თითქოს რო მეუბნება, რო ყველაფერი კარგადაა, ეთო, ისე არი, შენ როგორც გინდა! აგერ, სახლიც გაქ, კარიც, მაღაზიაც, შემოსავალიც, დანაზოგიც გაქ, ნუ გეშინია! ნახე, რა უღრუბლო სიბერე გქონდეს, ლამაზი, მშვიდი, დაწყნარებული. ისეთი, როგორიც  გინდა,  როგორსაც წარმოიდგენ და როგორზეც გაქ ნაოცნებარი! რა კარგად იქნებოდა ყველაფერი, ეს კაცი რო არ გამოვარდნილიყო უცებ არსაიდან, ეშმაკის დაგებული ხაფანგივით, საცდუნებელივით. რა ვქნა ახლა? რაო, როდის მოვალო? სამშაბათსაო! და რო წარმოვიდგენ, როგორ შემოყოფს ამ კარებში თავის გაქოჩრილ, თეთრ თავს, ამ ჩახუთულ ლიფშიცა ვგრძნობ, როგორ მიმაგრდება ძუძუსთავები. 

 

 

*

 

სალარო აპარატი ქვითარს ჭედავს, იმის გამოძრობას ვცდილობ, თავზე რო მადგება. ეთერი, გოგო, როგორა ხარ, მიცინის. თითქოს თან ვცნობ, თან ვერა ვცნობ. რაღაცა ნაცნობი აქ, უფრო თითქოს თვალები, მარა სხვათი თითქოს უცხოა. პატარა ბავშვი ყავს ხელში ატატებული, ერთი წლის, ალბათ.  სძინავს ამ ბავშვს თუ თავს იმძინარებს სიცხისგან, ვეღარ გაიგებ. ვერ მიცანიიი, მიცინის, თან ისე, კბილები რო არ გამოჩინოს, კბილი აკლია და ვერა, ვერ გიცანი, ვუყურებ და თან ხმაში კითხვა მაქ გარეული. მეც ვერ გიცნობდი, გარეთ რო არ ეთქვათ, აგე იქ, პარფიუმერიაში ეთერის ნახავო, თან ბავშვს არწევს, გეგონება მუთაქა აქ მხარზე გადებული, გასუქებულხარ, შეცვლილხარ.  მეხი შენ დაგაყარე, ვიღაცა ხარ, ქონებს რო მითვლი. თვითონ გაფშეკილი ქალია, გამხდარი, მარა მხრებშია მოხრილი და მუცელი წინა აქ წამოზრდილი. წამოზრდილი კი არა, რაღაცა უშნოდ გამობერილი, თან ნახევრად, ქვედა მუცელი. ზედიზედ ორსულობისგან ეტყობა, შრომისგან, მძიმის თრევისგან. ლელა ვარ, გოგო, ახლა ცოტა დაბნეული, ცოტა უხერხული შემომყურებს და მანდ ვხვდები ვინცაა, სახელზე კი არა, საიდანღაც სხვანაირად ვხვდები, თითქოს ხმით და თითქოს თვალებით. არა, უფრო სიცილით!  ზურგის ტვინით ვხვდები. არა, ამის სიცილით კი არა, უფრო ამ სიცილში ძველი ხმებით, ძლივს გასარჩევით, ბავშვობისდროინდელით. ბავშვს თეძოზე მოიქცევს წამებში და გულში მიკრავს. რამდენი წელი არ მყავს ნანახი? ოცდაათი? რამდენი ხანია წასულია, ოცი? ბოლოს როდის ვნახე, ჩემი ძმის პანაშვიდზე? ლამის მთელი სიცოცხლე გავიდა მის მერე, ღმერთო! მეც ვეხვევი, მარა თან გული თითქოს მუცელში ჩამწყდეს, ჩამვარდეს. რასაა დამსგავსებული!  არადა, ყველაზე ლამაზი გოგო იყო სკოლაში. ყველაზე ლამაზი კი არა, ულამაზესი! ყველა ამას შენატროდა, ყველას ეს უყვარდა.  ბიჭები თავპირს ამტვრევდნენ ერთმანეთს ამის სიყვარულისთვის და გოგოები მეგობრობისთვის. სხვანაირად ატარებდა ყველა ხელისგულზე, მთლად გალოკილი ყავდათ, სახლში თუ გარეთ. ვინ არ გალოკავდა სკოლის დირექტორის შვილს! თან ლამაზს, თან კარგ მოსწავლეს, თან წესიერს, და თან მომღერალს. მერედა, როგორ მღეროდა! პირს რო გააღებდა, ისე ააწკრიალებდა ხმას და მინაბავდა იმ შავ თვალებს, ამაზე კაი საყურებელი და მოსასმენი არავინ იყო დედამიწაზე! სუ ეს იდგა სცენაზე, სუ ზედ მშვენიერობდა, ქვემოდან კიდე მთელი ქალაქი შენატროდა და შეჰხაროდა. მეც რო შევყურებდი, მეც შევხაროდი და თან ვნატრობდი, ნეტა, ღმერთო, ამის სილამაზის ნახევარი მომცა-მეთქი. ყვავილის ღეროსავით ქონდა ტანი, მოზარდობაში არც სახე არევია ჩემსავით და არც მუწუკები დაჰფენია შუბლზე ფენებად. სიფრიფანა გოგო იყო, თვალმინაბული. ახლა? ახლა კიდე წელშია მოხრილი, თითქოს გაწყვეტილი, ეს მუცელიც რაღაცა ბებრულადა აქ გამობერილი, პირში კბილი აკლია და დაბრეცილად მიტომ იცინის, უკბილო პირსა მალავს.  ჩემი შვილიშვილია, გვერდით ტრიალდება, მიძინებული ბავშვი რო დამანახოს. სად მოასწარი ქალო, მეც ვუცინი ჩემი საღი კბილებით, მარა შესაშურად კი არა, არა! უფრო თითქოს გასახმნევებლად. აბა, რაღას გავს?! არადა, რა თვალები ჰქონდა, შავი, გრძელწამწამა, სულ უპრიალებდა ის დიდი თვალები! ახლა კიდე თითქოს მზერა აქ ჩამქრალი, სახეზეც რუხი ფერი გადაკრავს. დავბრუნდით, ახლა თბილისში ვართ, თან ბავშვს არწევს, ახლა კიდე აქ, ჩემებთან მოვედი. ვაიმე, როგორ შეცვლილია ყველაფერივერავისა ვცნობ, ვეღარაფერს, არწევს და თან მაღაზიას ათვალიერებს, კარგად მოგიწყვია აქაურობა. ვუყურებ და თან გული მიკვდება, ქალო მე ვერ ვცნობ ვეღარავის, აქ ჩავბერდი, აბა, რა ვუთხრა, რაღაცა ხო უნდა ვუთხრა. ამის ქმარი მახსენდება, ავგული, ბოღმა, ბოროტი. ისიც არ იყო გარეგნულად ცუდი ბიჭი, მარა ვირი იყო ბავშვობაშივე. სკოლა არ დაამთავრებინა, ისე მოიტაცა. ამას კიდე არ უნდოდა, არ უნდოდა კი არა, სიკვდილი უნდოდა, თავსაც იკლავდაო, ასე თქვეს, მარა აღარ წამოიყვანა დავრდომილმა მამამისმა უკან, ვითომ თავი აღარ მოიჭრა, დარჩი სადაც ხარ, ბედს შეეგუეო, ასე უთხრა. თვითონ ვეღარ შეეგუა მერე იმას, მზესავით ერთადერთი, ლამის ოქროს არტახებში გამოზრდილი შვილი ჯიბგირმა და ნარკომანმა ყოფილმა მოსწავლემ და სისხლის გამშრობმა რო მოსტაცა.  გული გაუსკდა მასწავლებელთა კრებაზე ნახევარ წელიწადში. ამან მერე კი გაუჩინა თავის ქმარს შვილები, ორი შვილი, აბა რაღა ექნა.  მერე საბერძნეთში წავიდნენ და ახლა აგერ დაბრუნებულან თურმე სამუდამოდ. ამბობდნენ, ის ვირი კაცი იქაც სვამსო და ხანდახან ცემსო. ეს წელში იყო შრომით გამწყდარი, ხო ზედ ეტყობოდა, რაღაცა ფორთოხლის თუ ზეთისხილის პლანტაციაში. იმ თახსირს კიდე სმისგან ცეროზი დაემართაო, მაგასაც ამბობდნენ, ზეზე ლპება, მარა არ კვდებაო და არც აპირებდა, როგორც ჩანს, სიკვდილს. აივანზე, ტახტზეა წამოგორებული ჩემი ქმარი პახმელიაზე და ელოდება, გაზიან წყალს როდის მივუტან, კიდე მიცინის, ძალით, ტუჩების ბრეცვით. აჰა, არც მიკითხავს და გამაგებინა თვითონ ამბავი! ლამის გული ამერიოს იმ უსაქმურზე, იმ მავნებელზე. თან ის მახსენდება, ჩემი ძმის პანაშვიდებზე გველივით რო მოსრიალდა თავის ორ ძმაბიჭთან, იმათგან ერთი ახლა მეუფეა სხვათაშორის, მთელი რაიონი კალთას უკოცნის, მეორე კიდე რამაზა იყო, შტერი და ისიც მავნებელი და ჩვენი დაიკო ხარ, შენი ძმა კიდე ჩვენი ძმა იყო და აგე, მოსაწევი გვაქვს, გვერდზე გავიდეთ, ცოტა დარდი შეგიმსუბუქდესო. ვაი, როგორ მომინდა მაშინ თავი გამეჭეჭყა სამივესათვის. ხო იქვე მივხვდი, რას მეუბნებოდნენ, რა უნდოდათ სინამდვილეში. ჩემი ძმა, გაციებული იყო კიდეც იმ თავდაჭედილ კუბოში, მარა მიწაში ხო არ ჩაგვედო ჯერ, და ეს გულბოროტი უკვე მცდიდა, აბა, რას ვიზამდი, როგორ მოვიქცეოდი, თუ ავმჩატდებოდი ძმამკვდარი გოგო, ამათ თვალში პატრონდაკარგული. გონებას თუ დავიბინდავდი აბა, იმათი დანერწყვილი პლანის წევით საკუთარი ძმის პანაშვიდზე, მერე ადვილი ხელწასავლები რო ვყოფილიყავი. რაღაც მივუსისინე მაშინ და წამში დამეკარგნენ თვალიდან. იმის მერე სულ შემძულდნენ ეგ და თავისი მომყოლები, მეუფე ხო ახლაც დასანახად მძულს, ერთი მე არ ვიცოდე ეგ რა იყო და რეები აქვს ნაკეთები, გინდა ჩემ ძმასთან და გინდა მის გარეშე, ახლა ღმერთად რომ ყავთ გამოცხადებული, თავზე ლამის დაფნის გვირგვინი დაადგან და ანაფორა დაუკოცნონ. რა მაფიაც არი, გვერდის ამქცევი, ღალატიანი და ღვთის პირიდან გადავარდნილი, არავის ახსოვს მგონი, ჩემ გარდა. მაგის ცხვარი მრევლი კიდე ყველაზე მეტად მეჯავრება! ის მეორე კიდე, რამაზა, წაღმა სულელი, ვითომ მერე ჩემი ხელის მთხოვნელი, სინამდვილეში აჩემებული რო ქონდა, ეთერი უნდა მოვტყნაო, თავგასახეთქი ქვეწარმავალი! ხო დავიფრინე ისე, სახელიც კი გავუტეხე, წლები დასცინოდა იმის მერე მთელი ქალაქი. ამისი ქმარი კიდე ხო ისედაც საძულველი იყო. ეს საწყალი გოგო რო მოიტაცა, ასე ამბობდნენ, მანქანაშივე გააუპატიურა ძმაბიჭების თვალწინო და აბა იმას, ვიღა მშობელი და დირექტორი დაიბრუნებდა უკან. ეგ რო გავიგე, მაშინ ვიტირე კიდეც, მახსოვს, სიმწარისაგან.  ამაზეც გული მქონდა უკვე აცრუებული, მარა მაინც ვიტირე. ისე ძაანაც აღარ შევხაროდი არც ამის სილამაზეს, არც ამის სიმღერას.

 

ერთხელ იყო, მანამდე, კაი ხნით ადრე, ბავშვები ვიყავით კიდევ, ეს ჩემზე ერთი წლით იყო დიდი, წინა კლასში სწავლობდა, რო პიონერი რო გავხდი და ლენინის ძირგამოფშვნილ ძეგლთან რაღაცა ფიცი დაგვადებინეს თავისი ბუკ-ნაღარით და წითელი დროშის ფრიალით, ამან მომახვია ყელზე ყელსახვევი. ჩემზე ბედნიერი აღარავინ იყო დედამიწაზე!  არავინ იყო იმიტო, რო ყველას ჩემ კლასში ეს უნდოდა ყელსახვევის მომხვევად, ფიცის მომცემად. წესი იყო მაშინ ასეთი, პიონერის ფიცს იტყოდი და მერე შენზე ერთი წლით უფროსს ყელსახვევი უნდა მოეხვია შენთვის საზეიმოდ. მთელ ჩემ კლასს კიდე, გოგოიან-ბიჭიანად ამის მოხვეული უნდოდა. რატო არ ენდომებოდა რა, ყველაზე ლამაზი გოგო იყო, ყველას საოცნებო და მეც მაგისი მოხვეული მინდოდა, რატო არ მენდომებოდა? ვაი, როგორ მინდოდა!  გაკვეთილების მერე, ერთხელ წამოვეწიე და შევევედრე, ლელა, მომახვიე ყელსახვევი-მეთქი და ასე შეჩერდა, ის შავი ლამაზი თვალები მომიწკურა, ცოტა ხანი ხმა არ გაიღო და მერე მითხრა, იცი, მაგას რამდენი მეხვეწებაო? ტუჩებიც მომიმანჭა. კეთილ გოგოსა თამაშობდა, კარგს, მარა ამდენ ხელში ნატარებს, თავში ჰქონდა ავარდნილი. ხანდახან, თვალსა და ხელს შუა მოგემანჭებოდა, ფერიად ყოფნა რო დაავიწყდებოდა, მაშინ. ეჰ, მეთქი ახლა უარს მეტყვის, მე ცალკე იქეთ მომეწურა გული, მარა უცებ, შენ მოგახვევო, უცებ შემომცინა. სხვას ყველას უარი ვუთხარი, მარა შენ მოგახვევო. იქვე ხტუნვა დავიწყე სიხარულისგან, გულში მინდოდა ჩამეკრა, მაგრამ ვერ გავუბედე.  რო მოვეშორებინე? ამანაც კიდევ გამიცინა და მეც სუ ფრთაშესხმული წამოვედი სახლში. სუ მხრები მითამაშებდა სიხარულისგან, სუ ცეკვა-ცეკვით ვრეცხე თეთრეული, ეგეც კი მახსოვს. აი, მეთქი მე გამომარჩია, მე ვუყვარვარ, ჩემთან მეგობრობა უნდა! ბედნიერი ვიყავი, უბედნიერესი! და ერთ დღესაც, მალევე, მისი გაკეთებული ყელსახვევით კისერგაკოჭილს, სკოლის მერე, ახლა თვითონ წამომეწია და ჩუმად, გაწვრილებული ხმით მკითხა, შენ ძმას როგორი გოგოები მოწონს და შეყვარებული თუ ყავსო. აი, მანდ მომეკვეცა ფრთები! ხო მივხვდი, ამას თურმე ჩემი ძმის ცხელება ჰქონდა, თურმე ჩემ ძმაზე ჰქონდა გული შევარდნილი და იმიტომ დამდო პატივი, მიტომ მომახვია წითელი ყელსახვევი!  მაკამ და ნათიამ, ჩემმა ჭორიკანა კლასელებმა, მანამდეც ჩამაწვეთეს, მომახარეს, შენი ძმა უყვარს თურმეო, მარა არ მოვუსმინე, არც ვიფიქრე ამაზე. რო მეფიქრა, ხო მივხვდებოდი, რატომ ამარჩია, მაინცდამაინც მე რატომ მომახვია ის ყელსახვევი! მახსოვს როგორ გავმწარდი, მეთქი ახლა ამას დავეტაკები, ამ ხიდიდან გადავისვრი თავის ჩანთიანად, მარა რას მოვისვრიდი?! რანაირად მოვისვრიდი, სკოლის დირექტორის შვილი იყო! ამიტომ ზედ მივაგესლე: ჩემ ძმას ქერა გოგოები მოწონს და კი, შეყვარებულიც ყავს-მეთქი. თვალები ჩაუქრა, ხმა არ ამოუღია, მიბრუნდა და გაიქცა. სულ ზურგზე ირტყამდა გამხდარ ფეხებს და ალბათ, ტიროდა კიდეც, მე რა ვიცი. ჩემი ძმა კიდე მაშინ სკოლიდანაც იყო გაგდებული და ქუთაისში, იმ რუსის შვილიან ქალთან ეგდო ნახევრად, წესივრად ვერცა ვნახულობდი. ყველამ იცოდა ეგ ამბავი და სცოდნოდა ამასაც, რაღა იყო დასამალი? იმის მერე აღარც გამარჯობას მეუბნებოდა, აღარაც არაფერი. ვითომ აღარც ვარსებობდი. არც მე ვეუბნებოდი, მარა რო მოიტაცა იმ ნაბიჭვარმა კაცმა, მაშინ კი ჩამეწვა გული, ისე ჩამეწვა, სიმწრით სულ ვიტირე.

 

ჰოდა, აგერ დგას ახლა დაბერებული, თვალდანაცრული ერთ დროს სკოლის ყველაზე ლამაზი გოგო და თითქოს სხვათაშორის მეკითხება, არ გათხოვდი გოგო? ხო ასჯერ უკითხავთ, მაგრამ ამისგან ახლა, მაინც არ ველოდი და არა, ქალო, რაის გავთხოვდი? ჩემ ხმას ვერა ვცნობ, ისეთი ზიზღი მაქ შიგნით გარეული. ის კი მინდა ვუთხრა, კი არა ვუყვირო, რა გავთხოვდი, ქალო?! რა გავთხოვდი?! აბა, შენ თავს შეხედე, რა მოგიტანა მაგ გათხოვებამ?! შეხედე აბა, ჩემი გასიებული ტრაკი და მაღაზიაში გატარებული ცხოვრება თუ არ ჯობდეს შენ გასახიჩრებულ თავს და გამრუდებულ სიცოცხლეს! გამწარებულს! ახლა ბედნიერების სხივი არც მე მადგას ჯიღად თავზე, მარა ეზოში რო ყვავილი ამომივა და ბოსტანში პამიდორი დამიმწიფდება, მე ხო ვგრძნობ, რო მიხარია?! სულ სიხარული დამივლის ტანში, სიხარული რო ჯერ კიდევ შემიძლია, ეგ მიხარია და შენ სიხარული შეგიძლია?! ჰა, შეგიძლია?! ეს კიდე,  ვითომ არაფერი, თავისას მიერეკება, უიმეე, რატო არ გათხოვდი ქალო? იცი, რა უაზრობაა ამათ გარეშე ცხოვრება? ესენი მაინც, კიდე მხარზე გადაწვენილ ბავშვს ატრიალებს ჩემკენ, ესენი მაინც, შვილიშვილები, მაინც სხვანაირად ტკბილები არიან. მინდა შუაზე გავწიწკნო, მარა რანაირად გავწიწკნი?! ახლა ვისი ცხოვრება უფრო აზრიანია, აბა კარგად დააკვირდი, ამის თუ ჩემი?! ამან ცხოვრება დაამთავრა, მე კიდე ახლა დავიწყე! საყვარელი მყავს, ღმერთო, მაღალო! საყვარელი! ახლა თეთრ რაშზე ამხედრებული რაინდი არაა, მარა დისტრიბუტორი ხოა თეთრ მარშუტკაზე, კაცი ხო არი? ჩემი დანახვა ხო უხარია? ჩემი ტანი ხო უნდა? ახლა დავიწყე თითქოს ცხოვრება, ლელა, შენ რო დაამთავრე, შე საწყალო! ამისი თქმა მინდა, მარა როგორ ვეტყვი? ხოოო, უაზროა, უნდა დაეთანხმო და მეც ვეთანხები, სხვანაირად არ გამოვა, თორე მერე წყლისმომწოდებელსაც შემახსენებს და ამის მოსმენა მართლა აღარ შემიძლია, ამას ჯობს დავდუმდე და თავი ვუქნიო, კი, კიი, უაზრობაა ჩემი ცხოვრება, აბა რა არი? შვილი მე არ მყავს და ძირი, უაზრობაა, ეგ არი! თან, ყურებში ზარი მიდგას, საყვარელი მყავს, საყვარელი, ლელა, საყვარელი! აგე, ორმოცდარვა წლისა ვარ და საყვარელი მყავს, ქალო, პირველად ცხოვრებაში! ქალი ვარო, მე უნდა ვთქვა, ქალიშვილობა დავკარგე აგე, ლამის საიქიოს ზღურბლზე, სადაცაა სიცილი ამივარდეს. ეს კიდე, როგორც იქნა, მემშვიდობება. ისე სწრფად გადის ეს ცხოვრება, ჩემო ეთო, კარებისკენ მიდის, თან ბავშვს მიარწევს. ის-ისაა გავიდეს, რო შემობრუნდება და ზღურბლზე მდგარი გამომხედავს, მარა, გოგო, რაღაცნარად კი გიელავს ეგ თვალები.

 

 

*

ისეთი დაღლილი ვარ, ისეთი დაღლილი, ერთ სულზე ვარ, საწოლზე როდის მივეგდები. დაბანის თავიც არა მაქვს, ხვალ დავიბან. მშია, მარა საჭმელად ახლა გვიანია და სავსე კუჭზე მერე სუ არ დამეძინება. არადა, ძილი მინდა. ყველაზე მეტად ძილი მინდა. ჩემი ძილი მინდა, სუ რო გავითიშო ისეთი, მთელი ღამე ფეხი არ გავატოკო და დილით რო ავდგები, ღონე მქონდეს, აღარ ვიყო დამძიმებული. რაო, თვალები გიელავსო, ლელამ, არა?  მიელავს მართლა ვითომ ეს თვალები? რატო მიელავს, საყვარელი რო გავიჩინე, მაგიტო? რატო დავარქვი საყვარელი ამ კაცს, ერთხელ ვქენით, მეტჯერ ხო არა? მარა რა, მეტს ვითომ აღარ ვიზამთ?  რა გაგვაჩერებს? აგე, უნდა დამელაპარაკოს, საიდუმლოდ მოვიდეს სამშაბათს. საყვარელია, აბა რა არი? ლელა, შენ გყოლია საყვარელი? რა საყვარელი, შე უბედურო, რანაირ წამხდარ და დავრდომილ ქმარს შეალიე შენი ცხოვრება. ჰოდა, შენთან შედარებით მიელავს კი არა, ალბათ ათასი მზის სხივი ერთად მითამაშებს ორივე თვალში. რანაირად იყო ქალო, ა? გული მომიკვდა. რა არი მაინც ეს ცხოვრება. რა კარგია, წინასწარ რო არ იცი, სად წაგიყვანს, როგორ გადაგივლის. რა გოგო იყო და რაღა დარჩა აბა მაგისგან.

 

ახლა ამ ქილის ძირში ჩარჩენილ, ჩაშაქრებულ მურაბას ჩავიტენი პირში, შინდისას და მერე მივეგდები. ძაან მინდა ამ დროს ტკბილი და თავსაც აღარ ვიკავებ. თვიურის დროს ტკბილები უნდა ჭამო. ტანი რო გთხოვს, ტანს უნდა დაუჯერო. მარა, რა არი, იცი? მე მაინც ისეთს დავიმახსოვრებ ლელას, როგორც ადრე იყო, სკოლაში, ისეთი იქნება ჩემ მოგონებაში. რაო, გასუქებულხარ და შეცვლილი ხარო? ვაიმე, მუმია ხო არ ვარ, გენაცვალე?! ოცდაათი წლის მერეც ის ვიყო, რაც ოცი წლის ვიყავი? ამ სიბერის კიდე სუ არ მეშინია. მეშინია კი არა, შევნატრი. როდის იქნება, მართლა ჩემ გემოზე ვიყო, ის ვაკეთო, რაც მომინდება, ფეხი ფეხზე მქონდეს გადადებული. ისეთი სიბერე მოვიწყო, სხვას არც დაესიზმროს. აბა! აბა, რისთვის ვიდგამ წელზე ფეხს, ამ მაღაზიაში რო ვარ ლამის მთელი ცხოვრება დაყუდებული, რისთვის ვაწებებ კაპიკს კაპიკზე. რისთვის და ჩემი სიბერისთვის! ჩემი გაფოფინებული ბებრული ცხოვრებისთვის!  თორე სიკვდილის მერე რაღა იქნება? აღარაფერი. არ გათხოვდიო? შენი ჭირიმე!  ვითომ, არ იცის! გადამიმოწმა!  რა, არ იცის, რო არ გავთხოვდი? ნეტა რამდენი წლის უნდა მოვიყარო, ეგ აღარ მკითხონ? მერე დანანებით აღარ აქნიონ თავის ფშუტე თავები? შორენამ უსაქმურობისას, ერთხელ ისიც მითხრა, ქალო, ამ თეძოებს როგორ აცდენ, ყველაზე ცოტა ხუთი შვილი უნდა გყავდესო. მართლა შენი ჭირიმე, რა! მარა კაი ხანია ეგ აღარ უკითხავთ, ორმოცის მერე მაგას აღარ გეკითხებიან. არადა მანამდე თავი მქონდა გადაჭმული, გული შეღონებული. საპონს იყიდიდნენ, ტუალეტის ქაღალდს თუ იატაკის ტილოს, იქვე გკითხავდნენ, არ თხოვდები, გოგო? მე კიდე ვეტყოდი, არაააა, ისინი მეტყოდნენ, რატო ქალოოო? მე ვეტყოდი, არ მინდაააა ქალოოო და იმიტოოოომ. აი, მანდ კი დაიბნეოდნენ ცოტათი მაინც, ყველაფერს ელოდნენ არ მინდას გარდა, იმიტომ, რომ ქალმა არ იცის არ მინდას თქმა. მინდა-არ მინდა კაცის სიტყვაა, კაცის ენაზე მიკერებული. თუ იხტიბარს არ გაიტეხდნენ, მერე იტყოდნენ, შვილი, შვილი არ გინდა, გოგოოო? წყლის მომწოდებელი? სიბერეში მომხედავი? და თან, თავის გამოჭყანულ შვილებს და ახლა კიდე შვილიშვილებს ჩაიკრავდნენ გულში. მანდ კი ავიკრავდი ხოლმე პირს, აბა რაღა უნდა მეთქვა? ვის აქვს დალხენილი სიბერე ამ ქვეყანაში, რო ვუთხრა, მე მექნება თქო? ახლა მე როგორ მაქვს დაგეგმილი ჩემი სიბერე, ხო არ ვეტყვი? ისე მაქვს დალაგებული, რო დალხენილად მქონდეს, სუ ჩემ გემოზე. მარა მაგაზე პირში წყალი მაქ ჩაგუბებული, არაფერს ვამბობ. რატო ვთქვა, ნეტა? საიდუმლოა, ჩემი არი. არავინ იცის. 

 

 

*

მეღვიძება, ოღონდ ვერა ვფხიზლდები. ორივე მკვდარი ერთად მესიზმრა, კაცები. აგერ, შემოსასვლელში ისხდნენ მაგიდასთან, ხორცსა ჭამდნენ ხმაამოუღებლივ. ვითომ გარშემო ვუვლიდი და ვფიქრობდი, ნახე, თურმე როგორ გვანან მეთქი ერთმანეთს. კეფაც ერთნაირი აქვთ, მხრებიც, ლუკმაც ერთნაირად მიაქვთ პირთან. თან ვითომ რაღაცას ვეკითხებოდი ერთსაც, მეორესაც და ზედ არ მიყურებდა, ხმას არ მცემდა არცერთი. თან ვითომ სიზმარშივე ვიცოდი, რო მკვდრები არიან, თან ვითომ არ ვიცოდი. უსიამო სიზმარი იყო, ახლაც უსიამოდა ვწევარ საწოლზე თვალდაჭყეტილი. იშვიათად მესიზმრება ორივე, მარა თუ დამესიზმრა, ცალ-ცალკე ვხედავ.  თავს ვერა ვწევ, თავი მაქ დამძიმებული. ჯერ მაინც ადრეა, რვა საათია, მეტი კი არა.

 

მაინც რას ნიშნავს ახლა ეს სიზმარი, უცნაური და უსიამო?  ცალკე ჩემი ძმა თუ დამესიზმრა, უფრო უხასიათოდ ვიღვიძებ. მამაჩემი კიდე მალე მავიწყდება, იქვე, ძილშივე. არა, არცერთი სიცოცხლეში არ მელაპარაკებოდა ნორმალურად და წუხანდელ სიზმარში რანაირად გამალამაზებდნენ სიტყვებით? ჩემი ძმა მაინც. თუ სახლში იყო, შეკეტილი იყო თავის ოთახში, მარა ან სახლში როდის იყო? სუ გარეთ ეგდო, დღე და ღამე, ზამთარ-ზაფხული. არ ვუყვარდი, ერთი ნატამალი სიყვარული არ ქონდა ჩემი, მარა ნეტა ვინმე უყვარდა? ნეტა უყვარდა ის ქუთაისელი რუსის ქალი? აბა, ცემდაო? მეც ხო მცემა ერთხელ გაბოროტებულმა, რეცხვისას მაგის ჯინსის ჯიბეებს ის თეთრი ფხვნილი რო გავატანე. ეგ ოცი წლის იყო მაშინ, თურმე ახალი ნარკომანი და მე თოთხმეტის, კიდე სკოლის მოსწავლე. აბა, მე რა ვიცოდი რა ედო ჯიბეს? რაღაცა პარკის ნაგლეჯი შემრჩა სველ ხელში. ეგ იყო და ეგ. როგორა მცემა მაშინ, ღმერთო. როგორა მცემა.  როგორ ჩაუსისხლიანდა თვალები. ისე მცემა, სკოლაში სირცხვილით ვეღარ ვიარე კაი ხანი, თვალი ისე მქონდა ჩალურჯებული. მეთქი, რა იყო ასეთი იმ ჯიბეში, ვერცა ვკითხე, მარა რაც არ უნდა ყოფილიყო, ასე უნდა აეწია ხელი, ასე გამეტებით დაერტყა ჩემთვის? მერე მივხვდი, რო გავიგე რო ნარკომანი არი. მერე. და მაშინ ბოლომდე შევიძულე, წამლის გულისთვის ასე რო გამიმეტა, გულში ვწყევლე და სიკვდილი ვუნატრე. მერე რო მოკვდა, რო მოკვდა კი არა, რო მოკლეს, კი შემეშინდა, მარა თან რაღაცნაირი შვება მქონდა, თითქოს ყელში წაჭერილი ხელი მომშორდა. თან მრცხვენოდა, რო შვება მქონდა, ძმა იყო მაინც, მარა მე და და მისიანი არა ვყოფილვარ მისთვის არასდროს. ჯერ თავიდან, დომნას სახლიდან აქ რო მომიყვანეს, ეგ თორმეტის იყო და მე ექვსის, სკოლაში შევდიოდი. და და გოგო, და და ადამიანი კი არა, კატის ცინდალი ვიყავი მაგისთვის, ფეხს რო წამოარტყავ, გასვლა-გამოსვლისას, როცა მოგინდება. მე კიდე როგორ შევხაროდი, როგორ ვნატრობდი ძმის გაცნობას, გული მელეოდა. ვნახე და ელდა მეცა, ზედ არ შემომხედა. არც გამიღიმა, არც ხმა ამოიღო, არც არფერი. ადგა და გავიდა, გაიკეტა თავის ოთახის კარი. მერე ცოტა რო გავიზარდე, მთლად ცინდალი აღარ ვიყავი, მამა-შვილის დამლაგებლად ვიქეცი, მზარეულად, მრეცხავად, ნაგვის გამტანად. როგორ მიხაროდა, ქუთაისში რო გადაიხვეწებოდა იმ ქალთან, მერე მარტო ერთი კაცი მყავდა მოსავლელი. მამაჩემი კიდე რას ჭამდა? არაფერს. კენკავდა. მე და მამაჩემი სამი დღე ვჭამდით ერთ ქვაბ ლობიოს. ამან კიდე, მერე რა რო გამხდარი ბიჭი იყო, ღორივით იცოდა ჭამა, თუ მოწეული ან გაკეთებული ჰქონდა, მითუმეტეს. ჭამდა და ვერ ივსებოდა. ფუ, როგორ მძულდა და თან, როგორ მეშინოდა! შვება რო მქონდა მისი სიკვდილისაგან, თავსაც ვერ ვუტყდებოდი კაი ხანი. მრცხვენოდა. ძმა მოგიკლეს, პატრონი და უნდა იტირო, დაიტირო, მე კიდე ხმას ვერ ვიღებდი, ყელი მქონდა გაქვავებული. ისევ მამიდაჩემი ყრიდა ხოშკაკალა ცრემლს, ხმამაღლა თუ დაიტირებდა, ლამის დუჟი გადმოუვიდოდა პირიდან. თან, იქვე რო მეჩხუბა ერთხელ კუბოსთან, სხვების თვალწინ, იტირე, ძმა დაიტირე, ძმა მოგიკვდა, ძაღლი ხო არაო. ხო მივიმწყვდიე მერე მამაჩემის ოთახში მიწოლილი, მოთქმა-ტირილისგან რომ ისვენებდა, ქალბატონი. სულ იმ გაფუებულ, დონდლო მკლავებში ჩავარჭე ათივე ფრჩხილი და შევუსისინე, შენი სკამიანად არ გაგდგა მეთქი გარეთ პანაშვიდიდან, შენ ისევ ის ექვსი წლის ეთერი ხო არ გგონივარ, ოცი წლისა ვარ და ამიერიდან მამაჩემის პატრონიც მე ვარ, ჩემი თავის პატრონიც მე ვარ და ამ სახლის პატრონიც მეთქი! ხელი ამიკრა მაშინ, მარა ხო მივხვდი, შევაშინე. იმასაც მივხვდი, აწი ვეღარაფერს გამიბედავდა, ბოლოში ვეღარც მედიდგულებოდა ისედაც, მარა  ეტყობა ძაან მქონდა სახე გადაშლილი. ზედ სახეზე დაეწერა თან ჩემი შიში, თან სიძულვილი. შიში ახალი იყო, თორე სიძულვილი ზედ ჰქონდა მიკერებული. იმის მერე აღარც მოსულა, ათასში ერთხელ თუ დაურეკავდა მამაჩემს, წაეპუტუნებოდა რაღაცას ეგ გველგესლი. მაგას ხო ვძულდი, მარა მეცა მძულდა. ისეთი დიდი სიძულვილით, რო პატარა რო ვიყავი, წარმოვიდგენდი, ეს სიძულვილი რო გამოუშვა, ალბათ, აგერ, თავზე დაყუდებულ მთებს სულ ააფეთქებს მეთქი.  შვიდი წლისა ვიყავი და რვის, ხელები მქონდა ცივ წყალში რეცხვისაგან უკვე გადაღლეტილი, ეს კიდე დამადგებოდა თავზე, ეს კასრივით ქალი, კარგი ნაჭამი, კარგი ნასვამი, კარგი მოვლილი, კანი ჰქონდა სახეზე სუ გადატკეცილი, საწოლზე გადასაფარებელს აწევდა და შეიხედავდა, აბა როგორ სუფთა თეთრეულში ეძინათ მის ძმასა და ძმისშვილს, ლილაში ხო ვავლებდი ჩიხოლს, ხო ვხარშავდი? გომბიოსავით ხო არ ვუვლიდი ძმასა და მამას?  შემომიღრენდა. მერე ჭაღს შესწვდებოდა, ხელს გადაუსვამდა, აბა რამდენად მტვრიანი იყო, როგორ მქონდა გადაწმენდილი? მე კიდე სკამს ვიდგამდი და მაინც ძლივსა ვწვდებოდი, რო გამეწმინდა, ისე პატარა ვიყავი. აბა, ყველა ჭიქას გახედავდა, ხო კარგად იყო გარეცხილი? აბა, ნაკეცი როგორ ჰქონდა მამაჩემის შარვალს გაუთოებული? აბა, როგორი სუფთა საყელო ჰქონდა ჩემი ძმის პერნაგს, ხო მქონდა გახამებული? აბა, როგორ ეწყო უჯრებში ძმა-ძმიშვილის ნიფხავ-პერანგი, ეს ნასკები ფერის მიხედვით რატომ არა მქონდა დაწყობილი? აბა, რასა გავდა ჩემი თმა და ხელები, ტილი და მღერი ხო არა მყავდა სკოლიდან მოყვანილი? აბა, ჩემი ფორმა და წინსაფარი? ჩემი ცხვირსახოცი? რა ლაქიანი იყო ჩემი კაბა, კაბის ბოლოთი რა, ცხვირს ვიწმენდდი? ოო, როგორ მძულდა ეს დიდი, პრიალა ქალი, გამაძღარი. მე კიდე სუ მშიოდა, სახლში კაცების მორჩენილ საჭმელსა ვჭამდი. ტკბილი ისე მინდოდა, გული მიმდიოდა, მარა ჩემი კანფეტის მყიდველი, აბა, ვინ იყო? მეც როგორ მინდოდა ლამაზად მცმოდა, ჭრელი, ფრიალა, დაპლისული კაბით მენავარდა, ჩანთა მომეგდო ზურგზე, ახალი გეტრი ჩამეცვა, მარა, აბა, საიდან? სასტიკი იყო ქეთო, ძალიან სასტიკი.  ჩემ ძმაზეც სასტიკი. რო მოკვდა, ყვავილებიც არ ვუყიდე, ერთხელ შემოვუარე მარტო კუბოს დასაფლავების წინა დღეს, მის შვილებს სიტყვაც არ მივუგდე სამძიმარის. თვითონ რა, ეგენი როდის მელაპარაკებოდნენ? თავს როდის მიყადრებდნენ?  სკამზეც არ ჩამოვჯექი საპანაშვიდედ, მარა შემოვლისას სუ ზედ ჩატეტკილ, დალაქავებულ სახეზე ვუყურე. ლამის მეყვირა, აჰაჰაა, ქეთო, მოკვდი, ქალო? მოკვდი? ჩაძაღლდი? ძაღლი და ღორი მოგაკვდეს სულში, შე წყეულო! შე საძულველო! ჯოჯოხეთის კუპრში ამოიხარშოს ეგ შენი დონდლო, მკვდარი სხეული!  ლამის ზედ შემომეცეკვა იმ მუხის კუბოსთვის. მისმა შვილებმა გველის თვალით მიყურეს, მეც არ დავაკელი. სულ არ მივიდოდი, მარა მინდოდა ქეთო მკვდარი მენახა, უსულო, უძრავი, დაგვამებული. ბოლომდე დამეჯერებინა, რომ აწი ვეღარ მავნებდა. ვეღარასოდეს!

 

მამაჩემი იყო ამათგან ყველაზე მშვიდობიანი, მარა ეგეც რაღაცნაირი გარიდებული, ამ სამყაროსი თან ვითომ იყო და თან არ იყო. შვილის სიკვდილის მერე სუ სხვაგან წავიდა. ელაპარაკებოდი, გიყურებდა და ვერ იგებდი, გისმენდა? არა? მერე მივხვდებოდი, რო ხან იგებდა ჩემ ნათქვამს და ხან კიდე ვერა, ავიწყდებოდა. ბოლოსკენ სუ აღარ ვლაპარაკობდით. მუზეუმიდან რო მოიფრიალეს, თავის ოთახში შეიკეტა, სუ აღარ დგამდა ნაბიჯს იქედან.  საჭმელს შევუტანდი და მაშინ ვეტყოდი ორიოდ სიტყვას. ხან მპასუხობდა, ხან კიდე არა. ან წიგნში ჰქონდა თავი ჩარგული, ან რადიოს უსმენდა გაბინდული თვალებით. ბოსტანში რომ გავიდა და იქ დაიწყო მიწის ჩიჩქნა, როგორ გამეხარდა, მობრუნდა-მეთქი, მარა მობრუნდა კი არა მიბრუნდა თურმე საბოლოოდ. ეჰ!  არც სიხარული ვიცოდი მამაჩემისგან, არც დაყვავება, არც მოფერება, არც შექება, არც ტკბილი სიტყვა, სუ არაფერი. თოთქოს იყო და თითქოს არც იყო, მარა მაინც მიყვარდა ჩემთვის, ჩუმად, დუნედ, რაღაცა დონდლო სიყვარულით. იმაზეც მადლობელი ვიყავი, რო არა მცემდა, არც მიყვიროდა, არც მსაყვედურობდა. მარა იმას ვერ ვპატიობდი კაი ხანი, ჩემმა ძმამ რო მცემა მაშინ ჯინსის გარეცხვას გაყოლებულ წამალზე, თვალი რო ჩამილურჯა და სისხლი მადინა ცხვირიდან, რო არ ჩაერია. არაფერი თქვა. არაფერი გვითხრა არც მე, არც იმას. არადა, სახლში იყო, თავის ოთახში შეკეტილი. რა, ვითომ იმის ღრიალი და ჩემი წკმუტუნი არ ესმოდა? ვითომ ვერ ხედავდა ჩემ დალურჯებულ, ლამის ამოგდებულ თვალს მთელი ერთი თვე?  

 

ერთადერთი მისგან ზამთრის ერთი დილა მახსოვს, თან ისე თბილად, რო ახლაც, ამხელა ქალი ვარ, ლამის ნახევარი საუკუნის, არ მავიწყდება. თოვლი რო მოვა, ეგეც თუ მოვიდა, ისეთი წუნწკლიანი და წვიმიანი გახდა ზამთარი, გული სუ ყელში მომებჯინება ხოლმე, ეგ მახსენდება, ეგ დღე, კაი ორმოცი წლის წინანდელი. ერთ დიდთოვლიან ზამთარს, მე და მამაჩემმა ჩვენი აივნის მოაჯირზე ჩიტებს დავუყარეთ ერთად საკენკი. საკენკი რა, პურის ნაფშხვენები, გამხმარი.  ერთადერთხელ იყო ეს, ერთად რაღაც რო გავაკეთეთ. ამას მერე მივხვდი, მარა მაშინ ბავშვი ვიყავი და მარტო ის ვიგრძენი, რაღაცა უცხო სიხარულმა როგორ დამრია ხელი! საზღვარი აღარ ჰქონდა ბედნიერებას! მამაჩემთან ერთად ჩიტებს საკენკს ვუყრიდი, ღმერთო! თითქოს უცხო კაცი კი აღარ იყო, თითქოს სხვა ბავშვების მამებსა გავდა, მართლა მამა იყო, ნამდვილი მამა! თითქოს თავზეც გადამისვა ხელი, მარა ეს აღარ მახსოვდა ზუსტად, მართლა გადამისვა თუ მე მოვიგონე და მერე ჩემი მოგონილი დამამახსოვრდა. თითქოს ორივე ბედნიერი ვიყავით და კმაყოფილი, ჩიტები რო დავაპურეთ, მარა იმ ბეღურებს კისტის თოფით დაერივნენ მერე უბნის ბიჭები და რაღა აზრი ქონდა საკენკის დაყრას? სიკვდილისთვის მოგვეტყუებინა საწყალი ჩიტი? იმის მერე აღარც დაგვიყრია. ან იმათთვის, იმ მკვლელებისთვის რა აზრი ჰქონდა გეთქვა, ჩიტს არ ესროლო, არ მოკლაო? მკვლელებად იყვნენ დაბადებული. იმათგან ერთს, იმ ზამთარს, სკოლაში ღუმელი რო აუფეთქდა და სახე გამოეწვა, ლამის ტაში შემოვკარი, კაი ხანს მეგონა, მკვდარმა ჩიტებმა გადაუხადეს სამაგიერო. 

 

ახლა კიდე აღარც თოვლი მოდის და აღარც ჩიტები მოგაკითხავენ საკენკისათვის. მამაჩემიც მოკვდა და გეგონება საუკუნე გავიდა, მარა დღემდე ისე მიყვარს თოვლი და თოვლის სუნი, რო ორი ფიფქიც რო გადმოაგდოს ზამთარში, ეზოში ლამის ბავშვივით გავკუნტრუშდები. მარა ამ სიხარულთან ერთად, თან რაღაცნაირი შავნაღველი წამიჭერს ყელში, იმ დიდი თოვლის, მაშინდელის, უხსოვარის, ჩემი ბავშვობის.  ხანდახან მერე ისე გაუსაძლისია ეს შავნაღველი, ისევ ის მირჩევნია, რო აღარ თოვდეს. ან გამომშრალი ზამთარი იყოს, ან წუნწკლიანი, ყველაფერს ერთად რო ახავსებს, რო ვერ გაიგებ, შემოდგომაა თუ გაზაფხული, თუ ორივე ერთად და ამ დროს ზამთარი როა, მარა უთოვლო და უნიათო, არაფრის მაქნისი. არადა, დომნასთან რო ვიყავი, მთლად ბავშვობაში, მაშინ რამხელა თოვლი იცოდა, ღმერთო! ვიღაცა კაცი რო მოვიდოდა, წყალსაცავიდან, მხარბეჭიანი, გზას გაკვალავდა ჭიშკრამდე და სახურავსაც რო გადმოთოვლიდა. ძირს ჩამოყრიდა მძიმე, თეთრ თოვლს, მთლად აღარ ჩანდა დომნას ციცქნა სახლი გადმოთოვლილში. სხვა არაფერი მახსოვს იმ კაცის, არც სახე, არც სახელი, ის მახსოვს, რო კვალავდა, ორთქლი ასდიოდა, მე კიდე თეთრი თოვლი მიჭრელებდა თვალებს,  უკან მივყვებოდი გაკვალულ გზაზე ბოჩოლასავით  და მის დანატოვარ, ნავივით ფართო ნაკვალევში ვდგამდი მოცუცქნულ ფეხებს. თან მიყვებოდა რაღაცა ზღაპრებს, სისულელეებს მეც სუ ქვემოდან ვჟღურტულებდი და ჰა, ბიჭო, იმასაც თავზე თეთრი თმა ჰქონდა, მგონია, იმასაც გაქოჩრილი. უქუდოდ მოვიდოდა ხოლმე. გაკვალავდა თოვლს და პირს გააღებდა, წვრილწვრილ, მარა ნამდვილ ფიფქებს შეუშვერდა ენას ბავშვივით და სიცილ-კისკისით მეც მივბაძავდი, დიდი პრანჭვით და გრეხვით, დიდი ბედნიერებით. ნეტა, ვინ იყო, რა ერქვა? აღარც იქნება უკვე ცოცხალი. ღმერთო, რა სიზმარივით იყო ახლა დომნას ზამთარი, ის კაციცა და ის თოვლიც ამ ადუღებულ აგვისტოში, ამ საწოლში, გამოხარშულში. მარა რა არი, იცი? ახლაც, ამდენი წლის მერე, ორი ფიფქიც რო გადმოვარდეს, ახლაც კი ვიცი პირის გაღება, ენის შეშვერა წყალწყალა თოვლზე. ოღონდ, მარტო ჩემთან, ეზოში. ისე, რო არავინ დამინახოს, არავინ მხედავდეს.

 

 

ლიტერატურული ჟურნალი ახალი საუნჯე
NEWSAUNJE.GE